Năm 2017, Thổ Nhĩ Kỳ ký thỏa thuận mua hệ thống phòng không S-400 với Nga trị giá 2,5 tỷ USD. Sau đó một thời gian, Thổ Nhĩ Kỳ để mắt tới tiêm kích F-35 vốn là chương trình vũ khí tốn kém nhất của Mỹ.
Theo CNBC (Mỹ), Thổ Nhĩ Kỳ kỳ vọng muốn bổ sung S-400 và F-35 vào kho vũ khí của quốc gia này nhưng máy bay tàng hình và hệ thống phòng không này lại mang tính chất “đối đầu” với nhau.
Hệ thống phòng không S-400 của Nga. Ảnh: RT
Hệ thống phòng không S-400 được trang bị 8 bệ phóng và 32 tên lửa, có thể xử lý loại máy bay quân sự tàng hình như F-35. NATO và Mỹ đều để mắt đến hợp đồng mua S-400 giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Nga vì lo ngại rằng Moskva có thể tăng cường hiện diện quân sự trong khu vực.
S-400 có phạm vi hoạt động rộng hơn Hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) do Mỹ sản xuất trong khi giá thành lại rẻ hơn. Thổ Nhĩ Kỳ dự kiến trong năm 2019 sẽ nhận S-400 và cho hệ thống này sẵn sàng hoạt động trong năm 2020.
Về phần Mỹ, quốc hội nước này đã đẩy lùi lịch chuyển giao hai tiêm kích F-35 cho Thổ Nhĩ Kỳ. Trong gói chi tiêu quốc phòng 717 tỷ USD được phê chuẩn vào tháng 8 thuộc Luật Cấp phép Quốc phòng (NDAA), Quốc hội Mỹ giao nhiệm vụ cho Lầu Năm Góc nộp một báo cáo trong 90 ngày, nêu rõ nguy cơ tiềm năng liên quan đến việc Thổ Nhĩ Kỳ mua hệ thống S-400.
Trước đó, vào tháng 6, Lockheed Martin tổ chức buổi lễ chuyển giao F-35 tại Fort Worth, bang Texas. Sau sự kiện này, Lockheed Martin lại đưa chiến đấu cơ F-35 tới căn cứ Không quân Luke ở Arizona – đây cũng là địa điểm các phi công Thổ Nhĩ Kỳ được đào tạo bên cạnh đồng nghiệp Mỹ.
Dòng chiến đấu cơ F-35 của quân đội Mỹ. Ảnh: Reuters
Trước tình hình Mỹ chần chừ bàn giao F-35 cho Thổ Nhĩ Kỳ vì Ankara quyết tâm theo đuổi S-400 của Moskva, NATO có thể sẽ thấy khó xử bởi cả hai quốc gia này đều là thành viên của khối. Trong khi đó, NATO trong thời gian qua lại không mấy hài hòa với Nga.
Khi nhận được câu hỏi về hai hợp đồng vũ khí của Thổ Nhĩ Kỳ, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg ngày 14/9 bày tỏ: “Tôi hy vọng rằng có thể tìm ra một giải pháp. Tôi chào đón đối thoại đồng thời trong thời điểm này cần ghi nhận vai trò Thổ Nhĩ Kỳ đóng trong khối quân sự này”.
Ông Stoltenberg nhấn mạnh: “Vì nhiều lý do, Thổ Nhĩ Kỳ là đồng minh rất quan trọng đối với NATO. Nếu nhìn vào bản đồ có thể thấy Thổ Nhĩ Kỳ có diện tích rất lớn và chung biên giới với Iraq, Syria và bạn sẽ hiểu tại sao Ankara rất quan trọng trong cuộc chiến chống lại tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. Cơ sở hạ tầng, căn cứ không quân đều quan trọng trong thành công của chúng tôi khi chiến đấu chống IS”.