Chuyến thăm Ấn Độ của Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton được giới phân tích chính trị tại đây đánh giá là nhằm thúc đẩy quan hệ song phương, đồng thời thể hiện sự thay đổi định hướng chiến lược của Mỹ tại khu vực Nam Á. Chuyến thăm Ấn Độ của bà Hillary Clinton, diễn ra ngay sau chuyến thăm của bà tới Trung Quốc và Bănglađét, và trước khi diễn ra cuộc đối thoại chiến lược Mỹ-Ấn tại Oasinhtơn vào ngày 13/6 tới càng khiến dư luận chú ý.
Mục đích chuyến thăm
|
Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton (phải) cùng với người đồng cấp Ấn Độ S.M.Krishna trong cuộc họp báo chung tại Niu Đêli ngày 8/5. Ảnh: AFP/ TTXVN |
Chuyến thăm Ấn Độ trong ba ngày của bà Hillary Clinton được giới bình luận tại Niu Đêli cho rằng để tiếp thêm "sinh lực" cho mối quan hệ vốn bị coi là đang "mất đà" bất chấp những nỗ lực nhằm đưa hai nước xích lại gần nhau hơn. Mỹ và Ấn Độ đã trải qua những mối quan hệ căng thẳng trong thời kỳ chiến tranh Lạnh. Hai nước bắt đầu tiến trình cải thiện quan hệ trong những năm 1990 dưới thời của Tổng thống Bill Clinton và đã đạt được dấu ấn khi Tổng thống George W. Bush ký một hiệp định chấm dứt nhiều thập niên cô lập Ấn Độ do chương trình phát triển hạt nhân của nước Nam Á này. Tuy nhiên, Mỹ vẫn thất vọng vì cho đến nay Quốc hội Ấn Độ chưa thông qua luật để mở cửa thị trường bán lẻ cho Mỹ và không mặn mà hợp tác với Mỹ trong lĩnh vực hạt nhân dân sự - một lĩnh vực mà Mỹ cho rằng sẽ rất “béo bở” vì đất nước Nam Á này đang thiếu điện nghiêm trọng. Còn Ấn Độ không hài lòng khi Mỹ áp đặt lệnh cấm vận đối với các ngân hàng của những nước mua dầu mỏ của Iran và ép Ấn Độ giảm nhập khẩu dầu mỏ của Iran.
Các chuyên gia của Viện Nghiên cứu Heritage Foundation nhận định hiện Mỹ coi Ấn Độ như một đối tác chiến lược, với tiềm năng kinh tế và chính trị ngày càng tăng sẽ góp phần thúc đẩy an ninh và ổn định khu vực châu Á. Phát biểu khi tới thăm Đắcca ngay trước khi tới thăm Ấn Độ, bà Hillary Clinton cũng đã nói thẳng rằng Ấn Độ và Bănglađét là đối tác rất quan trọng của Mỹ. Mục đích chuyến thăm Ấn Độ của bà Hillary Clinton là để cụ thể hóa chính sách của Mỹ khuyến khích Ấn Độ đóng vai trò nòng cốt trong duy trì an ninh tại Ápganixtan sau khi lực lượng quốc tế hoàn thành tiến trình rút quân khỏi nước này vào năm 2014. Ngoài ra, lợi ích kinh tế tại Ấn Độ là điều mà Mỹ không thể bỏ qua. Xác định tiềm năng thị trường tiêu dùng to lớn tại một nước hơn 1,2 tỷ dân, Mỹ từ lâu đã nhòm ngó vào thị trường bán lẻ của Ấn Độ. Tuy nhiên, cho đến nay chính phủ Ấn Độ vẫn chưa thông qua được luật để mở cửa lĩnh vực này, do sự phản đối của một số chính đảng, đặc biệt là đảng TC do bà Mamata Banerjee đứng đầu ở bang Tây Bengan. Đây chính là lý do tại sao bà Hillary Clinton bắt đầu chuyến thăm Ấn Độ từ bang Tây Bengan, chứ không phải là thủ đô Niu Đêli - “đầu não” chính trị của Ấn Độ.
Kết quả chuyến thăm
Trong ba ngày thăm Ấn Độ, bà Hillary Clinton đã hội đàm với Thủ tướng Manmohan Singh. Hai bên đã đề cập đến nhiều vấn đề có tầm chiến lược quan trọng, trong đó có vấn đề hợp tác hạt nhân dân sự, chống khủng bố, tình hình tại Ápganixtan và Pakixtan, vấn đề Iran và an ninh. Bà Hillary và Thủ tướng Singh cũng thảo luận các biện pháp tăng cường quan hệ kinh tế giữa Mỹ và Ấn Độ; nêu lên các cơ hội đầu tư trong lĩnh vực hạ tầng cơ sở. Ngoại trưởng Mỹ cũng đề cập tới nguyện vọng của Mỹ muốn chính phủ Ấn Độ mở cửa lĩnh vực bán lẻ cho FDI và đưa ra các biện pháp cải cách kinh tế mới. Một số điểm đáng chú ý là mặc dù Ấn Độ đã giảm 1/3 lượng dầu nhập khẩu từ Iran, song bà Hillary Clinton vẫn tiếp tục thuyết phục Ấn Độ giảm hơn nữa việc nhập khẩu dầu của Iran và tìm thêm các nguồn năng lượng khác. Tuy nhiên, là một nước “đói năng lượng” và muốn duy trì quan hệ truyền thống với Iran, Ấn Độ sẽ khó chấp nhận đề nghị của Mỹ. Cũng liên quan đến vấn đề năng lượng, khi bà Hillary đề nghị Ấn Độ hợp tác trong lĩnh vực hạt nhân dân sự, Thủ tướng Manmohan Singh nói: “Ấn Độ liên kết với cộng đồng quốc tế về kiểm soát phổ biến vũ khí hạt nhân, song vẫn bảo vệ lợi ích dân tộc về đảm bảo an ninh năng lượng”.
Tại cuộc gặp Ngoại trưởng SM. Krishna ngày 8/5 ở Niu Đêli, kết thúc chuyến công du châu Á, Ngoại trưởng Mỹ đã bàn nhiều vấn đề khu vực, trong đó có vấn đề Iran và tình hình tại Mianma. Bà Clinton cũng tái khẳng định lập trường của Mỹ về một loạt vấn đề, từ việc Ấn Độ cần giảm hơn nữa dầu mỏ nhập khẩu từ Iran đến việc luật hạt nhân của Ấn Độ chưa tạo ra được một sân chơi bình đẳng cho các công ty năng lượng hạt nhân của Mỹ.
Có thể nói, mối quan hệ Mỹ-Ấn nồng ấm hơn rất nhiều so với trước đây và triển vọng sẽ còn phát triển, bởi theo các nhà phân tích, Mỹ cần Ấn Độ hơn bao giờ hết để tạo nên một đối trọng ở châu Á, góp phần ổn định an ninh khu vực, đặc biệt là an ninh tại Ápganixtan sau năm 2014. Ngoài ra, Ấn Độ, với tiềm năng kinh tế to lớn, thị trường tiêu dùng cũng như thị trường lao động dồi dào sẽ giúp Mỹ thúc đẩy nền kinh tế ốm yếu đang cần “thuốc” chữa trị.
Tuy nhiên, kết quả chuyến thăm của bà Hillary chỉ mới là lời nói. Hai bên chỉ mới đề cập hoặc thảo luận nhiều vấn đề có “tầm quan trọng chiến lược”, chứ chưa có hướng đi cụ thể nào để giải quyết hoặc đạt được tiến bộ trong những vấn đề đó. Liệu quan hệ Mỹ- Ấn có thể nâng lên một tầm cao mới? Điều này còn chờ vào kết quả cuộc đối thoại chiến lược sắp tới và chờ những bước đi cụ thể trong các chính sách làm hài lòng được cả hai bên.
Minh Lý (P/v TTXVN tại Niu Đêli)