Taliban chiếm 8 tỉnh lỵ ở Afghanistan, Mỹ thừa nhận khó chặn đà tiến

Farah là thủ phủ của tỉnh Farah ở miền tây nam, còn Pul-e-Khumri là thủ phủ của tỉnh miền bắc Baghlan. Các nguồn tin tại địa phương cho biết cả hai tỉnh lỵ này đều rơi vào tay quân Taliban hôm 10/8. Farah là tỉnh lỵ thứ hai ở vùng tây nam quân Taliban chiếm được từ tay quân chính phủ, trước đó là thành phố Zaranj ở tỉnh Nimruz. Với việc kiểm soát Farah, quân Taliban hiện nắm quyền kiểm soát trên dọc tuyến biên giới với Iran.

Tiếp sau Farah, Taliban đánh bật lực lượng an ninh của chính phủ tại Pul-e-Khumri, thành phố cách thủ đô Kabul chỉ khoảng 200 km, chỉ sau hơn hai giờ giao tranh. Cùng với việc đã chiếm được các tỉnh lỵ Kunduz và Takhar trước đó, Taliban đang kiểm soát gần như toàn bộ tuyến đường dài 378 km từ Kabul tới tỉnh đông bắc Badakhshan, một trục đường huyết mạch vận chuyện hàng hóa và hành khách.

Chỉ sau 6 ngày, Taliban đã kiểm soát được 8 trên tổng số 34 tỉnh lỵ ở Afghanistan. Đây là những diễn biến đáng quan ngại với chính quyền Kabul, bởi quân Taliban đã kiểm soát các tuyến biên giới, đang khép chặt, cô lập thủ đô Kabul. Theo ước tính của một quan chức thuộc Liên minh châu Âu. Taliban hiện kiểm soát hơn 65% lãnh thổ Afghanistan.

Trong một diễn biến khác, giới chức Mỹ thừa nhận không có có định tái can dự quân sự ở Afghanistan, không thể ra tay chặn đà tiến của Taliban. Tổng thống Joe Biden ngày 10/8 khẳng định ông không hề hối tiếc về quyết định rút quân khỏi Afghanistan sau quãng thời gian can dự gần hai thập kỉ, khiến Mỹ tiêu tốn hàng nghìn tỉ USD. “Họ phải chiến đấu vì bản thân mình và vì quốc gia”, ông Biden nêu quan điểm về trách nhiệm của lực lượng quân sự, an ninh Afghanistan trong cuộc chiến trước Taliban.

Cùng ngày, phát ngôn viên Nhà Trắng Jen Psaki khẳng định dù xuất hiện một loạt động thái đáng lo ngại liên quan đến các cuộc tấn công từ Taliban, nhưng Mỹ tin rằng chính quyền Afghanistan vẫn đủ sức không để đất nước rơi vào tay Taliban. Trách nhiệm chính thuộc về lực lượng quân sự, an ninh Afghanistan, bởi họ có lực lượng, có trang bị và đã được huấn luyện.

Trước đó, phát ngôn viên Lầu Năm góc John Kirby cho biết Mỹ không thể trợ giúp nhiều cho quân chính phủ Afghanistan nếu lực lượng này không sẵn sàng chiến đấu đánh bật Taliban. Theo ông, Mỹ có thể cân nhắc hỗ trợ hỏa lực đường không tại một số thời điểm khả thi, nhưng chừng đó là không đủ để thay thế việc lãnh đạo trên chiến trường cũng như quyết tâm chính trị của chính quyền hay tiềm năng, sức mạnh của quân đội, lực lượng an ninh Afghanistan.

Phát ngôn viên Lầu Năm góc nhấn mạnh, quân đội Afghanistan có nhiều ưu thế trước Taliban, khi sở hữu không quân, vũ khí hiện đại, huấn luyện tiên tiến, vượt trội về số lượng. Đây là thời điểm thích hợp để quân đội Afghanistan phát huy ưu thế đó. Khi được hỏi lý do tại sao lực lượng an ninh Afghanistan lại sớm thất bại trước các đợt tấn công của Taliban, ông Kirby có ý quy kết trách nhiệm chính trị cho giới chức hàng đầu tại Afghanistan.

Theo ước tính của phía Mỹ, 186.000 quân thường trực thuộc quân đội Afghanistan đang đối mặt với khoảng 75.000 tay súng Taliban. Ưu thế vượt trội về quân số này không giúp quân chính phủ đẩy lùi được các tay súng Taliban tại thời điểm Mỹ và nhiều nước thực hiện rút quân, vũ khí trang bị khỏi Afghanistan.

Lực lượng chính phủ còn có khoảng 21.000 lính đặc nhiệm. Lực lượng này được triển khai trên khắp cả nước, với nhiệm vụ ngăn chặn, đẩy lùi quân Taliban, tái chiếm các vùng mà Taliban kiểm soát. Nhưng lực lượng mỏng, phân tán khiến đội quân tinh nhuệ này không đủ sức giữ nhiều vùng lãnh thổ khỏi rơi vào tay Taliban.