Mô hình ống dẫn khí đốt đặt trên đồng ruble của Nga. Ảnh: Reuters
Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 23/3 thông báo Moskva sẽ sớm yêu cầu các nước trong danh sách "không thân thiện" thanh toán phí mua nhiên liệu của Nga bằng đồng ruble.
Yêu cầu này đã đặt ra những rào cản mới đối với những người mua khí đốt của Nga, chủ yếu là đối với các quốc gia châu Âu. Theo thống kê, 40% lượng khí đốt của 27 quốc gia châu Âu đến từ Nga và tỷ lệ này dần tăng lên trong những năm gần đây. Mỗi ngày, châu Âu phải thanh toán từ 200 đến 800 triệu euro hóa đơn khí đốt cho Nga. Các khoản thanh toán này được trả bằng đồng euro hoặc USD.
Tổng thống Putin nói ông sẽ cho ngân hàng trung ương Nga và các quan chức chính phủ một tuần để tìm cách chuyển thanh toán sang đồng tiền của Nga. Tập đoàn sản xuất khí đốt nhà nước Gazprom cũng được lệnh sửa đổi các hợp đồng của mình để phù hợp với động thái này.
Tuyên bố của nhà lãnh đạo Nga được đưa ra trong bối cảnh Liên minh châu Âu (EU) đang xem xét các lệnh trừng phạt đối với ngân hàng trung ương và hoạt động nhập khẩu năng lượng của Nga, nhằm giáng một đòn vào nền kinh tế nước này.
Trong trường hợp Nga được thanh toán hợp đồng mua bán khí đốt bằng đồng ruble, nước này có thể tránh được một số lệnh trừng phạt kinh tế trên. Tuy nhiên, các chuyên gia pháp lý nhận định Nga không có khả năng đơn phương thay đổi điều khoản trong các hợp đồng khí đốt sẵn có.
"Hợp đồng được thực hiện giữa hai bên và nó thường được tính bằng đồng USD hoặc euro. Vì vậy, nếu một bên đơn phương thay đổi điều khoản, điều đó có nghĩa là chẳng còn hợp đồng ràng buộc nữa”, Tim Harcourt, nhà kinh tế cấp cao tại Viện Chính sách Công và Quản trị tại Đại học Công nghệ Sydney, nói.
Trong khi đó, bà Susan Sakmar - giáo sư luật thỉnh giảng tại Đại học Houston kiêm nhà tư vấn kinh doanh khí đốt tự nhiên hóa lỏng - cho biết: “Vẫn chưa rõ yêu cầu này ảnh hưởng lớn như thế nào. Cũng sẽ mất nhiều thời gian để biến yêu cầu đó thành hiện thực. Trong lúc đó, ông Putin có thể giữ giá tăng cao”.
Trên thực tế, các thành viên EU vẫn đang chia rẽ khi nói đến việc trừng phạt ngành năng lượng của Nga do châu Âu đang phụ thuộc nhiều vào khí đốt nước này để sưởi ấm và sản xuất điện.
Bộ trưởng Năng lượng Bulgary Alexander Nikolov cho biết một đối tác tài chính ở thủ đô Sofia có thể xử lý các giao dịch bằng đồng ruble. "Chúng tôi đã chuẩn bị trước cho bất kỳ động thái bất thường nào diễn ra. Kịch bản này đã được thảo luận. Vì vậy các khoản thanh toán theo hợp đồng hiện có không đứng trước bất kỳ rủi ro nào", ông nói.
Claudio Galimberti, Phó Chủ tịch cấp cao của công ty cố vấn năng lương Rystad, cho rằng Nga có thể tạo ra các hợp đồng mới yêu cầu thanh toán bằng đồng ruble, nhưng sẽ yêu cầu các nước giữ đồng ruble trong ngân hàng trung ương của họ hoặc mua chúng trên thị trường mở.