Ô tô điện được sản xuất tại nhà máy ở Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN
Sự trỗi dậy nhanh chóng của Trung Quốc như một cường quốc sản xuất xe điện đã tạo ra những thách thức không nhỏ cho phương Tây trong việc "kiềm chế" làn sóng xuất khẩu xe điện từ quốc gia này. AFP ngày 3/10 dẫn lời các nhà phân tích cảnh báo rằng nỗ lực hạn chế của phương Tây có thể không chỉ gây thiệt hại cho ngành công nghiệp ô tô nội địa của họ mà còn làm trì hoãn các mục tiêu khí hậu đầy tham vọng, đe dọa quá trình chuyển đổi sang năng lượng xanh.
Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã tăng cường đáng kể sản xuất xe điện thông qua chính sách hỗ trợ từ nhà nước. Chính phủ Trung Quốc đã chi hơn 230 tỷ đô la Mỹ từ năm 2009 đến năm 2023 để phát triển ngành công nghiệp xe điện, điều này giúp các hãng xe như BYD và Nio vươn lên mạnh mẽ. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, hơn một nửa số xe điện bán ra trên toàn cầu trong năm 2023 đến từ các nhà sản xuất Trung Quốc. Điều này đã tạo ra sự cạnh tranh lớn đối với các nhà sản xuất ô tô phương Tây, đặc biệt là tại châu Âu và Mỹ, những nơi đang cố gắng bảo vệ các ngành công nghiệp ô tô truyền thống.
Nghị viện châu Âu dự kiến sẽ bỏ phiếu về việc áp thuế quan đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc. Đây là một phần trong nỗ lực bảo vệ ngành công nghiệp ô tô châu Âu khỏi sự cạnh tranh khốc liệt từ những dòng xe điện giá rẻ mà EU cáo buộc là được Bắc Kinh trợ cấp. Trong khi đó, tại Mỹ, chính quyền đã áp đặt các biện pháp nhằm ngăn chặn xe điện Trung Quốc chiếm lĩnh thị trường, lo ngại rằng điều này có thể đẩy các hãng xe lớn của Mỹ vào tình trạng khó khăn và làm mất việc làm của người lao động trong nước.
Tuy nhiên, những biện pháp này có thể không đủ để kiềm chế Trung Quốc. Các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc không chỉ tập trung vào việc chiếm lĩnh thị trường nội địa mà còn đang đẩy mạnh mở rộng ra quốc tế. Ví dụ, hãng BYD có tham vọng trở thành một trong năm nhà sản xuất ô tô hàng đầu tại châu Âu và đang lên kế hoạch xây dựng nhà máy tại Hungary và Thổ Nhĩ Kỳ.
Một trong những thách thức lớn đối với phương Tây là làm sao vừa bảo vệ được ngành công nghiệp ô tô truyền thống, vừa đạt được các mục tiêu về khí hậu. Phương Tây đã cam kết giảm lượng phát thải carbon và đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang năng lượng xanh. Tuy nhiên, như Tu Le, Giám đốc điều hành của Sino Auto Insights, nhận định: "EU và Mỹ không thể đạt được mục tiêu về khí hậu trong khung thời gian họ đã nêu ban đầu nếu không có sự trợ giúp của xe điện Trung Quốc".
Trung Quốc hiện đang là nước dẫn đầu thế giới về sản xuất và tiêu thụ xe điện. Nước này không chỉ có khả năng sản xuất các dòng xe điện giá rẻ mà còn đang phát triển các công nghệ năng lượng sạch cần thiết để giảm lượng khí thải. Điều này làm cho việc ngăn chặn dòng xe điện từ Trung Quốc vào thị trường phương Tây trở nên khó khăn hơn, vì nó có thể gây cản trở cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.
Thực tế, Trung Quốc có khả năng cung cấp những chiếc xe điện chất lượng cao với giá cả phải chăng hơn so với các đối thủ phương Tây. Điều này đã khiến các nhà sản xuất ô tô ở châu Âu và Mỹ gặp khó khăn trong việc cạnh tranh. Hơn nữa, một số hãng ô tô lớn như Volkswagen và Stellantis đã chọn cách hợp tác với các đối tác Trung Quốc thay vì đối đầu, nhận ra rằng họ không thể theo kịp sự phát triển nhanh chóng của ngành công nghiệp xe điện tại đây.
Một vấn đề khác là áp đặt các biện pháp hạn chế đối với xe điện Trung Quốc có thể dẫn đến thiếu hụt nguồn cung xe điện và tăng giá thành. Ilaria Mazzocco, chuyên gia nghiên cứu tại CSIS, cảnh báo rằng các công ty xe điện Trung Quốc đang giành thị phần rất nhanh chóng nhờ vào những chiếc xe điện tốt nhất và rẻ nhất hiện nay. Điều này khiến phương Tây rơi vào thế khó: nếu không nhập khẩu xe điện từ Trung Quốc, người tiêu dùng có thể gặp khó khăn trong việc tiếp cận các mẫu xe điện giá cả phải chăng, làm chậm lại quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch.
Trong khi đó, các quốc gia phương Tây như Mỹ và một số nước EU đang tìm cách thúc đẩy ngành công nghiệp xe điện nội địa. Chính quyền Mỹ đã chi hơn 1,7 tỷ USD vào tháng 7 năm nay để hỗ trợ mở rộng các cơ sở sản xuất xe điện và phụ tùng tại Mỹ, trong khi Đạo luật Giảm lạm phát 2022 cũng dành khoảng 370 tỷ USD cho các khoản trợ cấp liên quan đến quá trình chuyển đổi năng lượng.
Tuy nhiên, các biện pháp này dường như vẫn chưa đủ để đối đầu với quá trình phát triển mạnh mẽ của Trung Quốc. Điều này cho thấy rằng phương Tây sẽ khó lòng kiềm chế được quá trình phát triển của xe điện Trung Quốc mà không ảnh hưởng đến cuộc chiến chống biến đổi khí hậu và chuyển đổi sang năng lượng xanh.