Thế giới phản đối hành động của Trung Quốc ở Biển Đông

Việc Trung Quốc đưa giàn khoan HD - 981vào sâu thềm nội địa, xâm phạm chủ quyền của Việt Nam ở Biển Đông đã khiến dư luận quốc tế đặc biệt lo ngại.

 

Nhật Bản quan ngại sâu sắc

Ngày 8/5, Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshihide Suga đã bày tỏ quan ngại sâu sắc về các vụ va chạm giữa tàu Việt Nam và tàu Trung Quốc ở Biển Đông, đồng thời kêu gọi các bên kiềm chế.

Trước đó, ngày 7/5, bình luận về việc Trung Quốc đặt giàn khoan HD - 981 trái phép vào Vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa của Việt Nam, Ngoại trưởng Nhật Bản Fumio Kishida nhấn mạnh hành động của Trung Quốc "làm gia tăng căng thẳng trong khu vực" và khiến Nhật Bản quan ngại. Ông kêu gọi tránh mọi hành động đơn phương trên Biển Đông.

 

 

Trước đó, ngày 1/5/2014, cơ quan chức năng Việt Nam phát hiện giàn khoan nước sâu HD - 981 và 3 tàu dịch vụ dầu khí của phía Trung Quốc di chuyển từ tây bắc đảo Tri Tôn (thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam) xuống phía nam. Đến 16 giờ ngày 2/5/2014, giàn khoan HD - 981 được thả trôi ở phía nam đảo Tri Tôn, sâu vào trong thềm lục địa của Việt Nam 80 hải lý, cách đảo Lý Sơn 119 hải lý, cách bờ biển Việt Nam 130 hải lý. Trung Quốc hạ đặt giàn khoan này để tiến hành khoan thăm dò thềm lục địa của Việt Nam và huy động nhiều tàu bảo vệ đi cùng, lúc cao nhất lên đến 80 tàu các loại, trong đó có 7 tàu quân sự.

Mỹ: Trung Quốc hung hăng và hiếu chiến

Trước hành động vi phạm trắng trợn Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) mà Trung Quốc đã đặt bút ký, Bộ Ngoại giao Mỹ ngày 7/5 một lần nữa lên tiếng bày tỏ quan ngại về việc này, coi đây là cách hành xử nguy hiểm.

Nữ phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Jen Psaki, trong cuộc họp báo thường kỳ tại trụ sở Bộ Ngoại giao Mỹ ở thủ đô Washington cho rằng, việc tàu Trung Quốc cố tình đâm vào các tàu của Việt Nam là một cách hành xử nguy hiểm và mang tính hăm dọa. Bà Jen Psaki phát biểu: “Chúng tôi cực kỳ quan ngại về cách hành xử và hăm dọa nguy hiểm của tàu bè tại các vùng biển có tranh chấp. Chúng tôi kêu gọi tất cả các bên kiềm chế, hành xử một cách an toàn và thích hợp, giải quyết các yêu sách chủ quyền một cách hòa bình, thông qua ngoại giao và phù hợp với luật pháp quốc tế”.

 

Trước đó, ngày 6/5, Bộ Ngoại giao Mỹ đã chỉ trích việc Trung Quốc đưa giàn khoan dầu vào khu vực tranh chấp ở Biển Đông là một hành động khiêu khích, không có lợi cho hòa bình, ổn định và càng làm tăng thêm những căng thẳng trong khu vực.

Khi các tàu thực thi pháp luật của Việt Nam ra kiểm tra, ngăn chặn, các tàu bảo vệ của Trung Quốc, được sự yểm trợ của máy bay, có hành động hung hăng, chủ động đâm thẳng vào các tàu, dùng vòi rồng có công suất lớn phun nước vào các tàu của Việt Nam nhằm làm hư hỏng tàu thuyền và các trang thiết bị trên tàu, gây thương tích cho thủy thủ trên tàu.

Trong khi đó, Thượng nghị sỹ Mỹ John McCain cùng ngày 7/5 đã ra tuyên bố chỉ trích Trung Quốc cố tình gây căng thẳng ở Biển Đông. Ông cho rằng quyết định của Trung Quốc hạ đặt giàn khoan thăm dò dầu khí ở ngoài khơi Việt Nam cùng với việc triển khai hàng chục tàu hải quân để hậu thuẫn cho hành động mang tính khiêu khích này là đáng quan ngại và chỉ nhằm leo thang căng thẳng ở Biển Đông. Theo ông McCain, các tàu của Trung Quốc bao vây và tông vào các tàu của Cảnh sát biển Việt Nam là hành vi hung hăng và hiếu chiến. Trung Quốc phải gánh chịu hoàn toàn trách nhiệm về hành động đơn phương hòng thay đổi nguyên trạng này.

Thông cáo viết tiếp: “Các hành động của Trung Quốc dựa trên những yêu sách lãnh thổ không có cơ sở theo luật pháp quốc tế. Sự thực là hành động của Trung Quốc diễn ra trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam đã được xác định rõ ràng theo luật pháp quốc tế. Tất cả những quốc gia có trách nhiệm đều lên tiếng yêu cầu các nhà lãnh đạo Trung Quốc có ngay các bước đi giảm leo thang căng thẳng, trở lại với nguyên trạng.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Singapore ngày 7/5 cũng bày tỏ quan ngại về những diễn biến mới tại Biển Đông, kêu gọi các bên tuân thủ tuyên bố DOC và giải quyết tranh chấp một cách hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982. Người phát ngôn cho biết Singapore sẽ tiếp tục kêu gọi Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và Trung Quốc cùng làm việc để sớm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử tại Biển Đông (COC).

Học giả quốc tế bất bình

Trong khi đó, nhiều học giả và chuyên gia quan hệ quốc tế cũng tỏ ý bất bình trước những hành động ngang ngược của Trung Quốc tại Biển Đông.

Nhiều hãng truyền thông lớn như AP (Mỹ), AFP (Pháp), Reuters (Anh), DPA (Đức)... cùng các tờ báo uy tín trên thế giới đã đồng loạt có bài viết, đưa lại nội dung cuộc họp báo quốc tế tại Hà Nội ngày 7/5 về thông tin các tàu Trung Quốc đã cố tình đâm vào tàu Việt Nam. Các hãng trích đánh giá của giới học giả quốc tế cho rằng “chính sách của Trung Quốc là không có cơ sở pháp lý, gây nên tình trạng căng thẳng ở Biển Đông”. Theo Trung tâm Nghiên cứu quốc tế và chiến lược (CSIS) của Mỹ, Trung Quốc đang tận dụng tình hình chính trị thế giới rối ren để thử khả năng “áp đặt một hiện trạng mới”. Trong khi đó, AFP cho rằng đây là “một thay đổi lớn trong chiến thuật của Trung Quốc”.

Ông Andrew Billo, học giả chuyên nghiên cứu về khu vực Đông Nam Á thuộc Hiệp hội châu Á có trụ sở tại New York (Mỹ) ngày 7/5 khẳng định việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan HD - 981 vào Vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam là sự vi phạm trắng trợn chủ quyền của Việt Nam theo UNCLOS năm 1982. Ông Andrew nhấn mạnh đây rõ ràng là thất bại của Trung Quốc trong việc thực hiện trách nhiệm hành động theo DOC mà nước này đã ký với các nước thành viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Cũng như Việt Nam, Trung Quốc đã tham gia UNCLOS, vì thế Trung Quốc cần phải tôn trọng quyền hợp pháp đã được khẳng định của Việt Nam đối với vùng biển này.

Theo ông Andrew, những năm gần đây, Trung Quốc đã nhiều lần gây sức ép với các quốc gia láng giềng, yêu cầu họ tuân thủ các tuyên bố chủ quyền phi lý của Bắc Kinh ở Biển Đông. Động thái này xuất phát từ thực tế rằng Trung Quốc ngày càng nhận thấy họ không nhận được sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế trước các hành động trên. Ông Andrew kêu gọi Mỹ tiếp tục lên án các hành động của Trung Quốc, đồng thời tìm biện pháp để đưa các bên liên quan ngồi vào bàn đàm phán nhằm thảo luận các điều khoản có thể giúp giải quyết tình hình khu vực. Ông nhấn mạnh các hành động leo thang căng thẳng của Trung Quốc bất chấp luật pháp quốc tế và không tôn trọng chủ quyền đã được công nhận của các quốc gia láng giềng sẽ chỉ làm cho tình hình ngày càng phức tạp hơn.

Về việc Trung Quốc đưa giàn khoan HD - 981 xâm phạm chủ quyền của Việt Nam trên Biển Đông, ông Alberto Anaya Gutierrez, Tổng Bí thư Đảng Lao động Mexico, nhấn mạnh: “Chân lý lịch sử đứng về phía Việt Nam, luật pháp quốc tế ủng hộ Việt Nam và vấn đề này cần phải thảo luận tại các tổ chức quốc tế trên bình diện đa phương”.

Tờ "Straits Times", nhật báo hàng đầu của Singapore, ngày 7/5 dẫn nhận định của giới học giả nước này cho rằng việc Trung Quốc đưa giàn khoan vào vùng biển của Việt Nam là một bước leo thang nghiêm trọng và tạo ra “một kịch bản vô cùng nguy hiểm” đối với khu vực. Nhiều tờ báo lớn của Đức như "Thế giới", "Thời đại", "Tấm gương"... đều đăng tin, ảnh phản ánh thái độ hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông, đồng thời nhấn mạnh việc Trung Quốc đặt giàn khoan tại vùng biển của Việt Nam là "một trong hàng loạt hành động khiêu khích của Bắc Kinh".

Không chỉ gây phản ứng từ quốc tế, việc làm của Trung Quốc còn vấp phải sự phản đối từ chính giới học giả nước này. Trong một bài viết ngày 6/5 trên trang 163.com, học giả hàng đầu Trung Quốc Lý Lệnh Hoa khẳng định Trung Quốc là nước ký Công ước UNCLOS 1982, vì vậy cần hành xử theo Điều 74 và Điều 83 của Công ước, đó là tôn trọng thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý của các nước xung quanh.

Nhóm p/v TTXVN tại nước ngoài