Tiêm vaccine ngừa COVID-19 cho trẻ em để bảo vệ cả cộng đồng

Tại Mỹ, trong tuần đầu tiên của tháng 8 đã có khoảng 94.000 trẻ mắc COVID-19, chiếm khoảng 15% số ca nhiễm mới ở nước này thời điểm đó. Trong đợt dịch tái bùng phát tại Indonesia đầu tháng 7 vừa qua, mỗi tuần nước này ghi nhận trên 100 trẻ em tử vong do COVID-19. Thực tế này khiến hàng loạt nước trên thế giới đã đưa ra chính sách hạ độ tuổi tiêm phòng COVID-19, tập trung vào chiến dịch tiêm chủng cho trẻ em, nhằm bảo vệ trẻ em và cũng là bảo vệ cả cộng đồng.

Tại châu Mỹ, vaccine của hãng Pfizer/BioNTech đã được cấp phép sử dụng khẩn cấp cho trẻ em từ 12-18 tuổi tại Mỹ và yêu cầu tiêm bắt buộc đã được áp dụng với bậc học phổ thông tại một số bang. Tại bang California, Học khu thống nhất Los Angeles, hệ thống quản lý trường công lớn thứ hai ở Mỹ, đã trở thành học khu đầu tiên yêu cầu tiêm vaccine bắt buộc đối với trẻ từ 12 tuổi trở lên. Yêu cầu này được thực hiện từ tháng 10 tại các trường công, bắt đầu từ những em tham gia hoạt động thể thao và các hoạt động ngoại khóa khác, sau đó tiêm cho toàn thể học sinh từ ngày 19/12. Thành phố New York, nơi có học khu lớn nhất nước Mỹ, cũng đã đưa ra yêu cầu tiêm phòng bắt buộc đối với 20.000 học sinh tham gia các môn thể thao. Tại bang Virginia, ít nhất 4 học khu cũng đưa ra yêu cầu tương tự với bất cứ ai tham gia các sự kiện thể thao mùa Đông và mùa Xuân.

Chile là một trong những nước đi đầu khu vực Mỹ Latinh trong việc tiêm vaccine COVID-19 cho trẻ em và trẻ vị thành niên. Chile sử dụng vaccine của hãng Sinovac, đến nay nước này đã tiêm mũi vaccine thứ nhất cho khoảng 1,6 triệu trẻ vị thành niên từ 12-18 tuổi và khoảng 600.000 trẻ trong độ tuổi này đã hoàn tất 2 mũi vaccine phòng COVID-19. Chile cũng đã khởi động chương trình tiêm phòng COVID-19 cho trẻ em từ 6-11 tuổi.

Với mục tiêu mở cửa trở lại trường học từ tháng 11 tới sau 2 tháng học từ xa, Cuba đã tiến hành tiêm chủng cho toàn bộ trẻ em, thanh thiếu niên từ 2-18 tuổi trên cả nước bằng các vaccine Soberana 2 và Abdala tự sản xuất, sau khi kết quả phác đồ tiêm chủng kết hợp này cho thấy hiệu quả hơn 90% trong việc bảo vệ trẻ em chống lại COVID-19. Cuba cũng trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới tiến hành chiến dịch tiêm chủng đại trà vaccine COVID-19 cho trẻ em từ 2-11 tuổi. Tại Canada, đến giữa tháng 8 đã có 58% trẻ em từ 12-17 tuổi ở nước này được tiêm đầy đủ. Vaccine sử dụng là của hãng Pfizer.

Tại châu Âu, Cơ quan Quản lý dược phẩm (EMA) đã cho phép dùng vaccine của Moderna và Pfizer/BioNTech để tiêm cho trẻ 12 -17 tuổi. Pháp đã tiêm vaccine cho trẻ từ 12 tuổi từ ngày 15/6, thời điểm 50% người trưởng thành ở nước này đã được tiêm mũi vaccine đầu tiên. Romania, Italy, Đức, Đan Mạch, Tây Ban Nha, Hà Lan và Ba Lan cũng đã bắt đầu thực hiện tiêm vaccine cho trẻ từ 12 tuổi. Trong khi đó, Vương quốc Anh đến giữa tháng 9 đã đưa ra khuyến nghị tiêm cho trẻ 12-15 tuổi. Thụy Điển sau khi tiêm chủng ít nhất 1 mũi cho hơn 80% dân số trên 16 tuổi và tiêm đủ hai mũi cho gần 75%, cũng đã thông báo kế hoạch tiêm cho trẻ em vào mùa Thu. Thủ tướng Stefan Lofven khẳng định: “Tiêm phòng cho trẻ sẽ giảm nguy cơ nhiễm và mắc bệnh nặng cũng như nguy cơ bỏ lỡ các buổi học trực tiếp ở trường”. 

Tại châu Á, 91% học sinh từ 12-17 tuổi ở Trung Quốc đã tiêm đủ vaccine tính đến ngày 15/9. Hai vaccine chính do nước này sản xuất đã được cấp phép sử dụng cho trẻ từ 3 tuổi. Trong khi đó, Ấn Độ cũng bắt đầu triển khai tiêm phòng cho trẻ từ 12-18 tuổi từ tháng 10, sử dụng vaccine ZyCoV-D của hãng Cadila Healthcare (hay Zydus Cadila), loại vaccine đầu tiên trên thế giới sử dụng công nghệ DNA. Nhật Bản đã cho phép tiêm vaccine của hãng Pfizer với trẻ từ 12 -15 tuổi từ cuối tháng 5. Israel đã bắt đầu tiêm cho lứa tuổi từ 12 trở lên vào tháng 6. Ban đầu chính sách này chỉ áp dụng cho những trẻ sống cùng với đối tượng nguy cơ cao. Tuy nhiên đến cuối tháng 6, sau một loạt các ổ dịch bùng phát ở trường học, Bộ Y tế Israel đã khuyến nghị tất cả trẻ em từ 12 tuổi trở lên cần tiêm phòng dịch. Vừa qua, nước này đã cho phép hạ độ tuổi tiêm xuống 5 tuổi, song với điều kiện có bệnh nền và dễ bị tổn thương nếu nhiễm virus SARS-CoV-2.

Tại Đông Nam Á, từ đầu tháng 7, nhiều địa phương ở Indonesia bắt đầu tổ chức tiêm ngừa COVID-19 cho trẻ em từ 12-17 tuổi bằng vaccine của hãng Sinovac. Malaysia cũng đã phê chuẩn vaccine của Sinovac (Trung Quốc) cho nhóm này. Thái Lan ngày 4/10 bắt đầu chiến dịch tiêm cho trẻ em từ 12 -18 tuổi bằng vaccine của Pfizer với  mục tiêu bao phủ hơn 5,04 triệu học sinh trên toàn quốc để chuẩn bị cho học kỳ mới bắt đầu từ tháng 11. Campuchia cũng triển khai tiêm phòng cho trẻ từ 12-17 tuổi trên cả nước từ đầu tháng 8, bắt đầu từ ở thủ đô Phnom Penh và 3 tỉnh bị ảnh hưởng nặng nề của dịch là Kandal, Koh Kong và Preah Sihanouk. Ngày 15/10, Philippines đã  chính thức khởi động chiến dịch tiêm phòng COVID-19 cho trẻ em và thanh thiếu niên từ 12-17 tuổi, với mục tiêu bảo đảm an toàn cho học sinh khi các trường học chuẩn bị mở cửa trở lại.

Tại Việt Nam, Bộ Y tế được chỉ đạo khẩn trương xây dựng lộ trình tiêm cho trẻ em thận trọng, an toàn, khoa học để triển khai tiêm phòng cho nhóm từ 12 - 17 trong quý IV năm nay

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) khẳng định trẻ em vẫn có thể mắc và lây bệnh cho người khác. Bên cạnh đó, theo Tiến sĩ Rochelle Walensky, Giám đốc CDC Mỹ, dù trẻ em có nguy cơ tử vong do COVID-19 thấp hơn nhiều so với người lớn, thì COVID-19 vẫn là căn bệnh gây tử vong cho trẻ em cao hơn các bệnh truyền nhiễm khác, như bệnh bại liệt, sởi,  bạch hầu, những căn bệnh mà trẻ vốn đã được được tiêm vaccine từ bé. Do đó, CDC khuyến cáo tiêm vaccine cho nhóm từ 12 tuổi trở lên để giúp trẻ giảm nguy cơ mắc COVD-19, ngăn ngừa bệnh lây lan, không trở nặng.

Thực tế tại nhiều nước đã chứng minh việc tiêm phòng cho trẻ em có tác dụng giảm thiểu sự lây lan của dịch bệnh và ngăn các biến thể phát triển.  Kết quả nghiên cứu với 2.200 trẻ em Mỹ ở nhóm tuổi 12-15, trong đó một nửa được tiêm vaccine của Pfizer, cho thấy không có ai trong nhóm này mắc COVID-19 sau khi tiêm; trong khi có 16 trẻ em trong nhóm không tiêm vaccine ghi nhận mắc bệnh sau đó. Kết quả thử nghiệm vaccine của Moderna ở 3.732 trẻ em nhóm tuổi này cũng cho thấy khả năng đáp ứng miễn dịch ở trẻ từ 12-17 là tương tự như khi tiêm ở người trưởng thành.  

Trong khi đó, một nghiên cứu được thực hiện tại Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất cho thấy hơn 96% trẻ em và thanh thiếu niên được tiêm hai liều vaccine  của hãng Sinovac đã phát triển các kháng thể chống lại SARS-CoV-2. Đối với vaccine của Sinopharm, kết quả nghiên cứu chỉ ra 96,1% số trẻ em tiêm đủ 2 mũi tạo ra lượng kháng thể lớn để chống lại virus SARS-CoV-2. Các thử nghiệm lâm sàng tại Cuba cũng cho thấy vaccine do nước này sản xuất có hiệu quả hơn 90% trong việc bảo vệ trẻ em chống lại COVID-19.

Giới chuyên gia khẳng định vaccine là an toàn với các nhóm tuổi thanh thiếu niên. EMA thông báo các tác dụng phụ của vaccine ở trẻ em tương tự như ở người lớn, bao gồm đau và sưng tại chỗ tiêm, mệt mỏi, nhức đầu, đau cơ và khớp, sưng hạch bạch huyết, ớn lạnh, buồn nôn, nôn và sốt. Nhưng các phản ứng này thường ở mức nhẹ hoặc trung bình và cải thiện trong vài ngày.  Bác sĩ Candice Robinson, phụ trách mảng y tế của Cơ quan y tế công cộng Chicago (Mỹ), cho biết các thử nghiệm vaccine với trẻ từ 12-15 tuổi cho thấy “rất hiệu quả và không có lo ngại lớn nào về độ an toàn”.

Bác sĩ Frank Belmonte, tại bệnh viện Advocate Children (Mỹ), cũng lưu ý rằng tiêm phòng cho trẻ có thể giúp ngăn chặn lây lan dịch ở người trưởng thành. Ông Belmonte lập luận: “Thực tế là ở độ tuổi từ 12-18, chỉ có 20% nguy cơ nhiễm bệnh. Nhưng ngay cả khi trẻ em không thực sự ốm nặng vì virus, chúng cũng có thể lây truyền cho các thành viên trong gia đình hoặc cho những người dễ bị tổn thương trong cộng đồng”.

Đồng ý với nhận định trên, chuyên gia dịch tễ học Manfred Green, Giáo sư trường Đại học Y tế cộng đồng thuộc Đại học Haifa (Israel), nhấn mạnh: “Cần tiêm phòng cho trẻ em để kiểm soát đại dịch. Bởi việc tiêm phòng cho trẻ em sẽ giúp giảm số người chưa được miễn dịch trong cộng đồng”.

Có thể thấy nhiều quốc gia trên thế giới đang coi việc tiêm vaccine ngừa COVID-19 cho trẻ em là một trong những giải pháp chủ chốt để tiến tới mở cửa trường học, cho phép trẻ em tham gia các hoạt động trong đời sống xã hội, dần đưa cuộc sống trở lại bình thường, đồng thời cũng để bảo vệ trẻ em trước nguy cơ mắc bệnh và tử vong. Việc tiêm chủng cho trẻ em cũng  giúp giảm nguy cơ truyền bệnh cho người khác và giúp nhanh chóng tạo miễn dịch cộng đồng, từ đó góp phần bảo vệ xã hội trước virus SARS-CoV-2.