Sau khi ngày 24/11, Iran và nhóm P5+1 (gồm Đức và 5 nước ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc) đạt được thỏa thuận bước đầu về chương trình hạt nhân để đổi lấy việc giảm nhẹ các biện pháp trừng phạt Tehran, dư luận quốc tế tiếp tục bày tỏ hoan nghênh đột phá quan trọng này.
Các đại biểu tham giam cuộc đàm phán hạt nhân tại thủ đô Geneva, Thụy Sĩ ngày 24/11. Ảnh: THX/TTXVN |
Tổng Thư ký Liên hợp quốc Ban Ki-moon chúc mừng các nhà đàm phán "vì tiến triển đạt được này vốn có thể dẫn tới sự khởi đầu của một thỏa thuận mang tính lịch sử đối với các dân tộc cũng như các quốc gia ở Trung Đông và ngoài khu vực".
Theo Tân Hoa xã, các nhà lãnh đạo của Liên minh châu Âu (EU) đánh giá thỏa thuận giữa Iran và nhóm P5+1 là một bước đột phá lớn vì ổn định và an ninh toàn cầu. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jose Manuel Barroso trong tuyên bố của mình nhấn mạnh "giờ điều quan trọng là tất cả các bên tiếp tục hợp tác trên tinh thần xây dựng để thực thi thỏa thuận, giúp cộng đồng quốc tế có thể được bảo đảm rõ ràng về tính chất dân sự và hòa bình của chương trình hạt nhân Iran".
Trong khi đó, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Herman Van Rompuy đã hoan nghênh "sự can đảm" mà Iran với Nhóm P5+1 thể hiện trong thỏa thuận đạt được, coi đây là một bước đi quan trọng cho cả Iran lẫn cộng đồng quốc tế hướng tới việc bảo đảm về chương trình hạt nhân của Tehran. Ông Rompuy cũng nhấn mạnh "vấn đề cốt lõi là đảm bảo thực thi đúng thời hạn thỏa thuận đã đạt được và tiếp tục làm việc, trên cơ sở xây dựng lòng tin, hướng tới giải quyết dứt điểm vấn đề này". Chủ tịch Hội đồng châu Âu nhận định giải quyết hiệu quả vấn đề sẽ tạo được những ảnh hưởng quan trọng với khu vực lẫn toàn cầu.
Nhà Trắng cũng đã nhanh chóng công bố các nội dung chính trong thỏa thuận hạt nhân đạt được tại Geneva (Thụy Sĩ). Theo đó, Iran nhất trí ngừng toàn bộ hoạt động làm giàu urani trên 5% và tháo dỡ những kết nối về kỹ thuật cho phép hoạt động làm giàu ở mức trên 5%, cam kết vô hiệu hóa kho urani được làm giàu lên cấp độ gần 20% bằng việc làm giảm mức độ này xuống, sẽ không lắp đặt các máy ly tâm làm giàu urani mới và ngừng tiến trình chạy thử một lò phản ứng tại cơ sở Arak có thể chế tạo plutoni. Ngoài ra, Tehran cũng sẽ không xây dựng một cơ sở có khả năng tái chế và từ đó sẽ không thể phân tách plutoni từ nhiên liệu đã qua sử dụng. Iran sẽ cho phép các chuyên gia của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) tới thanh sát cơ sở hàng ngày và chuyển thông tin về bản thiết kế của lò phản ứng Arak.
Về phía Nhóm P5+1, các nước này sẽ thành lập một "ủy ban chung" để làm việc với IAEA và giám sát việc thực thi thỏa thuận, sẽ nới lỏng áp đặt một số biện pháp trừng phạt có tổng trị giá vào khoảng 7 tỷ USD cũng như không áp đặt bất cứ biện pháp trừng phạt bổ sung trong 6 tháng nếu Iran giữ được cam kết đến khi kết thúc thỏa thuận. Bên cạnh đó, các nước phương Tây sẽ tạm dừng "một số biện pháp trừng phạt đối với vàng và kim loại quý, lĩnh vực ô tô của Iran và việc xuất khẩu chất hóa dầu của Tehran, tạo cơ hội để Iran thu về khoảng 1,5 tỷ USD", "cho phép duy tu và kiểm tra an toàn đối với các hãng hàng không Iran hoạt động trong nước này", sẽ chuyển cho Iran trong 6 tháng tới khoảng 4,2 tỷ USD đang bị phong tỏa do các biện pháp trừng phạt nhằm vào hoạt động kinh doanh dầu mỏ của Tehran. Hầu hết các biện pháp trừng phạt thương mại-tài chính của Mỹ cũng như toàn bộ các biện pháp trừng phạt của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc vẫn sẽ có hiệu lực. Trong một tuyên bố, Tổng thống Mỹ Barack Obama nói: "Ngày hôm nay, Mỹ cùng các đồng minh thân thiết và các đối tác đã có bước đi đầu quan trọng hướng đến một giải pháp toàn diện để giải quyết quan ngại về chương trình hạt nhân của Iran".
Trung Quốc cũng bày tỏ hoan nghênh thỏa thuận đột phá giữa Iran với Nhóm P5+1. Trong một tuyên bố đăng tải trên trang web Bộ Ngoại giao nước này, Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị nói: "Thỏa thuận sẽ giúp duy trì hệ thống không phổ biến vũ khí hạt nhân của quốc tế, bảo vệ hòa bình và ổn định ở khu vực Trung Đông". Bước đi này cũng "giúp các bên bắt đầu thực hiện những trao đổi thông thường với Iran cũng như giúp tạo ra một cuộc sống tốt đẹp hơn cho người dân nước CH Hồi giáo này". Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc nêu rõ thỏa thuận này đạt được sau "một thập niên nỗ lực không mệt mỏi, đặt biệt là trong vài ngày qua khi chúng ta bước vào giai đoạn đàm phán khó khăn cuối cùng".
Ngoại trưởng Anh William Hague bình luận thỏa thuận giữa Iran và Nhóm P5+1 “tốt cho cả thế giới, trong đó có các quốc gia Trung Đông và cả bản thân người dân Iran”.
Trong một tuyên bố, Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius đánh giá thỏa thuận hạt nhân với Iran là một bước đi quan trọng để duy trì "hòa bình và an ninh" nhưng sẽ cần phải giám sát chặt chẽ để đảm bảo thỏa thuận này được thực thi. Ông cho biết thêm thỏa thuận chỉ xác nhận quyền sở hữu hạt nhân dân sự của Iran.
Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Syria cho biết Damascus coi đây là một "thỏa thuận lịch sử" vì lợi ích của người dân Iran. Pakistan cũng ca ngợi thỏa thuận đạt được giữa Iran và Nhóm P5+1. Bộ Ngoại giao Pakistan cho hay: "Là một quốc gia láng giềng anh em của Iran, Pakistan luôn nêu bật tầm quan trọng của việc tìm kiếm một giải pháp hòa bình cho vấn đề này”.
Ngược lại, ngày 24/11, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã chỉ trích thỏa thuận hạt nhân đạt được giữa Iran và Nhóm P5+1 là một "sai lầm lịch sử". Trước đó, Văn phòng Thủ tướng Israel ra thông báo coi thỏa thuận này là "tồi tệ" và Tehran đã đạt được "điều họ muốn". Một số Bộ trưởng của Israel nói rằng nhà nước Do Thái “không bị ràng buộc bởi thỏa thuận này”.
Theo kế hoạch, Thủ tướng Netanyahu sẽ thảo luận vấn đề trước nội các vào cuối ngày 24/11. Trong một bình luận liên quan, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cho rằng thỏa thuận giữa Iran và Nhóm P5+1 sẽ giúp "Israel an toàn hơn" khi Tehran khó có thể chế tạo được một vũ khí hạt nhân.
TTXVN/Tin tức