Các thẩm phán tại phiên họp của Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) tại Lahay, Hà Lan, ngày 19/7/2024. Ảnh: THX/TTXVN
Chánh án Nawaf Salam đã công bố kết luận của hội đồng gồm 15 thẩm phán, cho biết: "Các khu định cư của Israel ở Bờ Tây và Đông Jerusalem và chính quyền nơi đây đã được thành lập và duy trì, vi phạm luật pháp quốc tế". Tòa án nhấn mạnh Israel có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại và "di dời toàn bộ người định cư khỏi các khu định cư này".
Ý kiến pháp lý của các thẩm phán tại ICJ tuy không mang tính ràng buộc nhưng có giá trị theo luật pháp quốc tế và có thể làm suy yếu sự ủng hộ dành cho Israel.
Phản ứng về động thái trên, Bộ Ngoại giao Israel đã bác bỏ ý kiến pháp lý của tòa, cho rằng tòa án "thiên vị", đồng thời nhắc lại rằng giải pháp chính trị trong khu vực chỉ có thể đạt được thông qua đàm phán.
Về phần mình, Bộ Ngoại giao Palestine ca ngợi ý kiến pháp lý trên mang tính "lịch sử" và kêu gọi các quốc gia tuân thủ. Phát biểu bên ngoài tòa án ở La Haye (Hà Lan), cựu Ngoại trưởng Palestine, ông Riyad al-Maliki nhấn mạnh: "Không viện trợ. Không hỗ trợ. Không thông đồng. Không tiền bạc, không vũ khí, không thương mại... không có bất kỳ hành động nào ủng hộ sự chiếm đóng bất hợp pháp của Israel".
Ai Cập và Liên đoàn Arab (AL) cũng lên tiếng hoan nghênh ý kiến pháp lý của tòa ICJ. Bộ Ngoại giao Ai Cập ra tuyên bố kêu gọi cộng đồng quốc tế thúc đẩy việc thực thi ý kiến pháp lý của tòa, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tạo điều kiện cho nhân dân Palsstine thực hiện quyền tự quyết chính đáng của mình.
Tòa án ICJ đưa ra ý kiến pháp lý trên theo yêu cầu từ Đại hội đồng Liên hợp quốc (ĐHĐ LHQ) vào năm 2022, trước khi bùng phát xung đột tại ở Gaza tháng 10/2023. Trong cuộc chiến tranh Trung Đông năm 1967, Israel đã chiếm Bờ Tây, Dải Gaza và Đông Jerusalem - những khu vực lịch sử của Palestine mà người Palestine muốn thành lập một nhà nước - và kể từ đó đã xây dựng các khu định cư ở Bờ Tây và liên tục mở rộng chúng.
Các nhà lãnh đạo Israel lập luận rằng các vùng lãnh thổ này không bị chiếm đóng về mặt pháp lý vì chúng nằm trên vùng đất tranh chấp, nhưng LHQ và phần lớn cộng đồng quốc tế coi chúng là lãnh thổ bị chiếm đóng.
Trong diễn biến liên quan, cùng ngày 19/7, Liên minh châu Âu (EU) đã bày tỏ thất vọng mạnh mẽ trước quyết định của Quốc hội Israel phản đối việc thành lập Nhà nước Palestine, ngay cả khi đó là một phần trong thỏa thuận hòa bình.
Theo phóng viên TTXVN tại Brussels, EU khẳng định giải pháp hai nhà nước là con đường duy nhất để đạt được hòa bình và an ninh lâu dài cho khu vực Trung Đông. Đại diện cấp cao của EU về chính sách an ninh và đối ngoại, ông Josep Borrell, nhấn mạnh: "Có sự đồng thuận mạnh mẽ trong cộng đồng quốc tế về việc giải pháp hai nhà nước là giải pháp khả thi duy nhất".
EU tái khẳng định cam kết của mình đối với một giải pháp hòa bình lâu dài và bền vững dựa trên các nghị quyết của HĐBA LHQ, bao gồm các Nghị quyết 2735, 2728, 2720 và 2712. Theo đó, người Israel và người Palestine đều có quyền bình đẳng được sống trong an ninh, tự do và hòa bình. EU tuyên bố sẽ không công nhận bất kỳ thay đổi nào đối với biên giới năm 1967, trừ khi được cả hai bên đồng ý.
EU cam kết tiếp tục hợp tác với các đối tác quốc tế và khu vực để thúc đẩy tiến trình hòa bình và khôi phục các cuộc đàm phán. EU nhấn mạnh rằng việc thành lập nhà nước Palestine là một phần thiết yếu trong tiến trình này. Việc thiếu hy vọng và triển vọng cho người Palestine sẽ chỉ làm trầm trọng thêm tình trạng xung đột trong khu vực.
Cùng ngày, Chính phủ Đức đã chỉ trích việc Quốc hội Israel bác bỏ giải pháp thành lập nhà nước Palestine, đồng thời bày tỏ quan ngại sâu sắc về vấn đề này. Theo phóng viên TTXVN tại Berlin, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Đức cho rằng dù nghị quyết của Quốc hội Israel không mang tính ràng buộc nhưng đây là "một bước thụt lùi" trong nỗ lực nhằm cân bằng lợi ích an ninh hợp pháp của Israel với quyền tự quyết của người Palestine. Người phát ngôn khẳng định nghị quyết của Quốc hội Israel mâu thuẫn với một số nghị quyết của HĐBA LHQ, do đó "Israel đang tự tách mình ra khỏi đại đa số cộng đồng quốc tế và tự cô lập mình". Quan chức trên nhấn mạnh Chính phủ Đức nhận thấy rõ ràng rằng không có giải pháp nào có thể thay thế giải pháp "hai nhà nước". An ninh của Israel chỉ có thể được đảm bảo lâu dài với giải pháp này.