Tổng thống Mỹ Barack Obama.
|
Phóng viên TTXVN tại Washington dẫn phát biểu của ông Obama từ Nhà Trắng nêu rõ ngày 16/1 đánh dấu một mốc quan trọng trong việc ngăn chặn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân và điều quan trọng là đạt được tiến bộ lịch sử này thông qua con đường ngoại giao.
Cũng trong bài phát biểu trên, Tổng thống Obama cho biết Mỹ và Iran đã giải quyết cuộc tranh chấp kéo dài nhiều thập kỷ liên quan đến các tài sản của Iran bị phong tỏa trong cuộc khủng hoảng con tin năm 1979, khi các sinh viên Hồi giáo xông vào Đại sứ quán Mỹ tại Tehran và bắt cóc 66 con tin. Tổng thống Mỹ thời đó Jimmy Carter đã ra lệnh phong tỏa 400 triệu USD mà Iran trả trước để mua vũ khí của Mỹ trước khi hai nước cắt đứt quan hệ ngoại giao năm 1979. Ông Obama thông báo Mỹ đã dỡ bỏ phong tỏa số tiền này cùng 1,3 tỷ USD tiền lãi, đồng thời bác bỏ những ý kiến cho rằng việc thanh toán trên là "cái giá phải trả" để thúc đẩy thỏa thuận hạt nhân với Iran đạt được hồi năm ngoái.
Phát biểu của ông Obama được đưa ra sau khi các bên liên tiếp có những động thái cải thiện quan hệ. Tối 17/1, một chiếc máy bay của Không quân Thụy Sĩ chở 3 trong số 5 công dân Mỹ được Iran phóng thích đã hạ cánh xuống Geneva trước khi được đưa tới một căn cứ quân sự Mỹ tại Đức. Đổi lại, Washington cũng thả 7 tù nhân Iran trong ngày 17/1.
Cao ủy EU phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại Federica Mogherini (trái) và Ngoại trưởng Iran Javad Zarif trong buổi lễ công bố thỏa thuận Kế hoạch hành động toàn diện chung (JCPOA) chính thức được thực thi, tại Vienna, Áo ngày 16/1. Ảnh: THX/TTXVN |
Trước đó, Liên minh châu Âu (EU) ngày 16/1 đã nhất trí dỡ bỏ các lệnh trừng phạt kinh tế chống Iran sau khi Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) tuyên bố rằng Tehran đã tuân thủ các điều khoản trong thỏa thuận hạt nhân đạt được cuối tháng 7/2015 giữa Iran và nhóm P5+1 (gồm Nga, Mỹ, Anh, Pháp, Trung Quốc và Đức) nhằm hạn chế chương trình hạt nhân gây tranh cãi của nước này.
Tuy nhiên, Mỹ cũng công bố lệnh trừng phạt mới liên quan tới chương trình tên lửa đạn đạo của Iran, chỉ một ngày sau khi lệnh trừng phạt nhằm hạn chế chương trình hạt nhân của nước này được dỡ bỏ. Theo đó, Bộ Tài chính Mỹ thông báo đã bổ sung 11 cá nhân và công ty có trụ sở tại Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) và Trung Quốc vào danh sách trừng phạt.
Trong bài phát biểu ngày 17/1, ông Obama cũng lưu ý Mỹ vẫn còn "những bất đồng sâu sắc" với Iran và thỏa thuận hạt nhân không nhằm giải quyết mọi bất đồng giữa hai nước, đồng thời khẳng định Washington sẽ tiếp tục áp đặt trừng phạt nhằm vào chương trình tên lửa đạn đạo của Tehran.
Trong một động thái khác, ngày 17/1, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ) đã chính thức gạch tên ngân hàng Sepah của Iran (Bank Sepah) và các chi nhánh quốc tế của ngân hàng này khỏi danh sách trừng phạt. Theo phóng viên TTXVN tại LHQ, tuyên bố này được đưa ra một ngày sau khi IAEA trình báo cáo lên HĐBA LHQ xác nhận rằng Iran đã hoàn tất các bước đi chuẩn bị cần thiết để thực thi thỏa thuận hạt nhân.
Ngân hàng Sepah bị phong tỏa tài sản theo một nghị quyết HĐBA đưa ra năm 2007. Ngân hàng này cung cấp tài chính cho Tổ chức Công nghiệp Vũ trụ (AIO) của Iran, trong đó có các tập đoàn trực thuộc như Tập đoàn Công nghiệp Shahid Hemmat (SHIG) và Tập đoàn Công nghiệp Shahid Bagheri (SBIG).