Tổng thống Nga Putin đọc Thông điệp Liên bang ngày 21/2. Ảnh: TASS
Theo đài Sputnik (Nga), tuyên bố trên được đưa ra trong thông điệp liên bang khi ông Putin tập trung phát biểu về cuộc khủng hoảng an ninh ở Ukraine và những căng thẳng toàn cầu rộng lớn giữa phương Tây và Nga.
“Hôm nay tôi buộc phải thông báo rằng Nga sẽ đình chỉ tham gia Hiệp ước New START. Tôi nhắc lại - không phải rút khỏi hiệp ước mà là đình chỉ tham gia hiệp ước này”, ông Putin tuyên bố trước các nhà lập pháp có mặt tại Moskva.
Theo người đứng đầu Điện Kremlin, vào đầu tháng 2, Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương đã ra tuyên bố thực tế yêu cầu Nga quay trở lại thực hiện Hiệp ước cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới, bao gồm cả việc cho phép thanh tra các cơ sở hạt nhân và quốc phòng của Moskva.
“Tôi không biết phải gọi đây là gì. Chúng tôi biết rằng phương Tây có liên quan trực tiếp đến các nỗ lực của Kiev nhằm tấn công các căn cứ không quân chiến lược của chúng tôi”, ông Putin nói, đề cập đến các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) nghi của Ukraine vào căn cứ không quân Engels của Nga gần đây.
Ông Putin giải thích rằng các UAV được sử dụng trong các cuộc tấn công này đã được trang bị và hiện đại hóa với sự hỗ trợ của các chuyên gia NATO.
“Và giờ đây, họ muốn kiểm tra các cơ sở quốc phòng của chúng tôi. Trong điều kiện hiện tại và cuộc xung đột hiện nay, điều này đơn giản nghe có vẻ phi lý. Một tuần trước, tôi đã ký sắc lệnh đưa các hệ thống vũ khí chiến lược trên mặt đất mới vào trực chiến. Chẳng lẽ phương Tây cũng sẽ ‘nhúng tay’ vào đó?”, ông nói thêm.
Tổng thống Nga chỉ ra rằng tuyên bố chung của NATO về cơ bản chính là nỗ lực của khối nhằm gia nhập hiệp ước này. Ông cho biết Moskva sẽ hoan nghênh động thái đó.
“Chúng tôi đồng ý, hãy tiếp tục. Hơn nữa, chúng tôi nghĩ rằng việc giải quyết vấn đề này đã quá hạn từ lâu. Rốt cuộc, NATO không chỉ có một cường quốc hạt nhân – là Mỹ. Anh và Pháp cũng có kho vũ khí hạt nhân đang phát triển và cải thiện, cũng nhằm chống lại chúng tôi, chống lại Nga”, ông Putin tuyên bố.
Trước đó, hồi cuối tháng 1, Bộ Ngoại giao Mỹ đã cáo buộc Nga đã vi phạm hiệp ước New START, khi không cho phép Mỹ tiến hành hoạt động thanh sát và từ chối cuộc gặp với Mỹ để thảo luận việc tuân thủ hiệp ước này.
Một phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ ngày 31/1 cho biết, việc Nga từ chối các hoạt động thanh sát đã cản trở Mỹ thực hiện các quyền quan trọng của mình được quy định trong Hiệp ước, đồng thời đe dọa tính khả thi của việc kiểm soát vũ khí hạt nhân giữa hai nước. Quan chức này cũng nhấn mạnh rằng Mỹ sẵn sàng phối hợp với Nga trong việc thực hiện hoàn toàn Hiệp ước này.
Bác bỏ cáo buộc từ Mỹ, ông Konstantin Kosachev, Phó Chủ tịch Hội đồng Liên bang (Thượng viện Nga), khẳng định Mỹ mới là bên vi phạm nghĩa vụ với New START trước tiên.
Ông Kosachev cho rằng: “Mỹ đã cố tạo ra những điều kiện như vậy để có thể đơn phương thực hiện quyền thanh sát. Đương nhiên, hành động này là không thể chấp nhận được đối với Nga, bởi cơ chế kiểm soát được quy định trong Hiệp ước là hoàn toàn cân bằng.”
Trước đó, phía Moskva đã hoãn đàm phán vô thời hạn các cuộc đàm phán giữa Nga và Mỹ về việc nối lại hoạt động thanh sát theo quy định của Hiệp ước New START, dự kiến diễn ra vào tháng 11/2022, tại Ai Cập. Điện Kremlin cho biết họ không thể đàm phán trong trường hợp Mỹ vẫn cung cấp vũ khí cho Ukraine để chống lại Nga
Việc cáo buộc nhau vi phạm Hiệp ước diễn ra trong bối cảnh thế giới lo ngại về một cuộc tranh hạt nhân có thể xảy ra khi cuộc xung đột tại Ukraine “vượt tầm kiểm soát”. Mỹ và Nga hiện nay vẫn sở hữu tới 90% số đầu đạn hạt nhân của toàn thế giới.
Mới đây, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu khẳng định: “Chúng tôi sẽ tiếp tục phát triển bộ ba hạt nhân và duy trì khả năng sẵn sàng chiến đấu, vì lá chắn hạt nhân đã và vẫn là yếu tố bảo đảm chính cho chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của quốc gia Nga”.
New START là hiệp ước có tính ràng buộc pháp lý duy nhất còn lại về kiểm soát vũ khí hạt nhân giữa Nga và Mỹ. Hiệp ước này được ký kết năm 2010 nhằm hạn chế kho vũ khí của Nga và Mỹ ở mức tối đa là 1.550 đầu đạn hạt nhân, giảm gần 30% so với mức đặt ra hồi năm 2002.
Đầu năm 2021, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã nhất trí gia hạn hiệp ước New START thêm 5 năm, tới năm 2026. Cho đến nay, Nga và Mỹ cho phép mỗi năm các bên được thực hiện dưới 20 lần thanh sát trong khuôn khổ New START.