Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc Dương Khiết Trì (phải) và ông Antony Blinken, khi giữ chức Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ, tại cuộc gặp ở Bắc Kinh, Trung Quốc, ngày 8/10/2015. Ảnh: AFP/TTXVN
Cuộc gặp thể thức “2+2” sẽ diễn ra vào ngày 18/3 tại thành phố Anchorage, bang Alaska, theo đề nghị của phía. Đại diện cho phía Trung Quốc là ông Dương Khiết Trì - Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác Đối ngoại Trung ương và Ngoại trưởng Vương Nghị. Dẫn đầu phái đoàn Mỹ là Ngoại trưởng Antony Blinken và Cố vấn An ninh Quốc gia Jake Sullivan.
Trước thềm cuộc gặp, Bắc Kinh kỳ vọng vào thúc đẩy đối thoại nhiều cấp với Washington. Phát biểu trước báo giới ngày 11/3, Thủ tướng Lý Khắc Cường nhận định, là hai quốc gia phát triển và đang phát triển lớn nhất thế giới, Mỹ và Trung Quốc đều được lợi khi hợp tác và sẽ cùng gánh chịu tổn thất khi đối đầu.
Hai nước cần đối thoại và trao đổi dựa trên nền tảng tôn trọng, bình đẳng, Trung Quốc kỳ vọng sẽ có đối thoại về nhiều lĩnh vực và ở nhiều cấp - Thủ tướng Trung Quốc nêu quan điểm. Theo ông, ngay cả khi không thể tạo ra kết quả chóng vánh, quá trình giao thiệp vẫn giúp thúc đẩy lòng tin, xua tan nghi ngờ, giúp điều phối và quản lý khác biệt dễ dàng hơn, hiệu quả hơn.
Trước đó, một số quan chức Trung Quốc công khai khẳng định, Bắc Kinh không tìm kiếm đối đầu với Mỹ hay thiết lập ảnh hưởng toàn cầu; đồng thời đổ lỗi chính sách của chính quyền Donald Trump là nguyên nhân đẩy quan hệ Mỹ-Trung xuống ngưỡng thấp nhất trong nhiều thập kỉ trở lại đây.
Về phần mình, thay vì đảo ngược đối sách của người tiền nhiệm như trong nhiều lĩnh vực khác, chính quyền Joe Biden dường như không từ bỏ cách tiếp cận gây sức ép với Trung Quốc. Ngay trước cuộc gặp “2+2” với phía Trung Quốc, ông Blinken cùng với Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin trong tuần tới sẽ có chuyến công du Đông Bắc Á, dự hội đàm với những đồng cấp Nhật Bản, Hàn Quốc trong khuôn khổ cuộc gặp “2+2”.
Bên cạnh đó, ông Austin ngày 12/3 cũng sẽ cùng Tổng thống Joe Biden dự Hội nghị thượng đỉnh lãnh đạo Nhóm bộ tứ, gồm Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Australia theo hình thức trực tuyến. Đây là nhóm có mà mục đích thành lập ra là để kiềm chế ảnh hưởng kinh tế, quân sự của Trung Quốc tại châu Á.
Phát biểu tại Ủy ban Đối ngoại Hạ viện ngày 10/3, ông Blinken cho rằng xử lý quan hệ với Bắc Kinh sẽ là bài “sát hạch địa chính trị lớn nhất trong thế kỉ 21”, đồng thời coi Trung Quốc là nước duy nhất có thực lực “thách thức nghiêm trọng một trật tự quốc tế ổn định và mở”.
Đề cập đến cuộc gặp ngoại giao chính thức tại Alaska, ông Blinken nhận định đây sẽ là một cơ hội quan trọng để phía Mỹ bày tỏ thẳng thắn nhiều lo ngại về hành động và hành xử của Bắc Kinh vốn đang đe dọa an ninh, thịnh vượng và các hệ giá trị của Mỹ, đồng minh và đối tác của Mỹ. Một trong những điểm chú ý trung tâm của Ngoại trưởng Mỹ sẽ là những cáo buộc về “vi phạm nhân quyền” đối với người Hồi giáo thiểu số tại khu tự trị Tân Cương.
Ngoại trưởng Mỹ nhìn nhận, cuộc gặp ở Alaska không phải là đối thoại chiến lược và ở thời điểm hiện nay chưa có bất kỳ kế hoạch nào đối với can dự kế tiếp hậu tiếp xúc “2+2”. Can dự kế tiếp, nếu có, sẽ phải dựa trên những diễn biến, kết quả thực chất từ phía Trung Quốc, nhằm giải tỏa những điểm quan ngại của Mỹ. Giới chức cấp cao Mỹ thừa nhận cuộc đối thoại tại Alaska sẽ không dễ dàng.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price ngày 12/3 một lần nữa lên tiếng xác nhận, ông Blinken sẽ nêu một loạt chủ đề nóng trong buổi tiếp xúc với phía Trung Quốc tại cuộc gặp ngày 18/3 tới, từ vấn đề Hong Kong, Đài Loan, tình hình Biển Đông cho tới nguồn gốc SARS-CoV-2 gây ra đại dịch COVID-19.