Lính cứu hỏa dập lửa tại hiện trường vụ cháy nhà máy điện ở Kharkiv, Ukraine sau một vụ không kích ngày 11/9/2022. Ảnh: AFP/TTXV
Theo Bloomberg, Ukraine có hàng nghìn trạm biến áp điện. Tuy nhiên, nguy cơ nhất là 10 trạm biến áp có kết nối với các nhà máy điện hạt nhân. Bộ trưởng Năng lượng Ukraine German Galushchenko cảnh báo việc phá hủy những trạm biến áp này có thể khiến đất nước chìm vào bóng tối và gây ra tình trạng khẩn cấp về phóng xạ.
Ông nói thêm các cuộc tấn công còn đẩy rủi ro hạt nhân đến gần hơn với biên giới Ukraine với Liên minh châu Âu (EU).
“Họ biết chính xác những gì họ đang làm. Không phải ngẫu nhiên mà họ đang tấn công các trạm biến áp quan trọng đối với an toàn hạt nhân”, Bộ trưởng Galushchenko ngày 10/9 phát biểu.
Trạm biến áp duy trì sự ổn định bằng cách điều tiết truyền tải điện áp cao trên lưới điện. Không giống như nhiên liệu hóa thạch hoặc các nhà máy tái tạo, sản xuất điện hạt nhân cần dòng điện liên tục để duy trì hoạt động của hệ thống an toàn. Không có nó, nhiên liệu bên trong lõi lò phản ứng có nguy cơ quá nóng, đe dọa giải phóng bức xạ nguy hiểm, không kiểm soát được.
Nhận thấy nguy cơ an toàn hạt nhân, tuần trước, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đã thực hiện một bước đi bất thường là mở rộng nhiệm vụ giám sát Ukraine, bao gồm các trạm biến áp điện. Các thanh tra viên của IAEA được giao nhiệm vụ kiểm kê vật liệu hạt nhân, không giám sát các mạng lưới điện quốc gia rộng lớn.
Cùng với mối lo ngại về an toàn hạt nhân của chính phủ Ukraine là việc thiếu hệ thống phòng không.
Các cuộc tấn công gần đây từ Nga đã gây ra tình trạng mất điện ở phần lớn đất nước và làm gián đoạn nguồn cung cấp điện cho các nhà máy hạt nhân của Ukraine. Cuối tháng 8, Nga đã tiến hành một cuộc tấn công tổng hợp gồm hơn 230 thiết bị bay không người lái (UAV) và tên lửa nhằm vào các trạm biến áp.
“Vấn đề là họ phóng bao nhiêu vũ khí cùng một lúc. Đó là một thách thức mà chúng tôi cần phải đối đầu”, Bộ trưởng Galushchenko nói.
Trong bối cảnh Ukraine không liên lạc trực tiếp với Nga, chính phủ nước này đã yêu cầu các nước thứ ba thay mặt họ can thiệp về vấn đề an toàn hạt nhân. “Chúng tôi đã liên lạc với tất cả các đối tác”, ông Galushchenko cho biết, đề cập đến chuyến thăm của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tới Kiev vào tháng trước.
“Mọi người không nhận thức được những rủi ro mà chúng tôi thấy ở đây. Hậu quả có thể rất khủng khiếp nếu chúng tôi bị tấn công liên tục. Tình hình sẽ tác động rộng hơn biên giới Ukraine hay Nga và đặt ra những thách thức lớn hơn cho châu Âu”, Bộ trưởng Galushchenko cảnh báo.
Trong một báo cáo của Trung tâm Chống thông tin sai lệch (CCD) thuộc Hội đồng An ninh và Quốc phòng Quốc gia Ukraine ngày 4/9, các quan chức dự đoán rằng tình trạng mất điện có thể kéo dài tới 12 giờ mỗi ngày trong trường hợp mùa đông không quá khắc nghiệt và 8 đến 9 đơn vị nhà máy điện hạt nhân của Ukraine hoạt động ổn định. Theo báo cáo, kịch bản tồi tệ nhất là người dân có thể gần như không có điện.