'Vax' được chọn là từ của năm 2021

Theo trang The Guardian (Anh), trong năm 2021, thế giới đã “ám ảnh” với vaccine trong nỗ lực phòng dịch COVID-19. Dù bạn tiêm vaccine gì - từ Pfizer, AstraZeneca, Moderna hoặc Sinopharm - Oxford Languages, Công ty phát hành từ điển Anh ngữ Oxford, đã chọn “vax” là từ của năm 2021.

Sau khi không thể gói gọn năm 2020 bằng một từ ngữ nào, Oxford Languages cho biết “từ vax, hơn hẳn những từ khác, đã xâm nhập mạnh mẽ kho từ vựng tiếng Anh trong năm 2021”.

Vào tháng 9, từ “vax” đã được sử dụng với tần suất tăng hơn 72 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Từ này, cùng những từ khác liên quan đến tiêm chủng, cũng đã được sử dụng rộng rãi trong bối cảnh khác nhau, như “full vaxxed” (tiêm chủng đầy đủ hay “vax card” (giấy chứng nhận tiêm chủng).  

Oxford cũng theo dõi tần suất sử dụng của kho từ vựng liên quan đến vaccine, như “phân phối vaccine” phổ biến trong tháng 12/2020, từ “triển khai vaccine” và “hộ chiếu vaccine” được sử dụng rộng rãi vào giữa tháng 3 năm nay.

“Vax” cũng đã được sử dụng trong nhóm các từ mô tả những người phản đối vaccine, chẳng hạn như “anti-vax” hay “anti-vaxxers”.

Công ty cho biết xu hướng này cũng xuất hiện trong một số ngôn ngữ khác. Từ “vacina” được sử dụng trong tiếng Bồ Đào Nha cao gấp 10 lần so với một thập kỷ trước, còn từ “vaccine” tiếng Pháp hiện gần như được dùng chỉ để đề cập tới tiêm chủng COVID-19.

Casper Grathwohl, Chủ tịch Oxford Languages, chia sẻ: “Khi xem xét các bằng chứng về ngôn ngữ, từ 'vax' nổi lên là một lựa chọn đương nhiên. Chúng tôi bị thu hút bởi việc tần suất sử dụng từ này đầu tiên. Sau đó, chúng tôi phân tích và tìm hiểu câu chuyện quanh nó, biết được làm thế nào mà 'vax' trở thành từ của năm”.

Khái niệm vaccine đã được sử dụng trong tiếng Anh từ cuối những năm 1790, vào khoảng thời gian Edward Jenner phát hiện ra có thể dùng dịch chiết từ bệnh nhân nhiễm bệnh đậu mùa ở bò để tạo ra một loại vaccine chống lại virus đậu mùa chết người. Nhà xuất bản từ điển đã đánh giá tần suất sử dụng từ này bằng cách xem nội dung tin tức từ khắp nơi trên thế giới.

Tiến sĩ Mercedes Durham, một độc giả về ngôn ngữ học xã hội học tại Đại học Cardiff, cho biết “vax” được lựa chọn là từ của năm vì nó có khả năng thích ứng cao. 

 “Tôi cho rằng bản thân từ đó có hiệu ứng không kém gì meme. Với meme, bạn có thể chụp một bức ảnh rồi thêm hình vẽ, từ ngữ lên đó. Với 'vax', bạn cũng có thể gắn với nó nhiều từ khác như 'hộ chiếu', 'bài xích', 'hai mũi', mà bản thân nó là một từ ngắn nên có thể thêm nhiều thứ vào nó”, bà nói.

Tiến sĩ Mercedes cho rằng không có gì đáng ngạc nhiên khi từ của năm 2021 liên quan đến tiêm chủng vì nó mang tinh thần của thời đại và mọi người đã dành nhiều thời gian hơn để nghĩ đến vaccine hơn bao giờ hết. Bà nói thêm rằng phương tiện truyền thông xã hội đã khiến từ này trở nên phổ biến hơn.

Đối với các nhà từ vựng học, hiếm khi họ quan sát thấy một từ ngữ có tác động mạnh, chỉ trong một khoảng thời gian ngắn đã trở thành một phần quan trọng trong giao tiếp hàng ngày của người dân trên khắp thế giới.