Vụ Snowden ảnh hưởng tới quan hệ của Mỹ với các nước

Vụ cựu nhân viên Cơ quan tình báo trung ương Mỹ (CIA) Edward Snowden chạy sang Hong Kong (Trung Quốc) tiết lộ các chương trình tuyệt mật của cộng đồng tình báo Mỹ không chỉ gây căng thẳng nội bộ Mỹ mà còn đang gây ra những rạn nứt trong quan hệ của Mỹ với một số quốc gia, trước mắt là Trung Quốc và Nga.

Ngày 23/6, Chính phủ Mỹ thông báo đã hủy bỏ hộ chiếu công dân Mỹ của ông Snowden, người đang bị truy nã về tội hoạt động gián điệp, đồng thời yêu cầu các nước từ chối cho cựu nhân viên CIA này nhập cảnh.

Vụ Snowden ảnh hưởng tới quan hệ của Mỹ với các nước. Ảnh: Guardian

Một ngày sau khi bị Bộ Tư pháp Mỹ chính thức buộc tội "ăn cắp tài sản của chính phủ, hoạt động gián điệp và tiết lộ những thông tin bí mật quốc phòng và tình báo không được phép", ngày 23/6, Snowden đã từ Hong Kong đáp máy bay sang Nga để quá cảnh sang một nước thứ ba.

Tổ chức WikiLeaks chuyên công bố các bí mật cho biết Snowden đã tới Nga trên chuyến bay SU213, sau đó, được sự tháp tùng của các nhà ngoại giao và các chuyên gia luật pháp, sẽ đi bằng một con đường an toàn để xin tị nạn chính trị tại Ecuador. Tổ chức này cũng cho biết đang tích cực hỗ trợ Snowden.

Báo chí tại Hong Kong cho biết ông Snowden rời Hong Kong là theo "ý muốn cá nhân đến một nước thứ ba thông qua một kênh hợp pháp và chính quyền Đặc khu hành chính Hong Kong chưa có đủ thông tin để tiến hành bắt giữ và cũng không có đủ cơ sở pháp lý để ngăn cản ông Snowden rời khỏi Hong Kong". Chính quyền Hong Kong đã thông báo cho Chính phủ Mỹ về việc ông Snowden rời vùng lãnh thổ này, đồng thời yêu cầu phía Mỹ làm rõ về những thông tin do Snowden tiết lộ nói rằng các cơ quan của Chính phủ Mỹ đã tấn công hệ thống máy tính của Hong Kong.

Các nguồn tin tại Mỹ có những thông tin khác nhau về quốc gia mà ông Snowden có thể sẽ xin tị nạn chính trị gồm Ecuador, Cuba, Venezuela hoặc Ireland. Ngoại trưởng Ecuador Ricardo Patino, hiện đang ở thăm Việt Nam, xác nhận Chính phủ Ecuador đã "nhận được đơn xin tị nạn của ông Edward Snowden". Ông Alberto Chavez, Đại sứ Ecuador tại Nga, dự kiến sẽ có một cuộc thảo luận với Snowden trong thời gian ngắn cựu nhân viên CIA này quá cảnh tại Moscow. Năm ngoái, Ecuador đã từng cho phép người sáng lập trang mạng WikiLeaks, ông Julian Assange, tị nạn trong tòa nhà Đại sứ quán của nước này ở London (Anh).

Trong một tuyên bố, người phát ngôn Bộ Tư pháp Mỹ nêu rõ Chính phủ Mỹ thất vọng và không đồng tình với quyết định của Hong Kong khi giới chức đặc khu hành chính Trung Quốc này đã không tôn trọng đề nghị của Mỹ bắt giữ đối tượng có lệnh truy nã Snowden. Đồng thời, Chính phủ Mỹ đã đề nghị Ecuador không chấp nhận đơn xin tị nạn chính trị của Snowden. Theo nguồn tin của kênh truyền hình CNN, đề nghị trên cũng được phía Washington gửi tới Chính phủ Cuba và Venezuela.

Phát biểu cùng ngày tại New Delhi trong khuôn khổ chuyến thăm của Ngoại trưởng Mỹ John Kerry tới Ấn Độ, nữ phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Jen Psaki khẳng định những đối tượng phạm tội thuộc diện truy nã như Snowden nên bị cấm đi lại tự do giữa các quốc gia và cần được sớm dẫn độ về nước. Bà Psaki cũng nêu rõ quyết định hủy bỏ hộ chiếu công dân Mỹ của Snowden là "hoàn toàn phù hợp với luật pháp nước Mỹ".

Thượng nghị sỹ Mỹ Charles Schumer một mặt chỉ trích sự dính líu của Trung Quốc trong vụ này, mặt khác cho rằng quan hệ Mỹ-Nga sẽ căng thẳng thêm liên quan đến việc Nga cho phép đối tượng bị Mỹ truy nã như Snowden quá cảnh. Thượng nghị sỹ Dianne Feinstein, Chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng viện hối thúc các nước bắt giữ và dẫn độ Snowden về Mỹ để đưa ra tòa xét xử về tội tiết lộ các bí mật gây tổn hại lớn tới an ninh quốc gia và lợi ích của Mỹ.

 

Trung Quốc đã bày tỏ "đặc biệt quan ngại" về vụ Snowden, đồng thời cho biết đã thông báo với Washington về sự phản đối này.

Trong tuyên bố đưa ra hôm 23/6, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh nêu rõ: "Chúng tôi bày tỏ đặc biệt quan ngại về những tiết lộ mới đây rằng Chính phủ Mỹ có hành vi tấn công mạng Trung Quốc. Điều này một lần nữa minh chứng rằng Trung Quốc là nạn nhân của tin tặc". Bà Hoa Xuân Oánh nhấn mạnh Trung Quốc "phản đối mọi hình thức tấn công mạng", đồng thời cho biết Bắc Kinh "đã phản đối vấn đề này với Washington".

 

Tuyên bố trên được đưa ra một ngày sau khi tờ "Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng" của Hong Kong dẫn lời Snowden tiết lộ chi tiết các hoạt động giám sát của Mỹ, bao gồm cáo buộc Mỹ tấn công mạng các hãng điện thoại di động Trung Quốc và nhắm mục tiêu vào Đại học Thanh Hoa.

Cựu nhân viên CIA Snowden ngày 23/6 đã lên một chuyến bay thương mại từ Hong Kong tới Moscow, tìm kiếm quy chế tị nạn tại Ecuador.