Ngoại trưởng Iran Javad Zarif. Ảnh: Reuters
Trong nhiều tuần, Tổng thống nước chủ nhà G7 năm nay – ông Emmanuel Macron - đã đề nghị người đồng cấp Mỹ Donald Trump "hạ giọng" với Iran. Về phần mình, Tổng thống Trump bày tỏ quan điểm trên mạng xã hội Twitter vào tháng 7: “Tôi biết khá rõ về ông Emmanuel Macron nhưng không ai lên tiếng cho nước Mỹ được ngoài chính chúng tôi”.
Trong tháng 5/2018, Tổng thống Trump đã rút Mỹ khỏi Kế hoạch Hành động Chung Toàn diện (JCPOA) - thỏa thuận hạt nhân giữa Iran và các cường quốc trong Nhóm P5+1 (gồm Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức) năm 2015.
Theo kênh CNN (Mỹ), trong năm 2019 này, Mỹ đã tăng cường trừng phạt Iran để gây áp lực tối đa với nước Cộng hòa Hồi giáo. Iran đáp trả bằng việc chấm dứt tuân thủ một phần JCPOA và yêu cầu các quốc gia châu Âu khác trong thỏa thuận gồm Pháp, Đức và Anh có thêm hành động để thỏa thuận hạt nhân lịch sử này tiếp tục còn hiệu lực.
Tổng thống Pháp Macron đã gặp Ngoại trưởng Zarif tại Paris ngày 23/8, ngay trước thềm Hội nghị Thượng đỉnh lần thứ 45 của Nhóm G7. Nhà lãnh đạo Pháp và Ngoại trưởng Iran đã bàn luận về các đề xuất nhằm giảm căng thẳng leo thang giữa Washington và Tehran, cũng như cứu vãn JCPOA.
Theo hãng thông tấn Reuters (Anh), mặc dù ông Macron có hai tiếng ăn trưa ngày 24/8 với Tổng thống Trump, nhưng dường như ông chủ Nhà Trắng chưa đồng ý nới lỏng trừng phạt đối với ngành dầu mỏ Iran - điều lãnh đạo Pháp được cho là đã nỗ lực thuyết phục.
Tại bữa tiệc của các nhà lãnh đạo G7 vào tối 24/8, vấn đề Iran một lần nữa được đề cập. Tổng thống Macron khẳng định: "Chúng tôi không muốn Iran sở hữu bom hạt nhân và cũng không muốn chứng kiến bất ổn trong khu vực... Để tránh leo thang căng thẳng, chúng ta cần duy trì sự chủ động".
Bất chấp một loạt cuộc gặp hai bên và ba bên diễn ra bên lề Hội nghị Thượng đỉnh Nhóm G7, các nhà lãnh đạo nhóm này tới ngày 25/8 vẫn không thể nhất trí được một kế hoạch hành động chung liên quan đến vấn đề hạt nhân của Tehran.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cùng người đồng cấp Mỹ Donald Trump và nhiều lãnh đạo khác tại bàn họp của G7. Ảnh: AFP
Trong bối cảnh đó, sự xuất hiện của Ngoại trưởng Iran Zarif tại thành phố Biarritz được kỳ vọng sẽ tạo ra một cú huých tích cực. Một quan chức Nhà Trắng giấu tên cho biết việc Tổng thống Pháp mời Ngoại trưởng Zarif đã khiến ông Trump ngạc nhiên, song không bất ngờ. Không có quan chức Mỹ nào gặp gỡ Ngoại trưởng Zarif trong thời gian ông này ở Biarritz.
Đoàn đại biểu các quốc gia khác cho biết họ nhận được thông tin về chuyến thăm của Ngoại trưởng Zarif vào phút chót. Điện Elysee trong khi đó khẳng định các đoàn dự G7 đã được thông báo nhưng sự việc diễn ra quá nhanh chóng.
Trên trang Twitter cá nhân sau khi tới Biarritz, Ngoại trưởng Zarif khẳng định "con đường phía trước là khó khăn, song đáng để cố gắng". Ông cũng đánh giá các cuộc trao đổi đang hướng tới "một cam kết mang tính xây dựng".
Ngày 25/8, hai quan chức Iran giấu tên chia sẻ với Reuters rằng Tehran muốn xuất khẩu tối thiểu 700.000 thùng/ngày và có thể lên tới 1,5 triệu thùng/ngày nếu phương Tây muốn đàm phán về thỏa thuận hạt nhân.
Reuters dẫn lời một quan chức cấp cao Iran cho biết: "Trong một cử chỉ thiện chí và một bước hướng tới việc tạo không gian cho đối thoại, chúng tôi đã hồi đáp đề xuất của Pháp. Chúng tôi muốn xuất khẩu 700.000 thùng dầu (mỗi ngày) và nhận lại tiền mặt... và đó chỉ là bước khởi đầu. Con số này sẽ phải đạt tới 1,5 triệu thùng/ngày".
Một quan chức khác cho biết "chương trình tên lửa đạn đạo của Iran không thể và sẽ không được đưa ra thương lượng. Chúng tôi đã nhấn mạnh điều này rõ ràng và công khai". Trong khi đó, một nhà ngoại giao Iran cho biết nước này cũng sẽ không đàm phán "quyền làm giàu urani, chu kỳ nhiên liệu hạt nhân tự chế... nhưng đổi lại, chúng tôi sẽ thực hiện đầy đủ cam kết trong JCPOA".