Do tác động của COVID-19, các doanh nghiệp hàng không gặp khó khăn do thu không đủ bù chi. Ảnh: VNA.
Theo thống kê của Bộ Tài chính, số thu từ thuế BVMT qua các năm là: Năm 2012 khoảng 11.676 tỷ đồng; năm 2013 khoảng 11.849 tỷ đồng; năm 2014 khoảng 12.087 tỷ đồng; năm 2015 khoảng 27.020 tỷ đồng; năm 2016 khoảng 43.142 tỷ đồng; năm 2017 khoảng 44.825 tỷ đồng, năm 2018 là 47.050 tỷ đồng và năm 2019 là 63.079 tỷ đồng.
Tỷ lệ thu thuế BVMT so với tổng thu ngân sách Nhà nước (NSNN) đã tăng từ hơn 1% lên hơn 4% (năm 2019 là 4,07%). Số thu thuế BVMT đối với nhiên liệu bay bình quân giai đoạn 2015 - 2019 là 2.939 tỷ đồng/năm.
Cũng theo Bộ Tài chính, từ tháng 12/2019, đại dịch COVID-19 bùng phát tại Trung Quốc và nhanh chóng lan rộng ra các quốc gia trên thế giới, đến nay vẫn có những diễn biến phức tạp. Nhiều ngành, nghề bị ảnh hưởng nghiêm trọng, đặc biệt là ngành vận tải hàng không do việc hạn chế đi lại cũng như hoạt động sản xuất, kinh doanh bị gián đoạn.
Để góp phần tháo gỡ khó khăn cho ngành hàng không nói chung và các doanh nghiệp hàng không nói riêng trước đại dịch COVID-19, Bộ Tài chính trình Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định mức thuế BVMT đối với nhiên liệu bay là 2.100 đồng/lít (bằng 70% mức thuế BVMT đối với nhiên liệu bay hiện hành theo quy định tại Nghị quyết số 579/2018/UBTVQH14 ngày 26/9/2018 về Biểu thuế BVMT).
Mức thuế này được đề xuất áp dụng đến hết năm 2020, từ ngày 1/1/2021 trở đi, mức thuế tiếp tục áp dụng theo quy định tại Nghị quyết số 579.
Theo các chuyên gia tài chính, thuế BVMT là loại thuế gián thu, thu vào sản phẩm, hàng hóa khi sử dụng gây tác động xấu đến môi trường nên thuế BVMT sẽ được chuyển vào giá thành sản phẩm, hàng hóa và người tiêu dùng là người cuối cùng chịu thuế BVMT.
Do vậy, với việc giảm thuế BVMT đối với nhiên liệu bay từ 3.000 đồng/lít xuống 2.100 đồng/lít đến hết ngày 31/12/2020, giá nhiên liệu bay chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng giảm tương ứng là 900 đồng/lít và giá nhiên liệu bay sau thuế giá trị gia tăng giảm tương ứng là 990 đồng/lít.
Việc giảm giá nhiên liệu bay sẽ tác động trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của ngành hàng không do chi phí nguyên liệu đầu vào giảm, góp phần hỗ trợ trực tiếp doanh nghiệp hàng không, giúp doanh nghiệp hàng không duy trì hoạt động, tăng doanh thu, bù chi phí, tổn thất do dịch COVID-19 gây ra.
Đối với NSNN, việc giảm mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay đồng nghĩa mức thu thuế giá trị gia tăng đối với nhiên liệu bay cũng giảm tương ứng 10% so với mức giảm thuế bảo vệ môi trường (90 đồng/lít), khiến số thu thuế bảo vệ môi trường giảm khoảng 72 - 80 tỷ đồng/tháng.
Đối với xã hội, việc giảm thuế BVMT sẽ góp phần giảm chi phí bay, gián tiếp tạo nguồn tài chính cho doanh nghiệp, góp phần duy trì, phát triển doanh nghiệp, gia tăng nhu cầu sử dụng lao động, hạn chế tình trạng cắt giảm lao động.
Báo cáo của Vietnam Airlines cho biết, đến hết quý 2/2020 số chuyến bay giảm 32.700 chuyến (giảm 88,2% so với kế hoạch), khách vận chuyển giảm 5,67 triệu khách (giảm 89,3%). Quy mô sản lượng của Vietnam Airlines tháng 4/2020 còn khoảng 2% so với kế hoạch.
Các doanh nghiệp hàng không cũng phải gia tăng chi phí cố định để duy trì hoạt động của doanh nghiệp. Các chi phí cố định bao gồm chi phí thuê máy bay, chi phí đậu đỗ và các chi phí thường xuyên khác. Theo báo cáo của các hãng hàng không trong nước, ước tính chi phí thuê máy bay mỗi tháng của Vietnam Airlines là 30 triệu USD, Vietjet là 20 triệu USD. Ước tính chi phí đậu đỗ sân bay mỗi tháng của Vietnam Airlines là 6 tỷ đồng, Vietjet khoảng 3,6 tỷ đồng, Bamboo Airway khoảng 1,24 tỷ đồng.
Dự kiến trong năm 2020, doanh thu của Vietnam Airlines giảm 49,3 nghìn tỷ đồng, mức lỗ lên đến gần 16 nghìn tỷ đồng, dòng tiền của Vietnam Airlines dự kiến sẽ thiếu hụt lũy kế xấp xỉ 17 nghìn tỷ đồng. Khoản lỗ lớn khiến Vietnam Airlines phải thực hiện ngừng việc với hơn 6.000 lao động.
Do tác động của COVID-19, các doanh nghiệp hàng không đối với mặt với nguy cơ phá sản cao do không bù đắp được những khoản chi phí lớn để duy trì hoạt động. Sự ngưng trệ của ngành hàng không cũng có những tác động tiêu cực đến sự phát triển của các ngành kinh tế mũi nhọn, bao gồm thương mại, dịch vụ, du lịch…
Theo Bộ Tài chính, việc sử dụng công cụ thuế (trong đó có việc miễn, giảm thuế) cũng là một biện pháp để Chính phủ hỗ trợ giảm bớt gánh nặng tài chính cho các doanh nghiệp vận tải hàng không, góp phần giúp ngành này duy trì được hoạt động kinh doanh. Một số nước trên thế giới cũng đã sử dụng công cụ thuế, trong đó có thuế đối với nhiên liệu bay để hỗ trợ cho các doanh nghiệp trước dịch COVID-19 như: Trung Quốc, Australia, Ấn Độ, Thái Lan.