Bảo đảm duy trì bền vững nền kinh tế mở trong trạng thái bình thường

Qua thảo luận, các ý kiến cho rằng để thực hiện có hiệu quả kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022, đề nghị Quốc hội, Chính phủ tiếp tục thực hiện các giải pháp để bảo vệ vững chắc thành quả phòng, chống dịch COVID-19 đã đạt được, bảo đảm duy trì bền vững nền kinh tế mở trong trạng thái bình thường; đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương quản lý, điều hành, theo dõi chặt chẽ diễn biến cung - cầu, giá cả thị trường các mặt hàng quan trọng, thiết yếu để có biện pháp bình ổn giá phù hợp; điều chỉnh linh hoạt, kết hợp hài hòa chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa để điều hành cung tiền, lãi suất, điều tiết giá cả, tập trung triển khai có hiệu quả và kịp thời Nghị quyết 43 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; đẩy nhanh tiến độ lập, phê duyệt các quy hoạch, đặc biệt chú ý tới chất lượng các quy hoạch; đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công các chương trình mục tiêu quốc gia, các dự án công trình trọng điểm quốc gia... 

Tái cơ cấu và tăng cường sản xuất kinh doanh trong nước

Phát biểu tại phiên thảo luận tại hội trường Quốc hội sáng 2/6 về các vấn đề kinh tế - xã hội, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái cho biết, đến thời điểm hiện nay, đã cơ bản hoàn thành các chính sách và giải ngân được 22 nghìn tỷ đồng trong gói chính sách 347 nghìn tỷ đồng theo Nghị quyết 43/2022/QH15 của Quốc hội. Đây là tiền đề rất quan trọng để tin tưởng rằng gói hỗ trợ này sẽ được thực hiện tốt trong thời gian tới.

Báo cáo với Quốc hội về tình hình thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái cho biết, đây là nội dung đã được Bộ Chính trị có kết luận. Tại Kỳ họp bất thường lần thứ Nhất, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa tiền tệ hỗ trợ thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Chỉ sau 19 ngày khi Quốc hội thông qua Nghị quyết 43, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 11/NQ-CP về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Theo Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, đến nay, về nhiệm vụ xây dựng chính sách cơ chế, đã ban hành 11 văn bản trong tổng số 14 văn bản theo kế hoạch. Bên cạnh đó, một số văn bản còn chậm tiến độ so với kế hoạch đề ra do đây là chương trình chính sách phức tạp, đòi hỏi sự phối hợp nhiều cơ quan. Trước những vướng mắc trong tổ chức thực hiện, các cơ quan cũng có sự thận trọng. Mặt khác, đây cũng là nhiệm vụ mới, chưa có trong kế hoạch dài hạn, nhiều công việc chưa được chủ động. Thời gian tới, Chính phủ sẽ tiếp tục chỉ đạo quyết liệt để hoàn thành nhiệm vụ này.

Trong phiên thảo luận về kinh tế - xã hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã giải trình làm rõ các vấn đề mà đại biểu Quốc hội đặc biệt quan tâm.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, thu ngân sách năm 2021 đạt 1.5.000 tỷ đồng, có nghĩa vượt 16,8% so với dự toán đề ra và tăng gần 3,9% so với năm 2020. Trong đó, nhiều ý kiến cho rằng, tiền đất thu lợi trên cả nước là 185.000 tỷ đồng, chiếm 11% tổng thu ngân sách, dầu thô thu được 44 nghìn tỷ đồng, tức khoảng 2,9%. Như vậy, tiền đất và tiền dầu thô chỉ đạt gần 14% số tổng thu ngân sách thực hiện. Điều đó có nghĩa, năng lực về sản xuất kinh doanh của chúng ta vẫn tốt, trong số vượt thu 225.000 tỷ đồng, trong đó có 74.000 tỷ đồng thu từ tiền đất, 21.000 tỷ đồng là vượt thu từ dầu thô, chiếm 45% trong tổng số vượt thu. Như vậy, số vượt thu từ sản xuất kinh doanh chiếm 55%.

Về thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu và thị trường phái sinh, Bộ trưởng cho rằng, "thị trường chứng khoán của chúng ta rất tốt". "Tại sao tôi nói như vậy? Thị trường chứng khoán của các nước tiên tiến đã có trên 500 năm, còn chứng khoán chúng ta mới có 22 năm nhưng được đánh giá là thị trường rất tốt. Thị trường chứng khoán có thể nói là một kênh huy động vốn đầu tư trung và dài hạn", Bộ trưởng nêu.

Ngày 1/9 và ngày 3/12/2021, Bộ Tài chính đã ban hành công điện yêu cầu Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và các cơ quan tiến hành kiểm tra vấn đề phát hành trái phiếu riêng lẻ. Đến đầu tháng 4/2022, Bộ Tài chính đã kiểm tra các công ty kiểm toán độc lập và đã phát hiện ra một số vi phạm. "Như vậy, chúng tôi tin tưởng rằng thị trường chứng khoán chúng ta vẫn là một kênh huy động vốn trung, dài hạn và sẽ tốt. Bộ Tài chính đang trình với Chính phủ sửa đổi Nghị định 153 để thực hiện một cách minh bạch hơn, tốt hơn và bịt một số lỗ hổng trong thị trường chứng khoán. Đặc biệt sẽ kiến nghị với Quốc hội sửa Luật Chứng khoán, Luật Doanh nghiệp", Bộ trưởng Hồ Đức Phớc thông tin.

Về vấn đề giá, Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh, nhiệm vụ cấp bách của chúng ta hiện nay là phải chống được lạm phát. Bởi hiện nay, đất nước đang hội nhập kinh tế quốc tế nên những nguyên liệu chúng ta phụ thuộc nước ngoài phải chịu sự tác động của nước ngoài, ví dụ như thép, phôi thép, xăng dầu... nên chống lạm phát là một vấn đề rất quan trọng.

Theo đó, gói giải pháp chống lạm phát hiện nay là tập trung vào vấn đề chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa, quản lý giá tốt. Một vấn đề quan trọng nữa là phải tăng năng lực sản xuất kinh doanh cho các doanh nghiệp; phải tái cơ cấu và tăng cường sản xuất kinh doanh trong nước. Có như vậy sẽ tạo ra được những sản phẩm và nâng cao được mức thu nhập của người dân và doanh nghiệp; từ đó có sức để chống lạm phát.

Đối với xăng dầu, Bộ trưởng cho biết có nhiều ý kiến cho rằng cần phải được giảm giá xăng dầu.

Giải trình vấn đề này, Bộ trưởng nêu, việc giảm giá xăng dầu là một trong nhiều giải pháp. Muốn giảm được giá xăng dầu, Bộ trưởng cho rằng cần phải sử dụng đồng bộ nhiều giải pháp. Ví dụ, thuế trong giá xăng dầu của nước ngoài chiếm từ 45 đến 60% nhưng đối với nước ta chỉ từ 29 đến 30% thuế trong giá xăng dầu. Như xăng A92, các loại thuế trong xăng dầu chỉ chiếm 28% trong giá xăng dầu. Vừa qua đã giảm 50% thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu. Đối với thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng và một số loại thuế khác, hiện đang thuộc thẩm quyền của Quốc hội.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng cho rằng, cần phải tính đến vấn đề chống buôn lậu, bởi vì giá xăng dầu của chúng ta đang chênh so với Lào, Campuchia... Về vấn đề thúc đẩy nguồn cung xăng dầu, Bộ trưởng nhấn mạnh phải tập trung để nâng công suất của hai Nhà máy chế biến xăng dầu Dung Quất và Nghi Sơn trong thời gian tới.

Trong phiên thảo luận, giải trình về thực trạng tình hình giải ngân vốn đầu tư công, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng, đầu tư công không những chi phối bởi Luật Đầu tư công mà còn chi phối bởi rất nhiều luật khác như Luật Xây dựng, Luật Đất đai, Luật Đấu thầu, Luật Khoáng sản,...

Thời gian tới, giải pháp căn cơ là phải rà soát lại quy định của Luật Đầu tư công cũng như các quyết định, các luật khác liên quan chứ không phải chỉ Luật Đầu tư công. "Chúng ta không thể giải quyết được vấn đề này trong ngày một ngày hai là vì như vậy" - Bộ trưởng nhấn mạnh.

Chính phủ đang rất quyết liệt chỉ đạo các giải pháp để đạt được những kết quả tích cực hơn trong thời gian tới. Bộ trưởng mong muốn các đại biểu, các đoàn đại biểu tăng cường công tác giám sát các bộ, ngành, địa phương để giúp Chính phủ trong việc đôn đốc, kiểm tra, thúc đẩy giải ngân.

Đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư công

Trong phiên họp chiều, Quốc hội  thảo luận tại hội trường về phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước năm 2020; công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2021.

Cơ bản nhất trí với báo cáo của Chính phủ và báo cáo của Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, đại biểu Đồng Ngọc Ba (Bình Định) nhấn mạnh, các báo cáo đã nêu nhưng chưa đầy đủ về vấn đề sắp xếp lại bộ máy và tinh giản biên chế gắn với vị trí việc làm trong các cơ quan nhà nước. "Đây là vấn đề không mới nhưng ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả thực hiện chủ trương thực hành tiết kiệm, chống lãng phí", đại biểu nhấn mạnh.

Đánh giá cao Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nội vụ thời gian qua tích cực trong rà soát, sắp xếp tổ chức bên trong của các bộ, ngành, chính quyền địa phương, gắn với tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, đạt được nhiều chỉ tiêu quan trọng, đại biểu Đồng Ngọc Ba cho rằng, tinh giản biên chế gắn với vị trí việc làm hiện nay chưa đáp ứng yêu cầu.

Về lâu dài, đại biểu nêu bộ máy nhà nước cần được đổi mới, cải cách mạnh mẽ hơn, không chỉ sửa đổi mang tính tình thế. Quốc hội, Chính phủ tiếp tục quan tâm chỉ đạo việc nghiên cứu, cụ thể hóa đầy đủ các nguyên tắc Hiến định, quan điểm của Đảng, Nhà nước về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân; bảo đảm xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam kiến tạo, liêm chính, hành động, cần nghiên cứu và xác định rõ trong Đề án về Chiến lược xây dựng, hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045 đang được triển khai xây dựng.

Theo đại biểu Nguyễn Minh Sơn (Tiền Giang), việc để xảy ra tình trạng kit test COVID-19 không đạt chuẩn được lưu hành và sử dụng, không chỉ tiêu dùng cá nhân mà còn ở các trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh, cơ sở y tế, gây ra sự lãng phí to lớn cho xã hội, thất thoát nghiêm trọng cho ngân sách nhà nước và ảnh hưởng nghiêm trọng đến công tác phòng, chống dịch COVID-19.

Trong phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã giải trình làm rõ một số vấn đề thực hành tiết kiệm, chống lãng phí liên quan đến đầu tư công mà đại biểu Quốc hội đặc biệt quan tâm. Nhấn mạnh đầu tư công là vấn đề rất lớn và khó, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu rõ, trong thời gian qua, Đảng, Quốc hội và Chính phủ quan tâm, chỉ đạo xây dựng nhiều văn bản, cơ chế, chính sách, quy định nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng vốn đầu tư công. 

Vấn đề trọng tâm hiện nay là tiến độ giải ngân vốn đầu tư công - đóng vai trò hỗ trợ, thúc đẩy tăng trưởng, giải quyết nhiều điểm nghẽn về hạ tầng, tăng cường kết nối các hình thức vận tải hạ tầng, chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh giúp phục hồi nhanh nền kinh tế; tăng cường tiết kiệm, chống lãng phí ngân sách nhà nước... 

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhấn mạnh, dự án đầu tư công là một dự án mang tính chất tổng hợp và chịu sự điều chỉnh rất nhiều quy định pháp luật nên để thực hiện được dự án, dự án phải tuân thủ đồng thời nhiều quy định mang tính đa ngành, đa lĩnh vực. Theo đó, nguyên nhân tác động đến giải ngân đầu tư công rất đa dạng và không đồng nhất giữa các ngành, lĩnh vực và địa phương. Qua công tác theo dõi và giám sát, có thể tổng hợp, phân loại thành nhiều nhóm nguyên nhân như những nhóm nguyên nhân về pháp luật, liên quan đến pháp luật, mang tính thời điểm, nguyên nhân chủ quan, khách quan, có những đặc thù, đặc điểm riêng, tính chất riêng, tập trung vào một số nguyên nhân chính.

Nghiêm túc nghiên cứu, tiếp thu các gợi ý, giải pháp của đại biểu Quốc hội, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sớm báo cáo Chính phủ và Quốc hội có giải pháp hữu hiệu hơn để trong thời gian tới cần đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư công.

Về các giải pháp cụ thể, Bộ Kế hoạch và Đầu tư dự kiến báo cáo Chính phủ ban hành ngay những quy định nhằm nâng cao kỷ luật, kỷ cương, tuân thủ các quy định của pháp luật, xây dựng và ban hành các quy định về hành động trước, đặc biệt vấn đề tách giải phóng mặt bằng như nhiều đại biểu nêu; sửa đổi các văn bản quy định của pháp luật liên quan; tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, xây dựng các chương trình đào tạo; chính quyền địa phương tăng cường công tác quản lý hiệu lực, hiệu quả về đất đai.

Trong phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã phát biểu giải trình, làm rõ thêm một số vấn đề được các đại biểu Quốc hội nêu.

Tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội đối với những nội dung góp ý liên quan đến quyết toán ngân sách nhà nước, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc khẳng định sẽ tiếp tục chỉ đạo, lãnh đạo, phối hợp với các địa phương, bộ, ngành và các đơn vị khắc phục những vấn đề còn tồn tại, hạn chế. 

Liên quan đến chi cho giáo dục và đào tạo, Bộ trưởng Bộ Tài chính khẳng định những năm qua nguồn tài chính đầu tư cho giáo dục và đào tạo đều đảm bảo theo yêu cầu của Luật Giáo dục. Về vấn đề dự phòng ngân sách, theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc, chúng ta đã tiết kiệm được nguồn dự phòng dùng chi cho an ninh quốc phòng; phòng, chống thiên tai, lũ lụt, ứng phó với thảm họa... nhằm bảo đảm tiết kiệm.

Bộ trưởng ghi nhận ý kiến góp ý của các đại biểu Quốc hội và khẳng định sẽ tiếp tục tham mưu với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ theo thẩm quyền có kế hoạch hoàn thiện, khắc phục những tồn tại liên quan đến các lĩnh vực này, đặc biệt là hoàn thiện về mặt pháp luật như Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Đầu tư công, Luật Quản lý sử dụng tài sản công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Đất đai...

Về vấn đề thị trường vốn, ngân hàng, tiền tệ, chứng khoán và đặc biệt là thất thoát, lãng phí trong đầu tư công, trong quản lý khoáng sản, quản lý rừng, quản lý đất đai, Bộ trưởng khẳng định sẽ tiếp tục "siết" lại để khắc phục tình trạng bất cập trong các lĩnh vực này...