Cần thể chế hóa đúng, đủ về chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi

Quy định cụ thể, phù hợp điều kiện thực tế

Quan tâm tới chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn) nhận thấy, so với dự thảo trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5, dự thảo lần này đã quy định rõ hơn về đối tượng, địa bàn, chính sách được hỗ trợ đối với đồng bào dân tộc thiểu số; đồng thời, có nội dung tương đối rõ về trách nhiệm thực hiện từ Chính phủ đến HĐND và UBND các cấp.

Về đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ, đại biểu Nguyễn Thị Thủy chỉ rõ, Điều 16 quy định đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ phải là cá nhân đồng bào dân tộc thiểu số thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo, đang sinh sống tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Như vậy, cá nhân là người đồng bào dân tộc thiểu số tuy thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo nhưng không sinh sống ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi sẽ không được hưởng chính sách hỗ trợ. Do đó, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra tiếp tục nghiên cứu kỹ vấn đề này để thể chế hóa đúng, đủ tinh thần của Nghị quyết Trung ương...

Theo đại biểu Vi Đức Thọ (Sơn La), dự thảo Luật đã tiếp thu, sửa đổi nhiều nội dung so với lần trình Quốc hội tại Kỳ họp trước. Về chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số, sau khi chỉnh lý, dự thảo Luật có bổ sung một số quy định về chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số ở nhiều điều, khoản khác nhau. 

Tuy nhiên, theo đại biểu Vi Đức Thọ, phạm vi, đối tượng trong dự thảo Luật là đồng bào dân tộc thiểu số vùng đặc biệt khó khăn, hộ nghèo, cận nghèo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi, đã bị thu hẹp so với chủ trương của Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao. Đại biểu Vi Đức Thọ đề nghị tiếp tục xem xét, quy định chính sách đất đai cho đồng bào dân tộc thiểu số đảm bảo đúng theo tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW.

Về trách nhiệm của Nhà nước đối với đất đai của đồng bào dân tộc thiểu số, đại biểu Vi Đức Thọ cho biết, khoản 2, Điều 16 có quy định: "Có chính sách hỗ trợ đất đai lần đầu cho cá nhân là người dân tộc thiểu số thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, phù hợp với phong tục, tập quán, bản sắc văn hóa và điều kiện thực tế của từng vùng để bảo đảm ổn định cuộc sống theo quy định". 

Đại biểu Vi Đức Thọ cho rằng, quy định như dự thảo là chưa đầy đủ, tạo ra sự không công bằng. Các hộ nghèo, cận nghèo sinh sống ở các địa bàn ngoài vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã được phân định sẽ không được hưởng chính sách.

Đại biểu Vi Đức Thọ đề nghị chính sách phải bám sát chủ trương của Nghị quyết 18, có quy định dành cho đối tượng là đồng bào dân tộc thiểu số thiếu đất ở, đất sản xuất, không phân biệt theo địa bàn, nhưng có sự ưu tiên với hộ nghèo, cận nghèo, phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương.

Bảo đảm hài hòa lợi ích giữa người dân và doanh nghiệp

Giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, Ủy ban sẽ tiếp tục phối hợp rà soát, tổng hợp đầy đủ ý kiến đại biểu Quốc hội thảo luận để hoàn thiện dự thảo Luật. Về sự thống nhất của hệ thống pháp luật, theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, liên quan đến đất rừng, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, hiện đã có sự thống nhất chính sách phân cấp, ủy quyền cho Hội đồng nhân dân các địa phương; thời gian tới, cần sửa Luật Lâm nghiệp để thống nhất. 

Liên quan đến các dự án thuộc diện thu hồi đất, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cho biết, nếu doanh nghiệp, nhà đầu tư muốn được thỏa thuận, các đại biểu cũng ủng hộ theo hướng này để trong quá trình thỏa thuận, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa người dân và doanh nghiệp, tránh khiếu kiện phức tạp. Các đại biểu nêu băn khoăn, trong trường hợp thỏa thuận không thành công, cần phải có cơ chế xử lý.

Về các điều kiện thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia công cộng, một trong những yêu cầu của Nghị quyết 18-NQ/TW là có thể thu hồi đất nhưng phải có phương án cho người dân để bảo đảm ổn định cuộc sống cho người dân. Trong trường hợp bắt buộc phải có tái định cư, phải hoàn thành các khu tái định cư, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế đề nghị cho phép quy định trong trường hợp chưa hoàn thành khu tái định cư, cần bố trí tạm cư có sự đồng thuận từ người dân.

Liên quan đến các chính sách bảo đảm đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số, dự thảo Luật đã có Điều 16 và một số điều khoản khác liên quan để thực hiện; trong đó có cơ chế xử lý trong trường hợp chuyển nhượng hay thừa kế để bảo đảm quỹ đất bố trí cho đồng bào dân tộc thiểu số. Trước các ý kiến cho rằng phạm vi đối tượng quy định tại dự thảo Luật còn hẹp so với Nghị quyết 18-NQ/TW bởi không phải chỉ có vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi mà còn ở các vùng khác, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết sẽ tiếp tục nghiên cứu vấn đề này để đưa vào luật, bảo đảm tính khả thi. 

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, các đại biểu Quốc hội đánh giá cao việc chuẩn bị báo cáo tiếp thu, giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ, cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra cùng các cơ quan hữu quan, thống nhất với nhiều nội dung của dự thảo Luật, đồng thời tham gia nhiều ý kiến để hoàn thiện dự án luật. Ý kiến của các đại biểu Quốc hội là cơ sở để Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục chỉ đạo các cơ quan chủ trì thẩm tra, chủ trì soạn thảo hoàn thiện, trình Quốc hội lựa chọn xem xét phương án khả thi nhất.

Các đại biểu Quốc hội đã cho ý kiến về phạm vi điều chỉnh, tính thống nhất, đồng bộ với hệ thống pháp luật cùng nhiều vấn đề trọng tâm trong dự án luật. Tuy nhiên, dự án Luật còn nhiều vấn đề phức tạp, tác động, ảnh hưởng lớn, liên quan đến nội dung một số dự án luật khác đang được Quốc hội trình trong Kỳ họp này. Vì vậy, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị các đại biểu Quốc hội tiếp tục tham gia góp ý bằng văn bản để cơ quan có thẩm quyền tiếp thu, hoàn chỉnh một cách thận trọng, kỹ lưỡng và toàn diện.

Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo các cơ quan soạn thảo, thẩm tra, cơ quan hữu quan nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ các ý kiến tham gia để chỉnh lý, hoàn thiện báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án luật, hoàn thiện dự án luật. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ tổ chức phiên họp giữa hai đợt họp, cân nhắc kỹ lưỡng, đánh giá nhiều mặt để báo cáo Quốc hội; trình Quốc hội thông qua khi dự án luật đảm bảo chất lượng, đáp ứng được yêu cầu thực tiễn và khả thi…