Quang cảnh cuộc họp. Ảnh: Dương Giang/TTXVN
Thông báo nêu rõ, biến đổi khí hậu đã tác động rõ rệt đến thời tiết, thiên tai. Gần đây, thiên tai ngày càng bất thường, cực đoan, không theo quy luật, xảy ra ở mọi nơi, mọi thời điểm. Trong tháng 10, 11/2021, đặc biệt những ngày vừa qua, miền Trung và Tây Nguyên tiếp tục xảy ra mưa lũ lớn, một số nơi ở Bình Định, Phú Yên đỉnh lũ gần tương đương mức lũ lịch sử, gây ngập lụt diện rộng, thiệt hại lớn về người, tài sản, cơ sở hạ tầng, ảnh hưởng lớn đến đời sống và sản xuất của người dân (theo thống kê, mưa lũ đã làm 19 người chết, trên 97.000 ngôi nhà bị ngập, gần 2.000 ha lúa và hoa màu bị thiệt hại; trên 1.000 gia súc, gần 70.000 gia cầm bị chết, cuốn trôi; nhiều tuyến giao thông, công trình thủy lợi, phòng, chống thiên tai bị sạt lở, hư hỏng, ách tắc giao thông).
Nguy cơ mưa lũ lớn đã được dự báo, cảnh báo từ sớm, thông tin kịp thời; Thường trực Ban chỉ đạo Quốc gia về phòng, chống thiên tai và các bộ, ngành có liên quan đã chủ động chỉ đạo, triển khai công tác ứng phó; Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện, thường xuyên chỉ đạo các ngành, địa phương tập trung ứng phó, khắc phục hậu quả mưa lũ, giao lãnh đạo cơ quan có trách nhiệm trực tiếp thăm hỏi, phối hợp với địa phương khắc phục hậu quả. Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND các tỉnh đã trực tiếp chỉ đạo, triển khai quyết liệt các biện pháp ứng phó kịp thời, hiệu quả; huy động lực lượng quân đội, công an và lực lượng khác trên địa bàn chủ động tổ chức sơ tán, di dời khẩn cấp hàng nghìn hộ dân ở vùng bị ngập sâu, vùng có nguy cơ sạt lở đất đến nơi an toàn, góp phần giảm thiệt hại do mưa lũ.
Thay mặt Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Thủ tướng Chính phủ chia sẻ những đau thương, mất mát, gửi lời thăm hỏi, chia buồn sâu sắc nhất đến gia đình những người bị thiệt mạng do mưa lũ vừa qua; chia sẻ khó khăn, vất vả của đảng bộ, chính quyền và nhân dân các địa phương vùng lũ; đồng thời, ghi nhận, biểu dương cả hệ thống chính trị, cấp ủy, chính quyền, lực lượng làm công tác phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn các cấp, lực lượng vũ trang trên địa bàn, nhất là người dân đã chủ động, nhanh chóng, kịp thời ứng phó mưa lũ, góp phần giảm thiệt hại về người và tài sản.
Qua đợt thiên tai vừa xảy ra Thủ tướng Chính phủ lưu ý một số vấn đề trong công tác chỉ đạo, tổ chức ứng phó thiên tai: Trong bối cảnh chịu tác động kép của thiên tai và dịch bệnh, vừa ứng phó với thiên tai, vừa phải tập trung phòng, chống dịch COVID-19 dẫn tới nguồn lực, lực lượng bị phân tán, đòi hỏi phải nắm chắc tình hình, lãnh đạo, chỉ đạo nhanh nhạy, kịp thời, linh hoạt, chính xác; phối hợp nhịp nhàng, hiệu quả giữa các lực lượng, các bộ, ngành, địa phương; tuyệt đối không được chủ quan trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo phòng, chống thiên tai.
Thiên tai ngày càng bất thường, khó đoán định, phải luôn đề cao cảnh giác, nâng cao năng lực dự báo, ứng phó, ý thức của người dân, chủ động lực lượng ứng phó nhằm hạn chế rủi ro, thiệt hại do thiên tai.
Công tác phòng, chống thiên tai cần có cách tiếp cận toàn dân, để người dân chủ động vào cuộc dưới sự tổ chức, chỉ đạo của cấp ủy đảng, chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội ở cơ sở. Phải lấy người dân là trung tâm, là chủ thể, là mục tiêu, là động lực trong công tác phòng, chống thiên tai.
Phải rà soát quy trình chỉ đạo, chỉ huy ứng phó thiên tai, phối hợp chặt chẽ trong vận hành liên hồ chứa đảm bảo khoa học, phù hợp với thực tiễn, thông suốt. Việc xả lũ của các hồ chứa phải được phối hợp nhịp nhàng, thông tin kịp thời, có dự lệnh, động lệnh để các địa phương và người dân ở vùng hạ du các hồ chứa chủ động ứng phó. Ngoài kịch bản vận hành xả lũ chung của cả hệ thống, mỗi hồ chứa còn phải có các kịch bản phù hợp với đặc điểm riêng.
Hệ thống kết cấu hạ tầng chưa đáp ứng được yêu cầu ứng phó với thiên tai trong bối cảnh biến đổi khí hậu, nhất là ứng phó mưa lũ lớn; nhiều công trình còn gây cản lũ, thường xảy ra ngập, sạt lở khi mưa lũ (nhất là hệ thống cầu trên các tuyến giao thông liên huyện, liên tỉnh, vùng núi); công tác dự báo, cảnh báo, theo dõi, giám sát thiên tai còn yếu; trang thiết bị hỗ trợ ra quyết định, trang thiết bị cứu hộ, cứu nạn còn thiếu, chưa đáp ứng yêu cầu.
Về nhiệm vụ cấp bách trước mắt, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu tập trung nâng cao năng lực, chất lượng công tác dự báo, cảnh báo thiên tai, đảm bảo kịp thời, chính xác để các địa phương và nhân dân biết, chủ động đề phòng; tập trung hỗ trợ bảo đảm cuộc sống cho người dân sau mưa lũ, không để người dân thiếu đói, thiếu chỗ ở và các điều kiện sinh hoạt thiết yếu, không để bùng phát dịch bệnh sau mưa lũ.
Thủ tướng đề nghị các Tỉnh ủy chỉ đạo cấp ủy, chính quyền, đoàn thể, nhất là cấp cơ sở rà soát, nắm rõ các hộ cần cứu trợ khẩn cấp, kịp thời hỗ trợ lương thực, thực phẩm và nhu yếu phẩm cho các hộ có nguy cơ thiếu đói, nhất là những hộ có người chết, bị thương, hộ có nhà bị sập, đổ, trôi, mất tài sản sau mưa lũ, hộ gia đình chính sách, hộ nghèo, khó khăn.
Khẩn trương khắc phục nhanh hậu quả mưa lũ, huy động lực lượng quân đội, công an, đoàn thanh niên, lực lượng xung kích ở cơ sở hỗ trợ nhân dân sửa chữa nhà cửa, xử lý vệ sinh môi trường sau lũ; khôi phục cung cấp điện, nước sinh hoạt, thông tin liên lạc, bảo đảm nhu cầu thiết yếu của người dân; khắc phục nhanh công trình cơ sở hạ tầng thiết yếu, nhất là giao thông, thủy lợi, y tế, giáo dục bị hư hỏng, chuẩn bị giống cây, con, vệ sinh đồng ruộng để sớm đưa học sinh trở lại trường học, từng bước khôi phục sản xuất, ổn định đời sống cho người dân.
Các địa phương tổ chức đánh giá, rút kinh nghiệm để bổ sung, hoàn thiện các quy định, phương án phòng, chống thiên tai; rà soát, hoàn thiện quy trình vận hành hồ đập phù hợp với điều kiện đặc thù của từng hồ, từng lưu vực.
Về lâu dài, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tổ chức nghiên cứu, đánh giá toàn diện, khoa học, bài bản về tình hình thiên tai ở miền Trung và Tây Nguyên, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp căn cơ, lâu dài, hiệu quả để chủ động thích ứng, bảo đảm an toàn, từng bước ổn định cuộc sống cho người dân khu vực miền Trung và Tây Nguyên, cập nhật, hoàn thiện vào Chương trình tổng thể phòng, chống thiên tai Quốc gia, trình Thủ tướng Chính phủ trong quý II/2022.
Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Y tế theo chức năng, nhiệm vụ được giao kịp thời xử lý, trình cấp có thẩm quyền xử lý kiến nghị cứu trợ khẩn cấp của các địa phương liên quan đến hàng dự trữ quốc gia, nhất là gạo, thuốc men, hóa chất khử trùng, xử lý nguồn nước, môi trường.
Bộ Giao thông vận tải chỉ đạo khắc phục ngay các tuyến giao thông trọng yếu, bảo đảm cho hoạt động vận chuyển hàng hóa thiết yếu, hàng cứu trợ, đồng thời bảo đảm an toàn giao thông cho người dân.
Bộ Y tế chỉ đạo, hướng dẫn địa phương thực hiện công tác tiêu độc khử trùng, xử lý bảo đảm vệ sinh môi trường, không để bùng phát dịch bệnh sau lũ, nhất là dịch COVID-19. Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo vệ sinh trường lớp, khắc phục công trình bị hư hỏng, hỗ trợ bổ sung sách vở, đồ dùng, thiết bị phục vụ dạy và học, tạo điều kiện để học sinh sớm trở lại trường.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ đạo chuẩn bị giống vật nuôi, cây trồng để hỗ trợ và hướng dẫn các địa phương khôi phục sản xuất nhằm sớm ổn định đời sống người dân sau lũ; chỉ đạo kiểm tra, rà soát, kịp thời sửa chữa các hồ đập thủy lợi bị hư hỏng do mưa lũ.
Bộ Công Thương chỉ đạo khôi phục hệ thống điện, sản xuất công nghiệp; có phương án bảo đảm cung ứng hàng hóa, kiểm soát thị trường, không để xảy ra khan hiếm hàng dẫn tới tăng giá bất hợp lý, tiêu thụ hàng giả, kém chất lượng; chỉ đạo rà soát, kiểm tra các hồ đập thủy điện, kịp thời sửa chữa khắc phục các sự cố hồ đập để bảo đảm an toàn.
Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp với địa phương rà soát các hộ dân bị ảnh hưởng mưa lũ, kịp thời đề xuất hỗ trợ lương thực, không để người dân thiếu đói, sớm ổn định đời sống.
Bộ Quốc phòng, Bộ Công an theo chức năng nhiệm vụ chỉ đạo sẵn sàng lực lượng chi viện, hỗ trợ địa phương và nhân dân khắc phục nhanh hậu quả mưa lũ theo đề nghị của các địa phương và bảo đảm an ninh, trật tự, kịp thời xử lý các vấn đề phát sinh ngay từ cơ sở, không để phức tạp tình hình.
Bộ Tài nguyên và Môi trường chỉ đạo nâng cao chất lượng công tác dự báo thiên tai, nhất là dự báo mưa lũ tại miền Trung, Tây Nguyên; tổ chức thanh tra, kiểm tra, đánh giá việc vận hành xả lũ của các hồ chứa nước vừa qua, kịp thời chấn chỉnh, xử lý các vi phạm trong vận hành (nếu có); tổ chức rà soát các quy trình vận hành liên hồ chứa để kịp thời điều chỉnh, bảo đảm vận hành khoa học, hợp lý, hiệu quả, khắc phục những bất cập trong vận hành liên hồ.
Về hỗ trợ gạo cứu đói, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Tài chính trước mắt xuất cấp 3.000 tấn gạo từ nguồn dự trữ quốc gia hỗ trợ cho 3 tỉnh: Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên (mỗi tỉnh 1.000 tấn) để thực hiện cứu trợ cho người dân vùng lũ có nguy cơ thiếu đói. Chủ tịch UBND các tỉnh chịu trách nhiệm chỉ đạo, tổ chức cứu trợ bảo đảm kịp thời, đúng đối tượng. Thủ tướng giao Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Tài chính theo chức năng, nhiệm vụ được giao khẩn trương rà soát, tổng hợp nhu cầu hỗ trợ gạo của các địa phương, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định theo đúng quy định của pháp luật.
Về hỗ trợ bảo đảm an sinh xã hội và hỗ trợ sản xuất nông nghiệp bị thiệt hại do mưa lũ, các địa phương triển khai thực hiện theo đúng quy định tại Nghị định số 20/2021/NĐ-CP ngày 15/3/2021 và Nghị định số 02/2017/NĐ-CP ngày 9/1/2017 của Chính phủ.
Về hỗ trợ thuốc khử trùng, hóa chất xử lý nước, môi trường, Thủ tướng giao Bộ Y tế và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn theo chức năng, nhiệm vụ được giao khẩn trương xử lý hỗ trợ các địa phương theo quy định.
Về khắc phục khẩn cấp công trình hạ tầng thiết yếu bị thiệt hại, trước mắt, địa phương chủ động bố trí từ nguồn ngân sách địa phương để triển khai thực hiện. Trường hợp địa phương khó khăn, Ban Chỉ đạo Quốc gia về phòng, chống thiên tai chủ trì, phối hợp với các Bộ: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Lao động - Thương Binh và Xã hội và các cơ quan liên quan rà soát cụ thể, tổng hợp nhu cầu, đề xuất, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định theo đúng quy định của pháp luật về phòng, chống thiên tai và pháp luật về ngân sách nhà nước.