Chiều 7/6, Quốc hội tiếp tục thảo luận về việc thi hành Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong sử dụng vốn Trái phiếu Chính phủ cho đầu tư xây dựng cơ bản giai đoạn 2006 - 2012. Quốc hội cũng đã nghe Bộ trưởng các Bộ có liên quan đến công tác quản lý, phân bổ và sử dụng vốn Trái phiếu Chính phủ báo cáo, giải trình thêm những vấn đề mà các đại biểu quan tâm. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh phát biểu ý kiến. Ảnh: Lâm Khánh – TTXVN |
Đa số ý kiến nhất trí với Báo cáo giám sát, cho rằng việc quyết định chủ trương phát hành Trái phiếu Chính phủ để đầu tư các công trình, dự án quan trọng giai đoạn 2006 - 2012 là đúng đắn, cần thiết nhằm góp phần quan trọng xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, tác động tích cực đến phát triển kinh tế, xã hội của đất nước và của từng địa phương nói riêng. Nhiều công trình về giao thông, thủy lợi, y tế, giáo dục - đào tạo đã được đầu tư xây dựng và nâng cấp trong thời gian qua, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh và cải thiện đời sống nhân dân.
Các đại biểu cũng đã phân tích, đánh giá những nội dung cụ thể liên quan đến thực hiện Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong sử dụng nguồn vốn Trái phiếu Chính phủ cho đầu tư xây dựng cơ bản giai đoạn 2006 - 2012. Cụ thể như: Vấn đề tăng danh mục dự án, điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư của hầu hết các dự án dẫn đến tổng mức đầu tư tăng nhanh trong một số năm. Một số ý kiến cho rằng, nguyên nhân chính là do cơ chế quản lý vốn Trái phiếu Chính phủ, cơ chế để ngoài cân đối ngân sách. Công tác chuẩn bị đầu tư có thời gian ngắn, gấp gáp, cơ chế cho phép điều chỉnh tổng mức đầu tư quá dễ dàng. Việc phân bổ vốn đầu tư từ Trái phiếu Chính phủ còn dàn trải, bổ sung nhiều mục tiêu, số lượng dự án tăng nhanh dẫn đến thiếu vốn.
Đối với các dự án thuộc diện giãn, hoãn, các đại biểu cho rằng cần xem xét trên 2 phương diện: Việc quyết định đưa vào danh mục các dự án này đã bảo đảm tính cấp bách, cần thiết hay chưa? Nếu chưa, thuộc trách nhiệm về ai, cấp nào? Việc bố trí điểm dừng kỹ thuật của các dự án này lãng phí đến đâu? Cơ chế phân bổ vốn Trái phiếu Chính phủ chưa hợp lý, chưa có tiêu chí cụ thể làm căn cứ mà còn phân bổ theo dự án dẫn tới sự thiếu công bằng giữa các vùng, miền, địa phương, dễ tạo cơ chế xin - cho.
Về vấn đề tuân thủ các quy định của pháp luật, một số đại biểu cho rằng, cần xem xét lại tính khả thi của Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí vì các quy định về xử lý các sai phạm từ Điều 26 đến Điều 34 của Luật chưa được thực hiện nghiêm túc. Về trách nhiệm các cơ quan có liên quan, một số ý kiến đề nghị cần cụ thể hóa trách nhiệm của các bộ, ngành liên quan, địa phương trong quy hoạch phân bổ, phân cấp quản lý đầu tư sử dụng vốn Trái phiếu Chính phủ; trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội trong thực hiện chức năng thẩm tra, giám sát và quyết định chủ trương đầu tư. Nhiều đại biểu cho rằng, trước mắt cần phân bổ tiếp vốn Trái phiếu Chính phủ dự phòng cho các công trình quan trọng thiếu vốn. Trong điều kiện kinh tế khó khăn hiện nay, để đạt được mục tiêu cần thiết phải phát hành thêm vốn Trái phiếu Chính phủ, vừa chống lãng phí, vừa thúc đẩy hoàn thành các dự án dở dang, vừa tăng đầu tư, kích thích sản xuất. Một số đại biểu đề nghị đưa vốn Trái phiếu Chính phủ vào cân đối ngân sách nhà nước.
Đánh giá công bằng, đúng mức hơn chủ trương phát hành và tác dụng của Trái phiếu Chính phủ Đồng tình với nhiều ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh cho rằng, bên cạnh việc nhìn nhận các hạn chế, cần đánh giá công bằng, đúng mức hơn chủ trương phát hành và tác dụng của Trái phiếu Chính phủ. Khẳng định đây là chủ trương hoàn toàn đúng và cần thiết, Bộ trưởng Bùi Quang Vinh nêu rõ: Thực tế, ngân sách nhà nước cho đầu tư rất nhỏ bé, ngoài cân đối nằm trong ngân sách của các địa phương, phần hỗ trợ các mục tiêu của ngân sách trung ương cho địa phương rất hạn chế. Do đó, tất cả công trình lớn y tế, giao thông, tái định cư, thủy điện, ngoài một phần vốn ODA, đều do sử dụng Trái phiếu Chính phủ.
Nhiều năm qua, Trái phiếu Chính phủ đã đóng góp một phần quan trọng vào xây dựng những kết cấu hạ tầng thiết yếu cho đất nước và các địa phương, tạo nên sự thay đổi diện mạo từ thành thị đến nông thôn. Nếu không có nguồn này, sẽ không có nhiều trường học ở vùng sâu, vùng xa, bệnh viện từ tuyến tỉnh đến tuyến huyện… tạo động lực lớn cho tăng trưởng kinh tế, xã hội. Theo Bộ trưởng, nếu đánh giá không đúng mức, có thể sẽ có cái nhìn, cách xử sự không đúng cho giai đoạn tiếp theo. Điều quan trọng là rút ra bài học kinh nghiệm sâu sắc trong phân cấp, quyết định chủ trương - Bộ trưởng nhấn mạnh.
Đề cập vấn đề phân bổ vốn Trái phiếu Chính phủ, Bộ trưởng Bùi Quang Vinh khẳng định: Nguồn Trái phiếu Chính phủ không phân bổ theo nguyên tắc tỉnh lớn được nhiều, tỉnh nhỏ được ít mà theo tiêu chí Quốc hội, Chính phủ đã thông qua. Các địa phương, bộ ngành phải xây dựng được các dự án đúng hạn. Căn cứ danh mục công trình được phê duyệt đúng tiêu chí, các Bộ tổng hợp sẽ trình Chính phủ, Quốc hội. Do đó, tuy cần xem đến yếu tố vùng miền nhưng phải căn cứ trên dự án cụ thể; không thể dùng Trái phiếu Chính phủ chia đều cho các địa phương.
Về vấn đề lãng phí, thất thoát, theo Bộ trưởng, hạn chế, khuyết điểm có nhiều trong suốt quá trình 7 năm với nhiều giai đoạn. Cơ bản, các bộ, ngành quản lý tương đối tốt nhưng 62 tỉnh, thành phố có sử dụng vốn Trái phiếu Chính phủ cũng xảy ra nhiều sai phạm; trong đó, lớn nhất là tăng tổng mức đầu tư. Bộ trưởng đề nghị các đại biểu cần tăng cường giám sát các công trình tại chính địa phương mình. Theo Bộ trưởng, từ năm 2011 đã không phát sinh danh mục công trình mới mà hoàn toàn chỉ bố trí công trình cũ theo các tiêu chí mà Quốc hội đã thông qua. Kế hoạch 2012 - 2015 đã phân bổ rất mạch lạc, không tăng danh mục công trình nào; tích cực giải quyết, ngăn chặn dàn trải. Đến nay, đã có 2029 danh mục hoàn thành, còn hơn 800 danh mục đang triển khai. Đến 2015, cơ bản sẽ hoàn thành, chỉ còn khoảng 79 công trình chuyển sang giai đoạn sau 2015 và một số công trình mà các bộ, ngành, địa phương đã tính toán thấy chưa cần khởi công, một số công trình đến điểm dừng kỹ thuật hợp lý. Nếu quyết liệt làm thì từng bước hạn chế được lãng phí. Đối với những công trình cần phải làm mà thiếu vốn, theo thẩm quyền, Quốc hội xem xét quyết định việc cho bố trí thêm để hoàn thành.
Bộ trưởng Bùi Quang Vinh nêu rõ: Quan điểm của Bộ là các bộ, ngành, địa phương phải tập trung tháo gỡ, giải quyết bằng mọi nguồn lực để tập trung cho các công trình đang dở dang. Nếu có bố trí thêm, phải rà soát từng danh mục công trình cấp thiết. Một trong những giải pháp là ngoài việc khắc phục bệnh xin - cho, bố trí dàn trải, Chính phủ sẽ rà soát theo mục tiêu; yêu cầu các bộ, ngành, địa phương lập dự án cụ thể, được phê duyệt tổng mức đầu tư chính xác để trình Chính phủ xem xét, lựa chọn và trình Quốc hội từng danh mục. Căn cứ vào đó, Quốc hội sẽ quyết định mức Trái phiếu Chính phủ tương thích, không phải xin cho, tổng mức đi thẳng vào từng công trình, không dàn trải và có thể kiểm soát được; minh bạch, công khai, khoa học, hiệu quả hơn.
Sử dụng có hiệu quả, tiết kiệm nhất nguồn vốn Trái phiếu Chính phủ Giải trình tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Đinh La Thăng cho biết, tính đến hết năm 2011, tổng mức đầu tư đã được điều chỉnh trong vốn Trái phiếu Chính phủ dành cho giao thông vận tải là 111.675 tỷ, tăng 44.448 tỷ so với ban đầu. Tăng chủ yếu do thay đổi thể chế, chính sách, giá nguyên vật liệu tăng, giải phóng mặt bằng, bổ sung một số hạng mục theo chỉ đạo của Chính phủ, xử lý kĩ thuật khi thi công….
Theo Bộ trưởng, Bộ Giao thông Vận tải đã nghiêm túc thực hiện quy định của Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và việc điều chỉnh tổng mức đầu tư là cần thiết đối với các dự án và sau khi điều chỉnh, các dự án đã phát huy được hiệu quả cao. Quá trình điều chỉnh tổng mức đầu tư cũng tuân thủ các quy định của pháp luật về đầu tư xây dựng cơ bản. Tuy nhiên, Bộ Giao thông Vận tải cũng nhận thấy chưa làm tốt công tác tham mưu trình Chính phủ các quy hoạch, kế hoạch và dự án liên quan đến việc sử dụng Trái phiếu Chính phủ thuộc lĩnh vực của mình. Việc chỉ đạo phê duyệt điều chỉnh dự án không cân đối với nguồn Trái phiếu Chính phủ; có những dự án công trình chưa thực hiện đúng quy trình trong quản lý vốn Trái phiếu Chính phủ, gây lãng phí. Công tác thanh tra, kiểm tra các công trình, dự án sử dụng vốn Trái phiếu Chính phủ thực hiện chưa thường xuyên, hiệu quả; chậm phát hiện xử lý và khắc phục kịp thời những yếu kém, vi phạm.
Hiện nay, Bộ đang khẩn trương thực hiện các kiến nghị của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Tài chính và Ngân sách của Quốc hội, rà soát lại toàn bộ các dự án tăng tổng mức đầu tư từ 2006 đến nay, phân tích nguyên nhân, làm rõ trách nhiệm của các tập thể, cá nhân để báo cáo Quốc hội trong thời gian sớm nhất. Bộ sẽ tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách, tổ chức thực hiện tốt các dự án đầu tư kiên cố hóa cơ sở hạ tầng giao thông vận tải, khắc phục những tồn tại để sử dụng có hiệu quả hơn, tiết kiệm nhất nguồn vốn ngân sách nhà nước, Trái phiếu Chính phủ cũng như các nguồn vốn khác.
Tiếp tục bố trí vốn tăng cường trạm y tế xã vùng sâu, vùng xa
Theo Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến, mức phê duyệt phân bổ vốn Trái phiếu Chính phủ cho ngành Y tế là 46.628 tỷ đồng cho 856 dự án. Trong đó có 845 dự án cho địa phương và 11 dự án cho Trung ương, nhưng thực cấp chỉ có 23.200 tỷ (đạt 49% của tổng số 46.628 tỷ được phê duyệt), chiếm 15% tổng số nguồn toàn bộ vốn Trái phiếu Chính phủ cho tất cả các hoạt động.
Các địa phương đã làm rất tốt việc xây dựng bệnh viện, có những bệnh viện trang bị đầy đủ trang thiết bị, thu hút được cán bộ làm việc thực hiện kỹ thuật phân tuyến cao. Tính đến nay, số giường bệnh/10 nghìn dân đã đạt 23,1%, gần như vượt chỉ tiêu đưa ra, chính là nhờ các nguồn đầu tư vào bệnh viện. Các kỹ thuật y tế dịch vụ, kỹ thuật điều trị đều tăng mức 200 - 300% ở bệnh viện tuyến tỉnh, 120 - 180% ở tuyến huyện. Điều này giúp người dân tiếp cận được chất lượng dịch vụ y tế cao, kể cả người dân vùng sâu, vùng xa không phải chuyển lên tuyến trên, góp phần đảm bảo công bằng trong tiếp cận dịch vụ y tế.
Khẳng định chủ trương phát hành vốn Trái phiếu Chính phủ là hết sức đúng đắn, sáng suốt, đột phá, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cũng nhất trí nguyên nhân chính của những tồn tại trong ngành Y tế là vấn đề quy hoạch và khẳng định, Bộ tiếp thu và đang trình Chính phủ quy hoạch tổng thể ngành y tế, trong đó có việc khám, chữa bệnh.
Đối với vấn đề trang thiết bị, Bộ Y tế sẽ tranh thủ nguồn vốn của ODA khu vực, đồng thời đề nghị Chính phủ tiếp tục bổ sung vốn Trái phiếu Chính phủ cho các công trình dở dang, những vùng khó khăn, vùng sâu, vùng xa. Về nguồn nhân lực, Bộ trưởng cho biết năm 2013, số sinh viên ra trường gấp 3 lần năm 2007, do đó Bộ Y tế giao các địa phương xây dựng Đề án phát triển nguồn nhân lực, đồng thời đề nghị Chính phủ ban hành Đề án nghĩa vụ ưu tiên đối với các cán bộ y tế. Bộ sẽ ban hành Thông tư hướng dẫn cán bộ y tế từ tuyến trên xuống tuyến dưới, nhất là tuyến huyện và Đề án nghĩa vụ xung phong đi 63 huyện nghèo đối với bác sỹ đạt loại khá, giỏi, đào tạo hai năm chuyên khoa. Bộ trưởng cũng cho rằng việc thất thoát, lãng phí trong mua sắm trang thiết bị y tế không chỉ xảy ra đối với nguồn vốn Trái phiếu Chính phủ mà còn với tất cả các nguồn vốn khác và đề nghị cần tăng cường công tác giám sát.
Bộ trưởng đề nghị Quốc hội, Chính phủ xem xét tiếp tục bố trí vốn trái phiếu Chính phủ cho các công trình dang dở như vấn đề xây dựng cơ bản, trang thiết bị; tăng cường trạm y tế xã cho các huyện vùng sâu, vùng xa, đối với các công trình trọng điểm...
Thanh Hòa - Phúc Hằng