Xác định rõ vai trò chủ trì, phối hợp trong Luật Biên phòng Việt Nam

Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Võ Trọng Việt trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Biên phòng Việt Nam. Đối với ý kiến đề nghị cân nhắc chức năng “chủ trì, duy trì an ninh, trật tự và thực thi pháp luật ở khu vực biên giới, cửa khẩu” và xác định rõ vai trò chủ trì, phối hợp để tránh chồng chéo với Luật Công an nhân dân; có ý kiến đề nghị thay từ “chủ trì” bằng từ “phối hợp”, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thấy rằng, hoạt động quản lý, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia là một thể thống nhất, bao gồm biên giới quốc gia trên bộ, trên biển, trên không và trong lòng đất. 

Nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn xã hội ở khu vực biên giới phải liên hoàn, mang tính tổng thể, gắn liền giữa quốc phòng, an ninh và đối ngoại. Khu vực biên giới có nhiều lực lượng làm nhiệm vụ, do đó cần thiết phải quy định một lực lượng làm nhiệm vụ nòng cốt, chuyên trách, chủ trì đảm đương nhiệm vụ.

Dự thảo Luật quy định Bộ đội Biên phòng chỉ chủ trì, phối hợp với các cơ quan, tổ chức duy trì an ninh, trật tự, an toàn xã hội ở khu vực biên giới, cửa khẩu theo quy định của pháp luật. Bộ đội Biên phòng thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trên từng lĩnh vực, phạm vi ở địa bàn xã, phường, thị trấn tiếp giáp với đường biên giới quốc gia trên đất liền, trên biển và cửa khẩu do Bộ Quốc phòng quản lý đã được xác định trong các điều ước quốc tế và quy định của pháp luật Việt Nam, không chồng chéo với nhiệm vụ của lực lượng khác hoạt động ở khu vực biên giới và cửa khẩu. Thực tế cho thấy, giữa Bộ đội Biên phòng và các cơ quan, tổ chức đã và đang phối hợp có hiệu quả, không có khó khăn, vướng mắc trong thực hiện nhiệm vụ này.

Để bảo đảm thể chế hóa các Nghị quyết của Đảng, thông báo của Bộ Chính trị, thống nhất với các luật khác có liên quan và kế thừa quy định của Pháp lệnh Bộ đội Biên phòng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội cho bổ sung cụm từ “phối hợp với cơ quan, tổ chức” vào sau cụm từ “chủ trì” và sửa lại khoản 2 Điều 12 như dự thảo Luật trình Quốc hội, ông Võ Trọng Việt cho biết.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội cũng cho biết: Có ý kiến đề nghị cân nhắc nội dung “kiểm tra, kiểm soát, xử lý phương tiện khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật ở khu vực biên giới, cửa khẩu theo quy định của pháp luật” để tránh chồng chéo với chức năng, nhiệm vụ của Hải quan và rà soát, chỉnh lý lại Điều này cho đầy đủ, bảo đảm tính khả thi.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội thấy rằng, nội dung dự thảo Luật là thống nhất với pháp luật hiện hành, kế thừa Pháp lệnh Bộ đội Biên phòng, không chồng chéo với chức năng, nhiệm vụ của Hải quan, phù hợp với thực tiễn hoạt động của hai lực lượng này; đồng thời giữa hai cơ quan đang thực hiện có hiệu quả quy chế phối hợp ở khu vực biên giới, cửa khẩu. Trên cơ sở ý kiến đại biểu quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội cho bổ sung cụm từ “đấu tranh phòng, chống vi phạm pháp luật” vào sau cụm từ “bảo vệ biên giới quốc gia, cửa khẩu” tại khoản 9 cho đầy đủ.

Thảo luận trực tuyến về một số nội dung còn có ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Biên phòng Việt Nam, đối với vấn đề lo ngại quy định của dự thảo Luật sẽ có sự chồng chéo, lấn sân lẫn nhau với lực lượng Công an trong nhiệm vụ duy trì an ninh, trật tự, thực thi pháp luật tại khu vực biên giới, đại biểu Nguyễn Văn Chương (Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng: Những quy định để lực lượng Bộ đội Biên phòng thực thi nhiệm vụ có sự khác biệt với nhiệm vụ bảo đảm an ninh nội địa của lực lượng Công an. Trong trường hợp cần phối hợp thì chắc chắn Bộ Quốc phòng và Bộ Công an có trách nhiệm hướng dẫn, phối hợp sao cho việc thực thi pháp luật của hai lực lượng không dẫm chân lên nhau.

Tuy nhiên, theo đại biểu Nguyễn Thanh Hồng (Bình Dương): Điều 35 Luật Quốc phòng không có quy định giao cho Bộ Quốc phòng chủ trì việc bảo đảm an ninh, trật tự biên giới. Với quy định, giao Bộ Quốc phòng chủ trì thực hiện quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia, khu vực biên giới, cần đánh giá tác động của vấn đề này.

Tại phiên thảo luận, các đại biểu Quốc hội cũng nêu ý kiến làm rõ hơn một số quy định tại dự thảo Luật. Đại biểu Lò Thị Luyến (Đoàn Điện Biên) nêu ý kiến, tại quy định các hành vi bị nghiêm cấm trong dự thảo luật cần bổ sung hành vi “xúc phạm danh dự nhân phẩm của lực lượng thực thi nhiệm vụ biên phòng”, bởi thực tế đã xảy ra tình trạng này, do đó cần đưa vào quy định trong luật để có cơ sở pháp lý áp dụng các biện pháp xử lý.

“Ngoài ra, tôi cho rằng bên cạnh trách nhiệm của cơ quan chủ trì cần làm rõ trách nhiệm, gắn trách nhiệm của đứng đầu cơ quan, đơn vị phối hợp trong công tác phối hợp thực thi nhiệm vụ biên phòng nhằm nâng cao hiệu quả công tác”, đại biểu Lò Thị Luyến đề nghị.

Đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) cũng cho rằng, quy định hợp tác quốc tế về biên phòng có nhiều vấn đề rộng lớn, việc giao toàn bộ nội dung hợp tác quốc tế cho lực lượng Bộ đội Biên phòng chưa phù hợp, bởi một số nội dung hợp tác phải có chủ thể khác mới có đủ tính pháp lý, chức năng để thực hiện. Do đó, đại biểu đề nghị chỉ quy định là thực hiện đối ngoại biên phòng và giải quyết các sự kiện tại biên giới, cửa khẩu theo quy định của pháp luật.

Làm rõ vấn đề các đại biểu Quốc hội quan tâm, Đại tướng Ngô Xuân Lịch, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng cho biết: Quy định chức năng của Bộ đội Biên phòng được nêu trong dự thảo Luật là xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn. Đây cũng không phải là vấn đề mới mà là thể chế hóa nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước và kế thừa các quy định của hệ thống pháp luật hiện hành.

“Quy định vị trí, chức năng của lực lượng Bộ đội Biên phòng chỉ trong phạm vi biên giới, cửa khẩu theo quy định, hoàn toàn không chồng chéo với chức năng, nhiệm vụ của lực lượng khác”, Đại tướng Ngô Xuân Lịch nhấn mạnh.

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ cho biết, sau phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra và các cơ quan liên quan nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ các ý kiến của đại biểu Quốc hội nhằm bổ sung, hoàn chỉnh dự thảo luật trước khi trình Quốc hội thông qua.