Nghệ An: Cần sớm tái định cư cho người dân ảnh hưởng bởi thủy điện xả lũ

Mòn mỏi chờ đợi

Dọc tỉnh lộ 534B vào xã Lượng Minh, dễ dàng bắt gặp nhiều căn lều tạm bợ được người dân dựng dọc sông suối hay chênh vênh bên núi để sinh sống. Dù đã nhiều năm trôi qua nhưng khi nhắc lại thời điểm thủy điện xả lũ, ai cũng rùng mình. Chỉ trong phút chốc, nhiều hộ dân xã Lượng Minh phải rơi vào cảnh không nhà, không cửa.

Theo bà Lô Thị Tuyết, bản Minh Phương, xã Lượng Minh, năm 2018, trời mưa to, Thủy điện Bản Vẽ xả lũ khiến nhiều nhà dân vùng hạ lưu bị cuốn trôi. Riêng bản Minh Phương có 12 hộ rơi vào cảnh "không nhà không cửa" buộc phải di dời khẩn cấp. Sau đó, các hộ dân đều được phía công ty thủy điện, nhà nước hỗ trợ và dự kiến bố trí cho nơi ở mới. Thế nhưng từ đó đến nay các hộ vẫn chưa được di dời, nhiều hộ đợi chờ quá lâu đã chủ động đi tìm nơi ở mới. "Chờ tái định cư quá lâu nên gia đình tôi phải đi tìm nơi ở mới. Đến nay, chúng tôi đã 3 lần chuyển nhà, trâu bò bán hết và phải vay mượn tiền để làm nhà. Mong rằng nhà nước, chính quyền địa phương hỗ trợ cho người dân phần nào để cuộc sống ổn định trở lại", bà Tuyết cho biết.

Là hộ đầu tiên và cũng là duy nhất đến thời điểm hiện tại xây dựng nhà kiên cố trên khu tái định cư, ông Lô Văn Tạo, bản Xốp Mạt, xã Lượng Minh cho hay, sau khi điểm tái định cư hoàn thành, gia đình ông đã tiên phong chuyển lên ở. Toàn bộ vật dụng của nhà cũ đều được tận dụng, ngoài ra ông còn vay mượn thêm anh em làm được căn nhà kiên cố.

Ông Lô Văn Tạo chia sẻ, khi có địa điểm tái định cư bà con rất vui, 17/17 hộ đã bốc thăm nhận các lô đất. Thế nhưng khi vừa làm xong nhà thì xuất hiện các vết nứt, sụt lún. Chính quyền yêu cầu không được ở nữa nên gia đình ông lại phải quay về dựng lều tạm ở ven sông được gần 2 năm. Đầu năm vừa rồi, ông lại được cán bộ huyện thông báo khu tái định cư đã an toàn nên gia đình mới quay trở lại đây.

Khu tái định cư dành cho 17 hộ bị ảnh hưởng khi Thủy điện Bản Vẽ xả lũ (năm 2018) được xây dựng tại bản Minh Phương, xã Lượng Minh, huyện Tương Dương. Kinh phí thực hiện dự án khoảng 7 tỷ đồng, thời gian hoàn thành trong năm 2019. Theo quan sát của phóng viên, hiện tại mái ta-luy dương của khu tái định cư xuất hiện nhiều vết nứt, hạng mục kè ta-luy dương bị sụt lún khiến nhiều kè đá bị bong tróc, đứt gãy.
 
Sẽ sớm bố trí tái định cư

Sau thời gian chờ đợi tái định cư, 11 hộ dân đã chủ động tìm nơi làm nhà, 6 hộ còn lại do điều kiện gia đình khó khăn nên vẫn dựng lều ở tạm bợ, cuộc sống rất khó khăn và thiếu thốn.

Theo ông Vi Đình Phúc, Chủ tịch UBND xã Lượng Minh, địa phương có quỹ đất lớn nhưng quỹ đất bằng phẳng để làm nhà được thì lại rất ít. Vì vậy khi xây dựng khu tái định cư để bố trí cho các hộ bị sạt lở do ảnh hưởng từ việc xả lũ của Thủy điện Bản Vẽ bà con đều rất đồng tình. Năm 2019, dự án được triển khai, cuối năm đã cơ bản hoàn thành. Toàn bộ các hộ đã thực hiện việc bốc thăm nhận đất. Tuy nhiên năm 2020, do ảnh hưởng của mưa bão, khu tái định cư bắt đầu xuất hiện các vết nứt, sụt lún mái ta-tuy dương nên chính quyền địa phương báo cáo với UBND huyện, đồng thời yêu cầu các hộ tạm dừng việc vào ở khu tái định cư, chờ kết quả kiểm tra của các cơ quan chức năng. Vừa qua, Ban quản lý dự án có thông báo kết quả kiểm tra cho thấy khu tái định cư vẫn đảm bảo an toàn nên 6 hộ đang chờ phía chủ đầu tư dự án sửa chữa lại các hạng mục rồi sẽ vào ở.

Tại xã Lượng Minh, bên cạnh khu dự án tái định cư cho 17 hộ tại bản Minh Phương, chính quyền địa phương đã bố trí một khu tái định cư khác cho 34 hộ dân bị ảnh hưởng do sạt lở ven sông Nậm Nơn, tại bản Lả. Hiện tại, mặc dù công trình đã hoàn thành nhưng do diện tích bố trí cho các hộ dân quá nhỏ chưa đến 200m2, chiều rộng khoảng 10m chỉ phù hợp cho việc xây nhà ống nên các hộ dân vẫn chưa chuyển về nơi ở mới.

Ông Nguyễn Trung Sơn, Giám đốc Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Tương Dương cho biết, hiện khu vực xã Lượng Minh, UBND huyện đã bố trí xây dựng 2 khu tái định cư. Khu thứ nhất được xây dựng ở bản Minh Phương để bố trí cho 17 hộ dân nhưng sau khi công trình hoàn thành thì xảy ra hiện tượng sụt lún, xuất hiện các vết nứt nên chưa thể bố trí cho người dân vào ở.
 
Kết quả kiểm tra, khảo sát cho thấy các vết nứt chỉ nằm ở khu vực bề mặt không ảnh hưởng đến mức độ an toàn của công trình nên thời gian tới Ban quản lý dự án sẽ sửa chữa và đưa các hộ vào tái định cư. Khu vực tái định thứ 2 được xây dựng năm 2019, ở bản Lả để bố trí cho 34 hộ bị ảnh hưởng sạt lở ven sông, thuộc thủy điện Nậm Nơn. Hiện tại công trình đã hoàn thành nhưng UBND xã đã bổ sung thêm 12 hộ vào tái định cư nên diện tích bình quân cho mỗi hộ xây nhà chỉ khoảng 200m2. Do diện tích nhỏ nên các hộ dân đã kiến nghị chính quyền địa phương mở rộng diện tích. Một trong những khó khăn lớn của các dự án này là nguồn vốn bố trí còn ít. Dù hai dự án đã gần như hoàn thành nhưng vốn chỉ mới bố trí được khoảng 50%.