.jpg)
“Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau?"
Sóng, Xuân Quỳnh
Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ tiêu biểu nhất của văn học Việt Nam với những vần thơ gắn liền với dòng chảy văn nghệ và đời sống tinh thần của nhiều thế hệ người Việt. Bao lứa học sinh bước ra từ những mái trường trung học đều ít nhiều thuộc nằm lòng những câu thơ tác phẩm Sóng của bà. Hay miên man những lời hát “Chỉ có thuyền mới hiểu/Biển mênh mông nhường nào/Chỉ có biển mới biết/Thuyền đi đâu, về đâu” của Thuyền và Biển, phổ từ bài thơ cùng tên của bà đã làm biết bao trái tim đang yêu phải thổn thức.
Thi sĩ Xuân Quỳnh, tên thật là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh, sinh ngày 6/10/1942 tại làng La Khê, nay thuộc quận Hà Đông, Hà Nội. Xuất thân là một diễn viên múa tài năng, Xuân Quỳnh được tuyển vào đoàn văn công nhân dân Trung ương và từng nhiều lần đi biểu diễn ở nước ngoài. Đến năm 1960, Xuân Quỳnh mới bắt đầu theo đuổi đam mê sáng tác thơ. Xuân Quỳnh theo học Trường bồi dưỡng những người viết văn trẻ (Khoá I) của Hội Nhà văn Việt Nam. Sau đó, bà làm việc tại báo Văn nghệ, báo Phụ nữ Việt Nam và nhà xuất bản Tác Phẩm Mới.
Những vần thơ Xuân Quỳnh đậm chất lãng mạn với những ngôn từ giàu cảm xúc, chất thơ trữ tình thể hiện một tâm hồn nhạy cảm, một trái tim yêu đương cháy bỏng. Có thể nói, thơ Xuân Quỳnh bao hàm trọn những cung bậc cảm xúc khác nhau của tình yêu, từ khát khao tìm kiếm tình yêu “Núi cao biển rộng sông dài/Tôi đi khắp chốn tìm người tôi yêu” trong bài Thơ viết tặng anh, cho đến những âu lo khắc khoải mơ hồ trong tình yêu “Lời yêu mỏng mảnh như màu khói/Ai biết lòng anh có đổi thay?” trong bài Hoa cỏ may hay cả những lời tỏ tình ngọt ngào như “Trái tim nhỏ nằm trong lồng ngực/Giây phút nào tim chẳng đập vì anh” trong Chỉ có Sóng và Em. Thơ bà cũng đã trở thành cảm hứng cho sự ra đời của nhiều bản tình ca ngọt ngào như Thơ tình cuối mùa Thu hay Thuyền và Biển.
Bên cạnh thơ tình, Xuân Quỳnh còn sở hữu tập thơ thiếu nhi nổi tiếng - Bầu trời trong quả trứng. Những vần thơ nhẹ nhàng trong sáng như tâm hồn con trẻ, khắc họa góc nhìn của những đứa bé về thế giới và những người xung quanh bằng thứ ngôn ngữ giản dị, ngộ nghĩnh, nhưng ẩn bên trong đó là những triết lý sâu sắc về cuộc sống mà mỗi người thuộc mọi lứa tuổi đều có thể cảm nhận theo cách riêng của mình.
Tôi kể với các bạn
Một màu trời đã lâu
Đó là một màu nâu
Bầu trời trong quả trứng
Ngày 30 tháng 3 năm 2017, Xuân Quỳnh được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật với hai tập thơ là Lời ru mặt đất và Bầu trời trong quả trứng.
Theo gia đình thi sĩ Xuân Quỳnh, bà là một người hài hước và hay kể chuyện cười, kể cả khi cuộc sống khó khăn. Bà hay làm đồng nghiệp và các con cười vì những chuyện hài của mình. Phương châm sống của bà là tình thương yêu và lòng nhân ái mà bà coi đó là giá trị cốt lõi. Giá trị này được thể hiện rõ nét trong thơ và truyện ngắn của bà.
Ông Lưu Tuấn Anh, con trai thi sĩ Xuân Quỳnh chia sẻ: "Gia đình tôi rất vinh dự khi mẹ tôi được Google vinh danh như một danh nhân của Việt Nam. Sáng kiến vinh danh này của Google không chỉ ghi nhận đóng góp của mẹ tôi cho văn học Việt Nam nói riêng mà còn đề cao văn hóa Việt nói chung. Nó vừa tự nhiên vừa có tác động rộng rãi tới công chúng. Tôi đánh giá cao và rất trân trọng sáng kiến này”.