Vị tổng thống lưu vong Benes không thiếu những người tình nguyện thực hiện các sứ mệnh bí mật. Hai cái tên nổi bật nhất trong số đó là Jan Kubis và Josef Gabcík. Cả hai đều đã từng chiến đấu ở Pháp khi họ gần 30 tuổi và tìm đường quay trở lại nước Anh khi Thế Chiến II bắt đầu. Kubis là một Trung sĩ. Anh luôn cảm thấy bị sỉ nhục bởi việc nước anh đầu hàng phát xít Đức. Anh được tặng thưởng Huân chương chiến tranh của Séc cho quãng thời gian tham chiến ở Pháp. Vị trí cuối cùng của Gabcík trước khi Đức xâm lược là ở trong một kho hóa chất quân sự. Tại các căn cứ huấn luyện bí mật ở Anh, Kubis và Gabcík luyện tập cách sử dụng thuốc nổ và nhảy dù.
 Các nhà lãnh đạo Séc đưa ra quyết định trừ khử Heydrich: (từ trái qua phải) Đại tá Frantisek Moravec, Tướng Sergej Ingr, Edvard Benes và Rudolf Viest. |
Khi tình hình ở khu vực bảo hộ trở nên xấu đi vào mùa thu năm 1941, Himmler và Hitler quyết định cử Heydrich đến để lập lại trật tự. Nhiệm vụ của hắn rất rõ ràng. “Chúng ta sẽ Đức hóa những con sâu bọ Séc”, hắn nói với các thuộc cấp sau khi đặt chân đến Praha. Trong thâm tâm, viên sĩ quan SS này cho rằng, đây là cơ hội để thoát khỏi cái bóng của Himmler và phát triển con đường công danh sự nghiệp của hắn.
Kinh nghiệm chỉ huy lực lượng cảnh sát mật của Heydrich giúp ích nhiều cho hắn khi đàn áp lực lượng chống đối người Séc. Hắn biến khu vực bảo hộ thành một vương quốc của lực lượng SS, bổ nhiệm các sĩ quan SS thân cận vào các vị trí quan trọng trong chính quyền. Trong thời gian Heydrich nắm quyền, Gestapo thu giữ các thiết bị liên lạc do các đội biệt kích dù mang vào cho các thành viên của lực lượng kháng chiến và xử tử hàng nghìn trí thức cũng như những người bị nghi ngờ là hội viên của các phong trào bí mật.
Người Do Thái ở Séc bị dồn vào các khu riêng, bước đi đầu tiên để đến với các buồng hơi ngạt. Không khí sợ hãi bao trùm khắp nơi. “Thật là kinh khủng khi mỗi người hoạt động chính trị lại có một điệp viên Gestapo theo sát”, một lính dù đã viết như vậy trong một bức điện gửi về Luân Đôn không lâu sau khi được “ném” xuống vùng đất này.
Những chiến thuật mà Heydrich áp dụng ở Séc rất tinh vi và hiệu quả. Không giống như người Ba Lan, người Séc bị chia rẽ trong thái độ đối với phát xít Đức kể từ trước khi chiến tranh bắt đầu. Nhiều người trong số họ ủng hộ tư tưởng phát xít.
Trong khi đàn áp tàn nhẫn lực lượng kháng chiến, người Do Thái và các nhà trí thức, Heydrich lại cho tăng khẩu phần ăn và tiền lương cho công nhân, giảm giờ làm và xiết chặt quản lý thị trường chợ đen. “Tôi có cảm nhận rằng mọi công nhân Séc đều làm việc hết mình để phục vụ cho cuộc chiến tranh của nước Đức”, hắn nói với các thuộc cấp không lâu sau khi đến Praha. “Nói thẳng ra, để có được như vậy là phải cho họ ăn uống và nghỉ ngơi đầy đủ”.
Chiến thuật của Heydrich sớm đưa tình hình ở Praha trở lại ổn định hoàn toàn, đưa hoạt động sản xuất ở Séc trở lại quỹ đạo và khiến hắn trở thành một nhân vật nổi tiếng ở Béclin. “Heydrich chơi trò mèo vờn chuột với người Séc và họ nuốt vào bụng bất kỳ thứ gì mà hắn đặt trước mặt họ”, Bộ trưởng Truyền thông của Hitler, Josef Goebbels, đã viết như vậy trong cuốn nhật ký hồi tháng 2/1942. “Kết quả là khu vực bảo hộ này hiện đang được tin tưởng nhất, trái ngược hoàn toàn với các khu vực bị chiếm đóng hoặc sáp nhập khác”.
Những thành công của Heydrich ở Praha đã thôi thúc Tổng thống Benes phải có hành động quyết liệt. Tháng 10/1941, một kế hoạch ám sát Heydrich được vạch ra mang mật danh chiến dịch Anthropoid.
Nhà lãnh đạo lưu vong này cảm nhận được áp lực rất lớn; chiều hướng của cuộc chiến tranh đang thay đổi. Tháng 12 năm đó, với việc quân Đức bị sa lầy ở Liên Xô và Mỹ bắt đầu tham chiến sau trận Trân Châu Cảng, ông bắt đầu lo sợ rằng không chỉ Hiệp định Munich sẽ tiếp tục được thực hiện mà còn có khả năng có một thỏa thuận hòa bình giữa phát xít Đức và các nước đồng minh mà ở đó họ sẽ hy sinh người Séc.
Trong khi Benes hy vọng vụ ám sát sẽ khích lệ một cuộc nổi dậy của người dân Séc và điều đó như một lời tái khẳng định với các nhà lãnh đạo của các nước đồng minh, có thể ông còn có một động cơ khác: Các cuộc trả thù chắc chắn sẽ xảy ra có thể khiến người dân Séc cảm thấy tức giận và thôi thúc họ hành động. “Trong tình hình này”, ông chỉ thị cho lực lượng kháng chiến trong nước, “một minh chứng cho sức mạnh của đất nước chúng ta - một cuộc nổi dậy, hành động công khai, tiến hành các vụ phá hoại và biểu tình - có thể là điều cần thiết… cho dù nó có phải trả giá bằng nhiều sinh mạng”.
Kubis và Gabcík nhảy dù xuống vùng đất bị chiếm đóng trong lúc tình hình đang hết sức căng thẳng. Chiếc máy bay ném bom Halifax làm nhiệm vụ chuyên chở họ bị lạc đường do tuyết rơi phủ trắng xóa mặt đất và họ nhảy dù xuống một nơi cách vị trí đã định gần 80 km. Tuy vậy, họ vẫn bắt liên lạc được với các nhóm kháng chiến địa phương và được bí mật đưa vào thủ đô. Họ nhanh chóng bắt tay vào công tác chuẩn bị cho trận đánh.
Những người Séc làm việc trong lâu đài Praha, nơi đặt trụ sở của chính quyền phát xít, cung cấp cho hai người tin tức tình báo về công tác đảm bảo an ninh và lịch trình đi lại của Heydrich. Họ nhanh chóng loại bỏ lâu đài được canh gác nghiêm ngặt là nơi diễn ra vụ ám sát. Dinh thự của Heydrich, một biệt thự lớn thu giữ của một doanh nhân Do Thái giàu có cũng là địa điểm quá khó khăn để họ ra tay.
Nhưng Heydrich phải di chuyển từ nơi ở đến trụ sở làm việc và tên trùm phát xít quá tự tin này hàng ngày đi lại trên cùng một tuyến đường ngoằn ngoèo chạy dài từ các quả đồi bên ngoài Praha để vào trung tâm thành phố mà không có lực lượng hộ tống. Kubis và Gabcík dành nhiều tuần quan sát hắn đi lại và cuối cùng lựa chọn một khúc ngoặt hình chữ chi trên một sườn đồi dốc nằm cách dinh thự của hắn vài km.
Đình Vũ (tổng hợp)
Đón đọc kỳ 3: Ra tay