Báo chí trước sự bùng nổ của mạng xã hội - Bài 2: Xây dựng nền báo chí vững mạnh, trong sáng

"Con sâu làm rầu nồi canh"         Theo Bộ Thông tin và Truyền thông,  những năm qua, sự phát triển mạnh mẽ của báo chí điện tử và các phương thức truyền thông trên mạng internet, số lượng phát hành và quảng cáo của báo chí in giảm nhiều, ảnh hưởng đến nguồn thu của các cơ quan báo chí in. Hiện Google và Facebook chiếm đến khoảng 66% thị phần quảng cáo trực tuyến trong nước, các mạng lưới quảng cáo trực tuyến (Ad Network) chiếm 27% thị phần trong khi các trang web trong nước (gồm báo điện tử, các trang thông tin điện tử tổng hợp, mạng xã hội) chỉ chiếm 7% thị phần.           Tại Hội nghị báo chí toàn quốc năm 2017, nhiều tham luận đã nêu lên thực trạng, ngoài công tác chuyên môn, hoạt động kinh tế báo chí đang là một vấn đề nóng đối với các cơ quan báo chí cũng như với đội ngũ những người làm báo trong bối cảnh hiện nay. Hiện kinh tế báo chí đang sụt giảm bởi nguồn thu quảng cáo đang dần mất sức hút. Thay vào đó nguồn thu từ quảng cáo trực tuyến đang chuyển dịch mạnh. Chính khó khăn về tài chính, kinh tế là một phần dẫn đến tình trạng “lệch hướng”, sai tôn chỉ mục đích của một số tờ báo, nhất là báo điện tử.

Theo Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Hoàng Vĩnh Bảo, nguy cơ các cơ quan báo chí, đặc biệt là báo hình và báo điện tử không thu hút được quảng cáo, không tự chủ được chi phí hoạt động, dẫn đến những “biến tướng” về tôn chỉ, mục đích, ảnh hưởng đến chất lượng nội dung. Nhiều báo, tạp chí điện tử chủ yếu tập trung khai thác phát tán những vấn đề tiêu cực, thông tin một chiều gây bức xúc trong địa phương, doanh nghiệp và cá nhân. Tính định hướng, tính chính luận trên báo chí còn chưa được coi trọng.

Chia sẻ về vấn đề này, Nhà báo Trần Minh Hùng, Tổng Biên tập Thời báo kinh tế Sài Gòn cho biết, các tờ báo in đang ngày càng sụy giảm lượng bạn đọc, kéo theo việc sụt giảm doanh thu phát hành và quảng cáo. Loại hình báo điện tử đang được các báo tập trung đầu tư phát triển nhưng hiện vẫn chưa thể đủ sức gánh vác nhiệm vụ tạo nguồn thu cho tờ báo.

Theo Nhà báo Trần Minh Hùng, kinh tế báo chí mạnh là điều kiện hàng đầu để giúp một tờ báo trước hết là tồn tại được, kế đến là phát triển, từ đó mới có thể nói đến việc thực hiện những nhiệm vụ chính trị - kinh tế - xã hội đặc thù của nghề báo. Do vậy, ông Hùng cho rằng, cần có một chiến lược lâu dài cho báo trực tuyến, xác định doanh thu chủ yếu đến từ đâu. Đồng thời, tìm cách bán báo trực tuyến tương tự như bán báo in, một trong những nguồn thu nuôi tờ báo, không chỉ chủ yếu từ một nguồn thu là quảng cáo như hiện nay.

Về vấn đề này, đồng chí Võ Văn Thưởng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương nhìn nhận, vai trò của nhiều cơ quan chủ quản còn mờ nhạt, không chỉ không quan tâm tới đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ, định hướng nội dung mà còn khoán trắng, tạo điều kiện cho tờ báo làm không đúng tôn chỉ mục đích, làm sai, vi phạm pháp luật.

Theo đồng chí Võ Văn Thưởng, năm 2017 là năm mà số phóng viên báo chí bị xử lý hình sự, bắt quả tang khi nhận tiền, vòi vĩnh nhiều hơn mọi năm. Điều này làm cho những người làm báo chân chính đau lòng và cũng đặt ra cho người làm báo cần phải đấu tranh không để "con sâu làm rầu nồi canh", làm cho hình ảnh báo chí xấu đi trong mắt xã hội.

Sớm quy hoạch báo chí để nâng chất lượng

Thành phố Hồ Chí Minh là một địa bàn sôi động của cả nước, cùng với các cơ quan báo chí thành phố, 142 cơ quan đại diện báo Trung ương và các địa phương khác có trụ sở hoặc văn phòng đại diện đã góp phần tuyên truyền có hiệu quả các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa trên địa bàn thành phố, tạo thị trường báo chí đa dạng, phong phú đáp ứng nhu cầu hưởng thụ tinh thần ngày càng cao của người dân thành phố.

Tuy nhiên, theo ông Võ Văn Long, Phó Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông Thành phố Hồ Chí Minh, vẫn có tình trạng cơ quan đại diện, phóng viên thường trú hoạt động trên địa bàn nhưng vẫn chưa thực hiện các thủ tục đăng ký theo quy định. Có những văn phòng đại diện để xảy ra tình trạng phóng viên sai phạm đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến uy tín của đội ngũ những người làm báo. Ông Long cho biết thêm, có văn phòng còn đưa nhiều thông tin không chuẩn mực, không chính xác, nhạy cảm, không phù hợp với lợi ích của đất nước và của dân tộc.
Theo đồng chí Võ Văn Thưởng, từ thực tế các vụ vi phạm vừa qua cho thấy, không ít người mang thẻ nhà báo nhưng kiến thức thì hạn chế, không am hiểu thực tế, ảo tưởng về quyền lực của báo chí và vị trí của phóng viên, nên sa vào suy thoái, vòi vĩnh, làm xấu đi hình ảnh báo chí. Do vậy, đồng chí Võ Văn Thưởng cho rằng, công tác cán bộ bao gồm cả quy hoạch, đào tạo bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, năng lực lãnh đạo quy định đối với các phóng viên cần được các cơ quan quản lý, chủ quản quan tâm hơn nữa. Hoạt động báo chí là hoạt động chính trị, cán bộ báo chí là cán bộ chính trị, cán bộ của Đảng, cán bộ của Nhà nước, cán bộ của đoàn thể cho nên trình độ chuyên môn thôi chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ mà đòi hỏi phải nâng cao trình độ chính trị, cập nhật kiến thức, học tập thường xuyên và không thể có điểm dừng.

Phát huy vai trò chủ lực của báo chí trên mặt trận tư tưởng của Đảng, Ban Tuyên giáo Trung ương xác định tiếp tục đổi mới phương thức chỉ đạo, thể hiện rõ tính thống nhất đầu mối thông tin. Tạo đột phá về việc lấy thông tin tích cực lấn át thông tin tiêu cực trên internet, mạng xã hội; tham mưu Bộ Chính trị, Ban Bí thư lãnh đạo, chỉ đạo công tác bảo vệ chủ quyền an ninh không gian mạng của Việt Nam.

Để nâng cao chất lượng và phát huy vai trò báo chí trong công tác tuyên giáo tại Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác tuyên giáo năm 2017, đồng chí Trần Quốc Vượng, Ủy viên Bộ Chính trị, Thành viên Thường trực Ban Bí thư, Chủ  nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương nhấn mạnh, cần sớm thực hiện chủ trương Quy hoạch báo chí đã được Ban chấp hành Trung ương khóa XI thông qua. Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin Truyền thông, các cơ quan của Đảng gương mẫu thực hiện trước, nghiêm chỉnh chủ trương này. Đây là chủ trương rất quan trọng để quy hoạch lại các cơ quan báo chí của Đảng.