Ông Trạm Văn Tiên, thôn Lửa, xã Yên Nhân, huyện Thường Xuân, Thanh Hóa, di dân từ 2004 nhưng cuộc sống khó khăn, được dự án di dân hỗ trợ 45 triệu, chia cho các con nên không đủ tiền để làm nhà. Thu nhập gia đình bấp bênh.
Theo ông Hà Thanh Hắng, Phó Chủ tịch UBND xã Yên Nhân, xã Yên Nhân sau khi thực hiện dự án di dân sống ven lòng hồ thủy điện Cửa Đạt có 53 hộ quay lại nơi cũ sinh sống. Các hộ dân này đã sống ở đây nhiều năm, cuộc sống khá khó khăn khi thu nhập chỉ đạt 5-10 triệu/người/năm.
Để giúp các hộ dân có chỗ ở ổn định, huyện đã lên kế hoạch thực hiện đề án sắp xếp, ổn định dân cư khu vực có nguy cơ xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất tại các huyện miền núi của tỉnh Thanh Hóa (2021-2025) nhằm sắp xếp, tái định cư tập trung cho 53 hộ này tại khu Băng Lươm thuộc thôn Lửa, xã Yên Nhân. Đối với hộ ở nhà sàn, nhà không kiên cố hỗ trợ 50 triệu đồng/hộ, đối với nhà cấp 4, nhà mái bằng được hỗ trợ 75 triệu đồng/hộ...
Theo ông Trịnh Văn Trường, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Thường Xuân, UBND huyện Thường Xuân đã quy hoạch 5 ha đất tại tại khu Băng Lương, xã Yên Nhân để xây dựng khu tái định cư tập trung và cơ sở hạ tầng thiết yếu, như điện, nước, đường giao thông, nhà văn hóa, trường học… Dự kiến, cuối năm 2023 sẽ hoàn thành xây dựng và bố trí cho các hộ dân đến nơi ở mới.
Trước đó, năm 2004, huyện Thường Xuân phối hợp với các đơn vị thực hiện dự án di dân sống ven lòng hồ thủy điện Cửa Đạt. Khi triển khai dự án, các hộ này được cấp kinh phí tìm nơi định cư mới, một số hộ nhận kinh phí đền bù nhưng do quá ít nên không đủ để mua được đất ở mới. Theo đó, các hộ đã di chuyển về canh tác trên vùng đất bán ngập lòng hồ. Khi bị tái nghèo thì họ quay lại khu vực ven hồ thủy điện Cửa Đạt sinh sống.
Do thiếu đất sản xuất nên mỗi năm người dân chỉ trồng được một vụ lúa trên đất bán ngập lòng hồ thủy điện Cửa Đạt. Để kiếm thêm thu nhập, những hộ dân này đã chăn nuôi gia súc, thu hái lâm sản phụ trên đất rừng phòng hộ để sống qua ngày. Hiện có 53 hộ dân đang cư trú tại thôn Lửa, xã Yên Nhân và đây là khu vực thuộc quản lý của Ban quản lý rừng phòng hộ Thường Xuân.
Ông Trạm Văn Tiên ở thôn Lửa, xã Yên Nhân cho biết, gia đình được dự án hỗ trợ 45 triệu đồng để di dân từ năm 2004 nhưng số tiền này không đủ để tìm nơi ở mới và phải quay lại khu vực ven hồ thủy điện để sinh sống. Cuộc sống của gia đình rất khó khăn do mỗi năm chỉ trồng được 1 vụ lúa nên thu nhập chỉ đạt 5 triệu/năm. Không có điện lưới, trạm xá, trường học đều ở rất xa đã ảnh hưởng đến việc học tập của các em học sinh.
Ông Vi Hồng Phong, thôn Lửa, xã Yên Nhân cho hay: "Tôi được dự án hồ thủy điện Cửa đạt hỗ trợ 60 triệu đồng, đem số tiền này chia cho 4 đứa con, số còn lại không đủ mua nhà mới nên tôi quay lại đây sinh sống. Để có tiền lo cho cuộc sống, tôi chăn nuôi gia súc, thu hái lâm sản phụ để sinh sống qua ngày. Chúng tôi mong chính quyền sớm hỗ trợ chúng tôi đến nơi tái định cư mới để ổn định cuộc sống".
Cuộc sống của người dân tại thôn Lửa, xã Yên Nhân, huyện Thường Xuân, Thanh Hóa.
Năm 2016, UBND huyện Thường Xuân đã đề nghị UBND tỉnh Thanh Hóa sắp xếp nơi ở mới cho các hộ dân. Sau khi xem xét UBND tỉnh thấy khu vực đất quy hoạch thuộc quản lý của Ban quản lý rừng phòng hộ Sông Chu (nay là Ban quản lý rừng phòng hộ Thường Xuân) nên không đồng ý cấp đất cho các hộ dân.
Đến ngày 16/6/2017, UBND tỉnh có văn bản chỉ đạo UBND huyện Thường Xuân, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn yêu cầu Ban quản lý rừng phòng hộ Sông Chu tăng cường quản lý nhân khẩu, đất đai, không để tình trạng phát sinh tăng hộ mới, không để làm nhà cố định trái quy định.
Đồng thời, UBND tỉnh đã kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân trong việc buông lỏng quản lý nhân khẩu và đất đai, giao UBND huyện Thường Xuân, Ban Dân tộc tỉnh Thanh Hóa và đơn vị liên quan vận động các hộ quay về nơi ở cũ; phối hợp với cơ quan chức năng xây dựng phương án hỗ trợ ổn định cuộc sống cho các hộ. Thế nhưng, đến nay người dân vẫn chưa có đất ở ổn định.