Màu nâu đặc trưng của chiếc bánh tro truyền thống. |
Người Cao Bằng thường làm bánh tro (bánh gio) để cúng tổ tiên. Bánh tro, ngay cái tên gọi đã khiến người nghe liên tưởng đến một món ăn đậm chất Cao Bằng, bởi bánh tro là một món ăn dân dã, mộc mạc, dễ làm, ngon và đầy hương vị.
Theo những người có kinh nghiệm, nguyên liệu để làm bánh tro gồm: Gạo nếp, nước tro, nước vôi trong, lá cây chít hoặc lá dong, lá chuối. Gạo để làm bánh phải là loại gạo nếp cái hoa vàng, vo gạo rồi để ráo nước. Nước tro hòa với nước vôi trong có màu vàng hổ phách mới đạt yêu cầu, sau đó cho gạo vào ngâm đến khi nước ngấm vào gạo. Khi vớt gạo lên để gói bánh cần phải rửa qua nước, cho thêm một chút muối và để ráo. Lá dùng để gói bánh tro được luộc qua, tước hết phần gân lá cho mềm, dai và dễ gói hơn. Lá phải được lau khô trước khi gói bánh.
Người dân Cao Bằng thường gói bánh dài bằng cái chuôi liềm, hoặc hình khối tam giác. Khi buộc bánh cũng không được chật quá để khi luộc hạt gạo có thể nở và chín đều. Nước luộc bánh cũng cho một ít nước tro, đổ nước ngập hơn bánh ít nhất khoảng 10 - 20 cm. Bánh được luộc từ 3 - 5 giờ và vớt ra để nguội. Bánh tro có thể để được lâu ngày.
Bánh tro được nhiều người lựa chọn vào ngày Tết Đoan Ngọ. Một chiếc bánh tro đạt yêu cầu phải tạo được cảm giác ngon ngay từ khi mới bóc ra, cắt từng miếng nhỏ, chấm với đường mật mía. Khi đưa miếng bánh tro vào miệng bao giờ cũng cảm nhận cái hương vị mát đầu tiên của bánh rồi đến vị ngọt của mật mía quyện cùng vị dẻo của gạo nếp. Đó là vị riêng có của bánh tro Cao Bằng.