Trong lịch sử Việt Nam, từ 1930 đến nay, không có thời kỳ nào vắng bóng tổ chức Mặt trận. Lịch sử cách mạng Việt Nam đã khẳng định Mặt trận dân tộc thống nhất Việt Nam là vũ khí chính trị không thể thiếu để nhân dân ta phát huy sức mạnh tổng hợp của mình trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, giành độc lập tự do và xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc.Giữa lúc cao trào cách mạng đầu tiên do Đảng lãnh đạo mà đỉnh cao là phong trào Xô viết Nghệ tĩnh đang diễn ra sôi nổi và rầm rộ trong cả nước, ngày 18/11/1930, Ban Thường vụ Trung ương Đảng ra chỉ thị thành lập Hội phản đế đồng minh- hình thức tổ chức đầu tiên của Mặt trận dân tộc thống nhất Việt Nam.
Hội phản đế đồng minh ra đời đã tạo ra một cao trào phản đế mạnh mẽ và có ảnh hưởng sâu rộng trong các tầng lớp quần chúng, đánh dấu sự trưởng thành về nhận thức và chỉ đạo thực tiễn của Đảng ta trong quá trình tổ chức xây dựng Mặt trận dân tộc thống nhất. Đó là kết quả của quá trình chuẩn bị công phu suốt trong một thập kỷ.
Đó cũng là cống hiến vĩ đại về lý luận và thực tiễn của Nguyễn Ái Quốc, gắn phong trào yêu nước Việt Nam với phong trào công nhân quốc tế, đưa nhân dân Việt Nam đi theo con đường mà chính Người đã trải qua từ chủ nghĩa yêu nước đến chủ nghĩa Mác - Lê nin, kết hợp độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
Theo suốt chiều dài lịch sử cách mạng của đất nước, ở mỗi giai đoạn, Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam có những hình thức, tên gọi, tổ chức cụ thể khác nhau như: Hội phản đế đồng minh, Mặt trận dân chủ Đông Dương, Mặt trận Phản đế Đông Dương, Mặt trận thống nhất chống phát xít, Mặt trận Việt Minh, Mặt trận Liên Việt, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, Liên minh các lực lượng dân tộc, dân chủ, hoà bình Việt Nam, đến Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ngày nay...
Nhưng Mặt trận luôn là một trong những lực lượng to lớn của cách mạng Việt Nam, luôn là nơi khơi dậy truyền thống đoàn kết quý báu của dân tộc ta, nhân lên gấp bội tinh thần yêu nước của mọi người Việt Nam.
Lịch sử huy hoàng của cách mạng Việt Nam đã chứng minh, chính nhờ có đoàn kết, đại đoàn kết mà đất nước ta, dân tộc ta mới có thành công, đại thành công. Trải qua nhiều năm dưới ách nô lệ của thực dân, nhờ tình đoàn kết, nhờ tình yêu nước, dưới sự lãnh đạo của Đảng mà đất nước và nhân dân ta đã kháng chiến thành công, lập nên chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu; lập nên chiến thắng lịch sử 30/4/1975, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước để cùng nhau góp công, xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân.
Từ khi đất nước thống nhất, hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên đã có nhiều đổi mới về cả nội dung, phương thức hoạt động, đạt nhiều kết quả, góp phần tích cực vào việc thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị của đất nước.
Các cuộc vận động, các phong trào thi đua do trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên phát động như: cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, cuộc vận động “Ngày vì người nghèo”,… đã thực sự có sức lan tỏa và mang lại hiệu quả thiết thực, tập hợp sức mạnh của mỗi cá nhân, từng gia đình trong sinh hoạt cộng đồng, từ đó vun đắp tình đoàn kết, gắn bó giữa bà con nhân dân, cùng nhau góp trí, góp công, góp sức, giúp đỡ nhau phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, giữ gìn bản sắc dân tộc,…
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã góp phần không nhỏ trong công tác xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền đạt nhiều kết quả tích cực với chất lượng tốt hơn. Vị thế, vai trò của các đoàn thể chính trị - xã hội và các tổ chức thành viên khác của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ngày càng được nâng cao, thiết thực chăm lo, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các tầng lớp nhân dân.
Bên cạnh đó, các hoạt động đối ngoại nhân dân của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên ngày càng linh hoạt, đa dạng, có trọng tâm, trọng điểm, giữ vững chủ quyền quốc gia, toàn vẹn lãnh thổ, phát triển tình đoàn kết hữu nghị với các nước trên thế giới.
84 năm qua, kế tục sự nghiệp vẻ vang của các hình thức tổ chức mặt trận, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ngày nay là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, nơi thể hiện ý chí, nguyện vọng của khối đại đoàn kết toàn dân; nơi tập hợp và phát huy quyền làm chủ của nhân dân, đoàn kết động viên nhân dân cùng nhau khắc phục mọi khó khăn gian khổ, phấn đấu vươn lên giành những thành tựu to lớn về kinh tế, xã hội, nâng cao vị thế, hình ảnh của dân tộc Việt Nam trên trường quốc tế.
Ngày nay, khi cả nước chung tay vì sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, tiến lên chủ nghĩa xã hội thì tinh thần đại đoàn kết lại tiếp tục được phát huy, là nhân tố quyết định đến mọi thành công, trong đó Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tiếp tục thể hiện là nơi tập hợp phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Trung tâm Thông tin Tư liệu/TTXVN