Bộ trưởng Phạm Hồng Hà: Nhà thương mại giá thấp thay đổi căn bản tư duy phát triển nhà ở xã hội

Thậm chí, phân khúc nhà ở chung cư có mức giá dưới 25 triệu/m2 gần như không còn. Điều này khiến cho giấc mơ an cư của không ít người dân ngày càng xa vời. Phóng viên TTXVN ghi nhận quan điểm của Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà xung quanh vấn đề này.

Mặc dù phát triển nhà ở xã hội thời gian qua đã đạt được một số kết quả nhất định, nhưng với tổng diện tích thực hiện hơn 5,21 triệu m2 thì mới chỉ bằng 41,7% của mục tiêu đề ra là đến năm 2020 đạt 12,5 triệu m2. Bộ trưởng đánh giá như thế nào về thực tế này?

Hiện phân khúc nhà ở giá trung bình thấp ở Việt Nam chiếm tới 80% nhu cầu về nhà ở, còn giá cao chỉ chiếm 20%. Thế nhưng, phân khúc có nhu cầu cao này lại gần như đang bỏ ngỏ.

Xét về thực tiễn, thời gian qua nhiều biện pháp đã được Chính phủ, bộ ngành và địa phương đưa ra nhưng đến nay, việc phát triển nhà ở xã hội vẫn chưa phát huy hiệu quả như mong muốn.

Hiện Bộ Xây dựng đang phối hợp với các bộ, ngành đề xuất cấp thẩm quyền sửa đổi cơ chế chính sách ưu đãi phù hợp nhằm thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, nhà ở thương mại giá thấp.

Cụ thể, Bộ Xây dựng sẽ trình Chính phủ ban hành Nghị quyết về phát triển nhà ở thương mại giá thấp - dưới 20 triệu đồng/m2. Với nhiều cơ chế đột phá như giảm thuế, giảm tiền sử dụng đất dự án, cắt bớt thủ tục thực hiện dự án... được kỳ vọng sớm tạo ra bước chuyển cho phát triển nhà ở thương mại giá thấp trong thời gian tới.

Đặc biệt, thí điểm về nhà thương mại giá thấp sẽ là cơ sở thực tiễn để sửa đổi căn bản tư duy về phát triển nhà ở xã hội.

Con số đạt được trong phát triển nhà ở xã hội rõ ràng là chưa như kỳ vọng dù Chính phủ đã có nhiều chính sách hỗ trợ. Xin Bộ trưởng có thể chỉ ra các bất cập hiện nay khiến nguồn cung quỹ nhà ở này còn hạn chế?

Hiện nay nhà ở xã hội của Việt Nam không giống thông lệ của các nước đi theo nền kinh tế thị trường. Ngay như việc có tới 11 nhóm đối tượng cũng là chưa hợp lý, đó là chưa kể đến nhiều thủ tục đi kèm từ duyệt hồ sơ được mua nhà cho đến phê duyệt giá bán nhà.

Trên thực tế, đã có nhiều doanh nghiệp ở các địa phương phản ánh về việc phê duyệt giá nhà ở xã hội để bán mà mất tới mấy tháng. Điều này rất vô lý. Bởi khi nhà đã xây xong thì phải cho bán, bán sớm càng tốt để người dân được cải thiện chỗ ở và doanh nghiệp thu tiền, có vốn thực hiện dự án mới.

Những lúc này, chúng ta nên sử dụng quyền hậu kiểm, đắt thì trả lại, thiếu thì thu thêm. Trong khi quỹ nhà ở xã hội đã thiếu mà nhà xây dựng xong lại cứ án binh bất động đợi phê duyệt qua bao nhiêu bước mới được bán thì đây chính là lãng phí, không đi theo quy luật thị trường.

Hay như các đối tượng chính sách hiện nay đều có chương trình nhà ở riêng. Ví dụ, nhà ở cho người có công là theo chương trình riêng của Chính phủ, nhà ở cho người dân vùng lũ lụt thiên tai hay hộ nghèo nông thôn, nhà ở sinh viên… cũng vậy. Các loại hình nhà ở này không nên gộp chung vào là nhà ở xã hội. 

Mới đây, trước diễn đàn Quốc hội, thông tin của Bộ Xây dựng về phát triển loại hình nhà ở thương mại giá rẻ được các đại biểu và cử tri cả nước đặc biệt quan tâm. Vậy giải pháp phát triển nhà ở thương mại giá rẻ mà Bộ Xây dựng đang lên kế hoạch có tính khả thi ra sao, thưa Bộ trưởng?

Đã đến lúc phải tính đến phương án nhà thương mại giá thấp để thay đổi căn bản về tư duy phát triển nhà ở xã hội. Muốn vậy, cần phải trở lại nguyên lý thị trường, giải quyết vấn đề cung - cầu.

Đòi hỏi về nguồn cung tức là thị trường cần phải có đủ quỹ nhà ở để bán với mức giá hợp lý, diện tích nhỏ, phù hợp với nhu cầu của đại đa số người dân. Và nhà thương mại giá thấp chính là lựa chọn phù hợp với thực tiễn bởi sẽ giảm bớt sự phụ thuộc quá nhiều vào các yếu tố liên quan.

Tuy nhiên, nhà thương mại giá thấp cũng đang “vướng Luật”. Hiện trong Luật Nhà ở chưa có loại hình nhà ở thương mại giá thấp. Những chính sách khác như về sử dụng đất, thuế… lại cũng liên quan đến một số luật khác. Nếu các luật đó không sửa thì chính sách về nhà ở thương mại giá thấp cũng không thể thực hiện được.

Tính pháp lý là công cụ hiệu quả nhưng cũng là khâu dễ vướng nhất. Để một chính sách đi vào thực tiễn sẽ vướng mắc rất nhiều nhưng đã quyết tâm thì vẫn phải làm. Phát triển nhà ở thương mại giá thấp sẽ là thí điểm để lấy căn cứ thực tiễn.

Bộ Xây dựng sẽ lựa chọn theo hai hướng. Để giải quyết những khó khăn trước mắt, Bộ Xây dựng chọn cách giải quyết, xử lý ngay những vấn đề còn tồn tại trong thẩm quyền quyết định. Còn liên quan đến các luật hiện hành, Bộ Xây dựng sẽ báo cáo lên Chính phủ và đề xuất báo cáo với Ủy ban Thường vụ Quốc hội để quyết định thì mới có yếu tố pháp lý thực hiện bởi còn liên quan đến nhiều lĩnh vực khác như: đất đai, các loại thuế, chế độ… Riêng đầu tư hạ tầng kết nối vẫn thuận lợi vì không liên quan do có thể hỗ trợ bằng cơ chế chính sách.

Việc hỗ trợ người mua nhà cũng sẽ được đề xuất. Trên thế giới nhiều quốc gia cũng hỗ trợ người dân mua nhà, đơn cử như Mỹ, họ cho người dân vay tiền mua nhà với lãi suất thấp bằng 1/4 lãi suất bình quân chung. Hay như mô hình Ngân hàng tiết kiệm nhà ở tại Đức và Quỹ Tiết kiệm nhà ở của Hàn Quốc cũng dành sự hỗ trợ khá tốt cho người dân vay mua nhà. 

Đảm nhận chức năng quản lý Nhà nước về thị trường bất động sản và nhà ở nhưng cái khó nhất hiện nay là Bộ Xây dựng lại không có trong tay công cụ nào liên quan. Từ đất đai, nguồn vốn… đều không thuộc lĩnh vực thẩm quyền của Bộ Xây dựng hay như việc phê duyệt dự án lại do địa phương thực hiện. Công cụ duy nhất là quy hoạch nhưng khi phê duyệt thì phải có quyết định của cả hội đồng lớn nhưng sau đó vẫn điều chỉnh được…

Đứng dưới góc độ quản lý nhà nước về lĩnh vực này, Bộ Xây dựng không ngại khó, không ngại khổ, luôn cố gắng hoàn thành các nhiệm vụ được Chính phủ giao, làm những việc tốt nhất cho người dân.

Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!