Doanh nghiệp bán lẻ nội đối mặt với thách thức

Theo lộ trình, đến năm 2015, thị trường bán lẻ Việt Nam sẽ mở cửa hoàn toàn tạo cơ hội ngang bằng nhau cho cả doanh nghiệp nội và doanh nghiệp ngoại. Tuy nhiên hiện nay, các doanh nghiệp phân phối, bán lẻ trong nước lại chưa làm chủ được sân chơi rộng lớn này.

Ngoại lấn át nội

Không thể phủ nhận thực tế sau 5 năm gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), ngành bán lẻ Việt Nam đã phát triển với tốc độ khá nhanh, bước đầu tạo lập được vị thế trên thị trường, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao và đa dạng của người dân. Tuy nhiên, bên cạnh những thành quả đó, nhiều ý kiến lo ngại: Các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam đang đánh mất thị phần về tay các nhà bán lẻ nước ngoài. Tính đến cuối năm 2012, thị trường Việt Nam có khoảng 700 siêu thị thì có tới 40% là của các tập đoàn nước ngoài.

Người dân mua sắm tại siêu thị Fivimart (Hà Nội).

Tại buổi giao lưu trực tuyến với chủ đề “Thị trường bán lẻ Việt Nam - Cơ hội và thách thức” diễn ra hôm qua (13/11) tại Hà Nội, ông Trần Nguyên Năm, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương), đánh giá, các nhà phân phối, tập đoàn bán lẻ nước ngoài có mặt ở Việt Nam có nhiều lợi thế do đã được hình thành hàng chục năm. Do vậy, họ mạnh về tiềm lực tài chính, nguồn lực con người.

Vụ Thị trường trong nước cho biết thêm, sau khi Việt Nam gia nhập WTO, các nhà bán lẻ nước ngoài đã đưa nhiều mặt hàng do Việt Nam sản xuất vào chuỗi siêu thị khi họ đầu tư vào Việt Nam, chiếm đến 85 - 90%. Điều này càng khiến sức cạnh tranh của các doanh nghiệp ngoại với các doanh nghiệp nội thêm lớn.

Còn theo bà Đinh Thị Mỹ Loan, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam, ở một số địa phương, các doanh nghiệp bán lẻ ngoại vẫn được ưu ái. “Đơn cử như về mặt bằng, trong khi các doanh nghiệp nội phải chờ đợi rất lâu để xin mặt bằng mà không được giải quyết thì vị trí ấy lại dễ dàng rơi vào tay doanh nghiệp ngoại”, bà Loan cho biết.

Vài năm trước, bốn “ông lớn” trong hệ thống bán lẻ Việt Nam là Hapro, Satra, Phú Thái và Sài Gòn Co-op đã từng “bắt tay nhau” để xây dựng một thương hiệu lớn, nhằm tạo thế cân bằng với các tên tuổi bán lẻ nước ngoài. Tuy nhiên, đến nay, mối liên kết này không đạt được như kỳ vọng. Bà Loan cho biết, một trong những nguyên nhân khiến sự liên kết này không thành công là do thiếu sự hỗ trợ của Nhà nước. Khi liên doanh về các tỉnh, thành phố, việc xin quỹ đất xây dựng kho bãi là rất khó khăn.

Chú trọng thị trường nông thôn

Để khắc phục những bất cập, hạn chế của ngành bán lẻ trong nước khi thời điểm 2015 đang đến gần, bà Đinh Thị Mỹ Loan cho rằng, cần phải nâng cao năng lực của đội ngũ nhân sự. “Đây là điều chúng tôi rất lo lắng bởi thực tế nhiều doanh nghiệp mới chỉ đầu tư nguồn nhân lực kinh doanh mà chưa chú trọng đào tạo nguồn nhân lực cao cấp cho ngành bán lẻ”, bà Loan nói. Phó Vụ trưởng Trần Nguyên Năm cũng cho rằng, các doanh nghiệp nội muốn vươn lên thì trước hết cần học hỏi kinh nghiệm của các nhà bán lẻ thế giới về quản lý, chuyên môn, văn hóa ứng xử bán hàng...

Một vấn đề khác cũng được các chuyên gia quan tâm là, thị trường nông thôn hiện còn bị bỏ ngỏ. Bà Loan phân tích: “Thị trường nông thôn rất rộng lớn và nhiều tiềm năng nhưng chưa được khai thác hết. Hệ thống bán lẻ ở khu vực này còn yếu kém và bất cập. Phong trào đưa hàng Việt về nông thôn thời gian qua rất hữu ích nhưng vẫn cần có chính sách, quy định hỗ trợ dài hơi, chứ không chỉ là các hoạt động phong trào”.

Theo bà Loan, cần khôi phục lại hệ thống bán lẻ ở địa bàn nông thôn, đơn cử như hợp tác xã mua bán hay cửa hàng mua bán, để có kho hàng và điểm bán hàng ổn định. Ngoài ra, các doanh nghiệp cần đưa mô hình bán lẻ hiện đại về nông thôn. Nếu chỉ dựa trên sự nhiệt tình của doanh nghiệp thì không đủ, mà cần có chính sách hỗ trợ của Nhà nước.

Ngoài ra, theo bà Đinh Thị Mỹ Loan, một trong những giải pháp nâng cao tính cạnh tranh cho doanh nghiệp bán lẻ nội chính là giải quyết mặt bằng bán lẻ. Đây là vấn đề rất khó khăn với doanh nghiệp nếu không có sự hỗ trợ thích đáng của nhà nước. “Chúng tôi đã kiến nghị Nhà nước ban hành chính sách ưu đãi cho thuê đất để phục vụ bán lẻ. Đối với hai đô thị lớn là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, đề nghị cho các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam tham gia sử dụng địa điểm, công trình công cộng để phát triển trong bối cảnh hết sức khó khăn này”, bà Loan đề xuất.

Hoàng Dương