Giảm thiểu rủi ro và thiệt hại trong thương mại quốc tế

Trong thời gian qua, cộng đồng doanh nghiệp rất quan tâm vụ việc các container hạt điều gặp vướng mắc về hồ sơ chứng từ của các lô hàng gửi đến Italy và Thổ Nhĩ Kỳ có nguy cơ mất hàng. Với mong muốn tạo diễn đàn để chia sẻ kinh nghiệm về vụ việc các container hạt điều nêu trên cho cộng đồng doanh nghiệp; đồng thời, giúp các doanh nghiệp nâng cao hiểu biết pháp luật thương mại quốc tế cũng như nhận diện được những rủi ro tương tự trong hoạt động thương mại; từ đó phòng, tránh tranh chấp, lừa đảo khi triển khai các giao dịch xuất nhập khẩu, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Bộ Công Thương tổ chức hội thảo "Phòng ngừa tranh chấp, lừa đảo trong thương mại quốc tế - Kinh nghiệm cho doanh nghiệp Việt Nam từ vụ việc các container hạt điều". Sự kiện diễn ra chiều ngày 23/8 tại Hà Nội và thu hút đông đảo sự tham gia của đại diện các hiệp hội, các doanh nghiệp và báo chí. 

Tại hội thảo, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban pháp chế (VCCI) cho biết, theo Hiệp hội Chuyên gia chống lừa đảo toàn cầu, mỗi năm, doanh nghiệp trên toàn cầu bị lừa đảo và bị thiệt hại khoảng 5% doanh thu; trung bình một vụ lừa đảo có giá trị khoảng 1,7 triệu đô la (USD). Riêng trong năm 2022, có tới 46% doanh nghiệp toàn cầu cho hay họ là nạn nhân của lừa đảo và tội phạm kinh tế. Tại Việt Nam, 52% doanh nghiệp từng trải nghiệm lừa đảo hoặc tội phạm kinh tế trong 2 năm trước thời điểm khảo sát, cao hơn mức 46% của khu vực châu Á - Thái Bình Dương và mức 49% của toàn cầu. Trong khi đó các doanh nghiệp Việt Nam thì chưa chú trọng các biện pháp chống lừa đảo. Cũng không nhiều doanh nghiệp Việt Nam muốn báo cáo cơ quan quản lý vì lo ngại thông tin bị lộ lọt ra công chúng. 

Trước tình hình này, Ban Pháp chế VCCI bày tỏ mong muốn, các chuyên gia, các hiệp hội và cộng đồng doanh nghiệp nghiêm túc nhìn nhận vấn đề này, cùng tìm hướng giải quyết để tránh ồn ào và giảm thiểu tối đa những tổn thất do bị lừa đảo. 

Tại hội thảo, ông Bạch Khánh Nhựt, Phó Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam chia sẻ về thực tế của vụ việc lừa đảo 76 container điều xuất khẩu sang Italy; đồng thời rút ra bài học kinh nghiệm để khuyến nghị tới các hiệp hội và doanh nghiệp ở các ngành, lĩnh vực kinh tế khác. 

Theo đó, nguyên nhân dẫn tới bị lừa đảo là do doanh nghiệp Việt Nam quá tin tưởng vào công ty môi giới, không kiểm tra thông tin đối tác. Trong thời gian dịch bệnh khó khăn, có được những đơn hàng lớn nên doanh nghiệp dễ chủ quan vì mong muốn bán được hàng; nhất là vào thời điểm thị trường ít có giao dịch. Thêm nữa, còn do phương thức thanh toán nhiều rủi ro...

Từ đây, ông Nhựt cho hay, trong kinh doanh quốc tế, vai trò của môi giới là rất quan trọng, nhưng doanh nghiệp cần có sự kiểm tra đối tác một cách độc lập. Ở đây, vai trò của các Thương vụ tại nước sở tại là rất quan trọng.

Ông Nhựt khuyến nghị: "Cần cảnh giác với các dấu hiệu bất thường từ đối tác; mặc dù, kẻ lừa đảo thường dùng các thủ đoạn rất tinh vi; nên dùng các phương thức thanh toán an toàn hơn; nên trao đổi thông tin với đồng nghiệp để phát hiện các dấu hiệu lừa đảo; cần nhanh chóng báo cáo, nhờ sự trợ giúp của các hiệp hội ngành nghề khi xảy ra vụ việc; đồng thời doanh nghiệp cần sự chủ động và nỗ lực trong giải quyết vụ việc của chính mình".

Ông Ngô Khắc Lễ, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam kiêm Phó Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam lại có đề xuất đơn giản, khả thi để hạn chế thiệt hại, phòng tránh rủi ro nhưng không áp dụng với một số doanh nghiệp như ngân hàng, bảo hiểm, tập đoàn lớn vì đã có cơ chế bảo vệ khách hàng riêng hoặc do đặc thù của doanh nghiệp. 

Theo ông Lễ, có thể sử dụng giải pháp chỉ định ngân hàng nhờ thu hoặc bắt buộc phải đặt cọc. Nên thận trọng hơn với doanh nghiệp đối tác mới giao dịch lần đầu. Nên gọi điện thoại để biết cụ thể tên người, số điện thoại bàn, số di động; sử dụng địa chỉ email của công ty để dễ dàng hơn khi xác định người, công ty sau này vì họ phải đăng ký dịch vụ điện thoại để bàn, thư điện tử riêng (không phải công cộng) ở nước sở tại; nên thuê tư vấn soạn thảo hợp đồng; cố gắng kiểm soát "lòng tham" trong kinh doanh vì đó là mục tiêu đối tác xấu nhắm đến ngay từ ban đầu; hay dùng trọng tài giải quyết tranh chấp thay cho Toà án để linh hoạt và nhanh chóng khi sự việc xảy ra...