Tàu hỏa vận hành trên tuyến đường sắt Đà Lạt - Tháp Chàm trong những năm 40 (thế kỷ XX). Ảnh: baolamdong.com.vn
Dự án khôi phục tuyến đường sắt Tháp Chàm - Đà Lạt do nhà đầu tư là Công ty cổ phần Thương mại dịch vụ khách sạn Bạch Đằng đề xuất, thực hiện theo hình thức PPP (BOT kết hợp BT). Mục tiêu của dự án là bảo tồn kiến trúc, khai thác hiệu quả tiềm năng tuyến đường sắt này, góp phần phát triển du lịch và kinh tế - xã hội của 2 tỉnh Lâm Đồng và Ninh Thuận.
Dự án có quy mô quốc gia với kinh phí trên 10.000 tỷ đồng, thẩm quyền phê duyệt của Quốc hội, Chính phủ và cơ quan quản lý nhà nước là Bộ Giao thông Vận tải.
Thời gian tới, UBND tỉnh Lâm Đồng đề nghị Công ty cổ phần Thương mại dịch vụ khách sạn Bạch Đằng tiếp thu ý kiến của Cục Đường sắt Việt Nam, Ban PPP và các sở, ngành, địa phương 2 tỉnh Lâm Đồng, Ninh Thuận để khẩn trương hoàn thiện hồ sơ báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án, báo cáo Bộ Giao thông Vận tải trình Chính phủ và Quốc hội xin chủ trương đầu tư theo quy định.
Tỉnh Lâm Đồng giao sở, ngành và địa phương thuộc tỉnh nghiên cứu kỹ hồ sơ tiền khả thi của dự án để tham mưu UBND tỉnh văn bản góp ý với cơ quan có thẩm quyền và hỗ trợ nhà đầu tư trong quá trình lập hồ sơ.
UBND huyện Đơn Dương và thành phố Đà Lạt tuyên truyền để người dân biết về việc khôi phục tuyến đường sắt Tháp Chàm - Đà Lạt và không xây dựng các công trình trong phạm vi hành lang an toàn của tuyến đường sắt này.
Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh tham mưu UBND kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét điều chỉnh, bổ sung phạm vi, diện tích đất của tuyến đường sắt vào quy hoạch sử dụng đất trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2020 - 2025 để làm cơ sở thực hiện.
Các Sở Văn hoá, Thể Thao và Du lịch, Sở Công thương, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có định hướng phát triển ngành phù hợp, góp phần phục vụ việc đầu tư và sớm đưa tuyến đường sắt Tháp Chàm - Đà Lạt vào khai thác, sử dụng.
Người Pháp khởi công xây dựng tuyến đường sắt này từ năm 1908, sau 24 năm, tuyến đường sắt dài 84 km nối liền phố núi mộng mơ Đà Lạt với phố biển Phan Rang - Tháp Chàm mới được hoàn thành. Đây có thể nói là tuyến đường sắt độc nhất vô nhị của Đông Dương, một trong hai tuyến đường sắt kỳ lạ nhất thế giới bởi được thiết kế theo kết cấu răng cưa để có thể leo qua con đèo Sông Pha cao tới 1.500 m so với mặt nước biển.
Từ sau năm 1975, tuyến đường sắt bị hư hỏng hoàn toàn và không thể sử dụng được. Hầu như toàn bộ đường ray, toa xe và đầu máy được tháo dỡ lấy thiết bị mang đi phục vụ việc sửa chữa tuyến đường sắt Thống Nhất và bán sắt vụn. Nhiều đoạn đường đã bị người dân lấn chiếm, xây dựng các công trình cá nhân và canh tác nông nghiệp.
Năm 1991, ngành du lịch phối hợp với ngành Đường sắt Việt Nam khôi phục lại một đoạn trên tuyến đường sắt này để phục vụ khách du lịch. Dù không còn nguyên vẹn, tuyến đường sắt xưa cũ này vẫn còn Nhà ga với kiến trúc cổ kính của Châu Âu, kết hợp với ngôi nhà rông Tây Nguyên, có 3 chóp nhọn mô phỏng cho 3 ngọn núi của đỉnh Langbiang nổi tiếng của huyện Lạc Dương (Lâm Đồng). Đoạn đường sắt được phục hồi dài 7 km từ ga Đà Lạt đến ga Trại Mát (Đà Lạt), mỗi ngày thu hút hàng trăm lượt khách mua vé lên tàu trải nghiệm.