Báo cáo tại hội nghị, đại diện Công ty cổ phần Công nghệ Tiên Phong, đơn vị được UBND Tp. Hồ Chí Minh chủ trương giao đề xuất dự án từ năm 2010 cho biết, đề án có mục tiêu quan trọng là giảm ùn tắc giao thông trên trục đường chính, giảm mức độ đáng kể xe ô tô cá nhân, thúc đẩy người dân sử dụng vận tải hành khách công cộng, giảm thiểu ô nhiễm môi trường đồng thời bổ sung nguồn ngân sách cho Quỹ bảo trì đường bộ.
Theo Công ty cổ phần Công nghệ Tiên Phong, dự án triển khai hệ thống thu phí trên một vành đai khép kín khu vực trung tâm thành phố và một số trục giao thông chính bên ngoài đang thường xuyên ùn tắc.
Dự án bao gồm hệ thống 36 cổng thu phí đa làn không dừng và một trung tâm điều hành có tổng mức đầu tư 1.556 tỷ đồng, dự kiến trong năm 2018 hoàn tất nghiên cứu khả thi, vận hành thử trong năm 2019 và chính thức vận hành trong Quý I/2020 cùng với việc đưa vào hoạt động tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên.
TP. Hồ Chí Minh cần tính toán kỹ lưỡng trước khi triển khai Đề án thu phí xe ô tô lưu thông vào trung tâm thành phố. Ảnh: Mạnh Linh/TTXVN |
Nếu được Hội đồng nhân dân TP Hồ Chí Minh thông qua, dự án sẽ thực hiện từ năm 2020 - 2035 và sử dụng công nghệ nhận diện vô tuyến kết hợp tự động nhận dạng biển số đảm bảo khả năng thu phí đa làn không dừng với công suất 1.800 ô tô/giờ/làn.
Về phương án tài chính, chủ đầu tư là UBND TP Hồ Chí Minh huy động vốn để triển khai dự án, nguồn tiền thu phí được trích lại để thanh toán tiền thuê hệ thống.
Có 2 phương án thu phí, phương án thứ nhất, áp dụng hình thức phí sử dụng đường bộ trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh cho tất cả các xe ô tô lưu thông vào trung tâm thành phố (địa bàn quận 1, quận 3) trong khoảng thời gian từ 6h - 19h và phương án thứ 2, áp dụng hình thức phí mới là phí xe ô tô lưu thông vào trung tâm thành phố cho các phương tiện đi vào trung tâm thành phố trong giờ cao điểm 6h - 9h sáng và 16h - 19h chiều.
Công ty cổ phần Công nghệ Tiên Phong đề xuất thành phố lựa chọn phương án 2 tức là ban hành phí xe ô tô lưu thông vào trung tâm thành phố. Mức phí “kịch bản 1” là 40.000 đồng áp dụng cho ô tô con, taxi, xe vận chuyển khách theo hợp đồng dưới 9 chỗ; 50.000 đồng đối với xe tải, xe khách, xe hợp đồng trên 9 chỗ cố định và xe vận chuyển khách du lịch trong toàn bộ thời gian thu phí. “Kịch bản 2” sẽ thu 40.000 đồng đối với ô tô con, taxi; 50.000 đồng đối với xe tải, xe khách, xe hợp đồng trên 9 chỗ cố định và xe vận chuyển khách du lịch trong toàn bộ thời gian thu phí. Dự kiến mỗi năm sẽ thu được khoảng 1.000 tỷ đồng.
Phản biện về đề án này, Luật sư Trương Thị Hoà, Đoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh cho rằng, không nên thu phí xe ô tô vào trung tâm thành phố và đây sẽ không là giải pháp hiệu quả trong việc giảm ùn tắc giao thông. Đề án chưa đề cập đến các giải pháp đồng bộ và không nên tách riêng thu phí xe ô tô vào trung tâm thành phố mà phải xem phí này nằm trong Quỹ bảo trì đường bộ, tránh trường hợp người dân vừa đóng phí sử dụng đường bộ lại đóng phí giảm ùn tắc giao thông, tạo ra tình trạng “phí chồng phí”, gây áp lực cho người dân thành phố vốn đã và đang đóng nhiều khoản phí. Cùng với đó, đề án này chỉ được thực hiện dựa trên Luật Phí và lệ phí chứ không thể bằng các văn bản dưới luật.
“Các nước phát triển giải quyết ùn tắc giao thông không phải chỉ có mỗi chuyện thu phí. Ở đó được giao cho một đơn vị vận hành thu dịch vụ, đồng thời cải tiến mạng lưới giao thông công cộng và tăng mức xử phạt hành vi vi phạm giao thông”, Luật sư Trương Thị Hoà chia sẻ thêm.
Có chung quan điểm, PGS.TS Nguyễn Lê Ninh, Uỷ viên Ban chấp hành Liên hiệp các hội khoa học kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh cho rằng, đề án thu phí chỉ là dự án giả định, suy diễn, các thông số chỉ dựa vào số liệu từ phương tiện truyền thông báo chí mà không có điều tra xã hội học nên tính khả thi không có. Vì thế, đề án này không nên được áp dụng. Ngược lại nếu muốn giải quyết ùn tắc giao thông thì thành phố phải đầu tư bài bản, có các giải pháp đồng bộ.
Trong khi đó, ông Đồng Văn Khiêm, Thành viên Hội đồng tư vấn phản biện Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Tp. Hồ Chí Minh cho rằng, đề án có nhiều ý tưởng tâm huyết, tuy nhiên cần cân nhắc sự đồng thuận của người dân và quyết tâm của lãnh đạo thành phố.
Việc giảm bớt phương tiện giao thông vào khu vực trung tâm cần phải có điều tra, khảo sát, đánh giá cụ thể bằng các con số chứ không thể ước lượng. Ngoài ra, việc thu phí xe ô tô vào khu vực trung tâm sẽ vô tình đẩy chi phí vận tải lên cao, dẫn đến giá hàng hoá tại các siêu thị, trung tâm thương mại trên địa bàn quận 1, quận 3 cao hơn các khu vực khác, gây bất bình đẳng và sự phản ứng của người dân. Vì thế cần nghiên cứu kỹ đề án đề tránh tình trạng làm giữa chừng rồi bỏ, gây lãng phí và ảnh hưởng đến tâm lý nhân dân.
Còn theo quan điểm của đại diện PC67 - Công an TP Hồ Chí Minh, nếu thực hiện đề án thì phí thu được không chỉ nộp ngân sách Nhà nước mà còn góp phần đầu tư giải quyết ùn tắc giao thông cho thành phố. Khi đó, nên áp dụng xuyên suốt cho tất cả thời gian trong ngày chứ không phân chia khung giờ cụ thể, đồng thời nghiên cứu xây dựng các bãi đậu xe ngoài khu vực trung tâm cho xe từ các quận huyện của thành phố hoặc các tỉnh vào thành phố.