Dưới đây là nội dung bài phân tích của chuyên gia nghiên cứu Tadeusz Iwánski, phụ trách các vấn đề liên quan tới Ukraine, Belarus và Moldova, tại Trung tâm Nghiên cứu phương Đông của Ba Lan về tình trạng xuất khẩu sụt giảm của Ukraine.Ngày 17/3, Ủy ban Thống kê của Ukraine đã công bố các số liệu cho thấy chỉ tính riêng trong tháng 1/2015, xuất khẩu của nước này sang thị trường châu Âu giảm tới 31% và sang thị trường Nga giảm 60% (so với cùng kỳ năm 2014).
Từ tháng 7/2014 đến thời điểm hiện tại, Ukraine đã xuất khẩu 2,4 triệu tấn ngũ cốc. Ảnh: AFP |
Tổng kim ngạch xuất khẩu của Ukraine giảm 31%, trong khi kim ngạch nhập khẩu cũng giảm 33,4%. Sự sụt giảm xuất khẩu diễn ra nghiêm trọng nhất tại hai khu vực Donetsk và Lugansk, lần lượt là 64,3% và 96,6% do ngành công nghiệp khai khoáng và khai thác mỏ bị ngưng trệ, hậu quả của xung đột kéo dài tại các khu vực này.
Các số liệu trên cho thấy xu hướng sụt giảm trong kim ngạch xuất nhập khẩu của Ukraine kéo dài trong cả năm 2014 (xuất khẩu hàng hóa tháng 12/2014 giảm 32%, nhập khẩu giảm 34,4%). Tính trong cả năm 2014, kim ngạch xuất khẩu của Ukraine giảm 13,5% và kim ngạch nhập khẩu giảm 28,3%.
Nguyên nhân chủ yếu do thương mại với Nga bị đình trệ khi xuất khẩu vào thị trường này giảm tới 35%, còn nhập khẩu giảm 45%. Trong khi đó, xuất khẩu vào thị trường EU chỉ tăng có 2,6% (xuất khẩu vào EU chiếm 31,5% trong cơ cấu thương mại của Ukraine) mặc dù từ tháng 4/2014, EU đã đơn phương miễn thuế nhiều mặt hàng nhập khẩu từ Ukraine.
Tuy cán cân thương mại Ukraine-Mỹ đạt mức kỷ lục 3,8 tỉ USD năm 2014 song nguyên nhân chủ yếu là do lượng hàng hóa nhập khẩu của Ukraine giảm mạnh hơn so với hàng hóa xuất khẩu vào thị trường Mỹ.
Nguyên nhân chủ yếu khiến xuất khẩu của Ukraine giảm mạnh là do sự đình trệ của các ngành công nghiệp sản xuất tại khu vực Donbass, đã và đang phải chịu tác động mạnh từ các cuộc giao tranh giữa phe ly khai và quân đội chính phủ Kiev.
Trước đó, khu vực này từng sản xuất tới 1/4 lượng hàng hóa xuất khẩu của Ukraine.
Sự sụt giảm của công nghiệp khai khoáng (22%), luyện thép (17%) đã dẫn tới sự sụp đổ của ngành công nghiệp luyện kim, vốn chiếm tới 25% kim ngạch xuất khẩu của Ukraine trong năm 2013.
Nhân viên vận hành đường ống dẫn khí đốt tại cơ sở trữ khí đốt dưới lòng dất Bilche-Volytsko-Uherske, gần làng Bilche, vùng Lviv, miền tây Ukraine. Ảnh: AFP-TTXVN |
Ngoài ra, sụt giảm xuất khẩu cũng xuất phát từ một số nguyên nhân khác như các biện pháp hạn chế hàng hóa nhập khẩu mà Nga áp dụng đối với Ukraine; gia tăng cạnh tranh và giá sắt, thép giảm trên thị trường thế giới. Sản xuất công nghiệp và xuất khẩu từ khu vực Donbass (dù chỉ là ước tính) tiếp tục cho thấy nguy cơ sụt giảm mạnh trong hoạt động xuất khẩu của Ukraine.
Hoạt động xuất khẩu sụt giảm mạnh tác động tiêu cực đến thực trạng của nền kinh tế Ukraine và khiến các chỉ số kinh tế vĩ mô trở nên ảm đạm hơn. Trong khi đó, nền kinh tế Ukraine lại được định hướng để phát triển thành một nước xuất khẩu mạnh.
Trong những năm gần đây, kim ngạch xuất khẩu chiếm gần 50% GDP của nước này. Trên thực tế, đồng grivna mất giá có thể bù đắp được phần nào đó sự sụt giảm nguồn thu từ xuất khẩu giảm nhưng sẽ lại khiến giá hàng hóa nhập khẩu tăng lên; từ đó làm cho cuộc sống của người dân ngày càng khó khăn và làm giảm nhu cầu tiêu dùng trong nước.
TTK