Mặc dù cơ chế, chính sách ưu đãi dành cho các doanh nghiệp (DN) tham gia phát triển nhà ở cho công nhân và người thu nhập thấp có hiệu lực và được triển khai từ năm 2009 nhưng đến nay, nhiều đơn vị vẫn chưa được thụ hưởng vì vướng thủ tục. Điều này khiến các DN không mặn mà tham gia, đồng nghĩa với việc khó phát triển thêm nguồn cung và giá bán chưa phù hợp.
Nhà đã xây, ưu đãi chưa được hưởng
Ngày 20/4/2009, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 18/NQ-CP kèm theo các quyết định số 65, 66, 67 về một số cơ chế, chính sách nhằm đẩy mạnh phát triển nhà ở cho học sinh, sinh viên các cơ sở đào tạo và nhà ở cho công nhân lao động (CNLĐ) tại các khu công nghiệp (KCN) tập trung, người có thu nhập thấp (NTNT) tại khu vực đô thị.
|
Tiếp nhận hồ sơ mua nhà thu nhập thấp Khu đô thị Đặng Xá, huyện Gia Lâm (Hà Nội). Ảnh: Hoàng Lâm - TTXVN |
Theo đó, việc phát triển nhà ở cho công nhân KCN và NTNT được thực hiện theo nguyên tắc xã hội hóa. Chủ đầu tư được áp dụng thuế suất ưu đãi thuế giá trị gia tăng ở mức cao nhất, được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp đối với thu nhập từ hoạt động đầu tư, kinh doanh nhà ở cho công nhân KCN và NTNT. Trong quá trình triển khai các cơ chế, chính sách ưu đãi này, ngày 22/7/2009, Chính phủ ban hành Quyết định số 96/2009/QĐ-TTg về việc sửa đổi một số điều của Quyết định số 65, 66, 67 và theo đó các ưu đãi chỉ được áp dụng trong năm 2009. Tuy nhiên, để hoàn thành dự án, thông thường chủ đầu tư phải triển khai thực hiện ít nhất là trong 2 năm. Bởi vậy, hầu hết chủ đầu tư các dự án đã khởi công vẫn chưa được thụ hưởng những ưu đãi này.
Đăng ký nhiều, thực hiện ít
Ngay trong thời gian đầu triển khai chương trình phát triển nhà ở, nhiều địa phương đã có báo cáo đề xuất nhu cầu đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân giai đoạn 2009 - 2015 với 110 dự án, đáp ứng cho khoảng 1 triệu người. Riêng trong hai năm đầu tiên (2009 và 2010) đã có 47 dự án đăng ký với quy mô xây dựng trên 1,176 triệu m2 sàn, tổng vốn đầu tư là 4.975 tỷ đồng, trong đó huy động từ các doanh nghiệp khoảng 4.356 tỷ đồng, đáp ứng chỗ ở cho khoảng 200 nghìn người. Tuy nhiên, cho đến nay mới có 25 dự án (đạt 53% so với dự kiến) được khởi công xây dựng, đáp ứng chỗ ở cho khoảng 128.830 lao động với tổng mức đầu tư khoảng 2.752 tỷ đồng. Trong số các dự án đã khởi công mới chỉ có 9 dự án đã hoàn thành, bàn giao, đạt 36%; đáp ứng chỗ ở cho khoảng 27.800 công nhân (đạt 14% so với dự kiến). TP Hồ Chí minh dẫn đầu với 8 dự án và Hà Nội chỉ có 1 dự án.
Trong nhóm loại hình nhà ở phục vụ an sinh xã hội, nhà ở cho NTNT được đánh giá là sôi động nhất. Thời gian đầu, nhu cầu đầu tư cho giai đoạn 2009 - 2015 của các địa phương tập hợp về là 189 dự án với quy mô 166.390 căn hộ, đáp ứng cho khoảng 700.000 người. Trong năm 2009 và 2010 có 150 dự án triển khai, quy mô xây dựng gần 5,6 triệu m2 sàn với số vốn đầu tư 22.7 tỷ đồng, chủ yếu là vốn do doanh nghiệp tự huy động. Mục tiêu đặt ra là hoàn thành 152.372 căn hộ, đáp ứng chỗ ở cho khoảng 640.000 người. Tuy nhiên, đến nay mới chỉ có 39 dự án (khoảng 26% so với dự kiến) được khởi công xây dựng, với tổng mức đầu tư khoảng 3.878 tỷ đồng, tổng diện tích sàn là 785.500 m2 đáp ứng cho khoảng 66.900 người có thu nhập thấp. Trong số này mới chỉ có 1.714 căn hộ hoàn thành, đáp ứng chỗ ở cho khoảng 6.800 người, chỉ đạt 1% so với kế hoạch ban đầu.
Thực tế này cho thấy, số dự án và DN đăng ký tham gia thì nhiều nhưng rốt cuộc thực hiện chẳng bao nhiêu.
Cần hài hòa lợi ích
Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam, hiện quy định về hỗ trợ về nhà ở cho công nhân KCN và NTNT vẫn còn một số hạn chế như: Thực hiện qua trung gian, các đối tượng chính sách xã hội không được hưởng ưu đãi trực tiếp; hỗ trợ theo hình thức này dễ bị DN lợi dụng nếu Nhà nước không có các chế tài mạnh... Tuy nhiên, hình thức này so với việc cấp vốn, cho vay ưu đãi hoặc bảo lãnh về vốn đối với người mua hoặc thuê nhà (Nhà nước hỗ trợ trực tiếp) thì vẫn có lợi thế.
Để các chính sách hỗ trợ của Chính phủ triển khai thực hiện có hiệu quả, Bộ Xây dựng đề nghị Bộ Tài chính tiếp tục nghiên cứu, đề xuất và báo cáo để Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi, bổ sung các quy định trong Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp về các ưu đãi đối với nhóm dự án đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân KCN và NTNT tại đô thị. Đặc biệt, các giải pháp kịp thời để giải quyết những khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy DN tiếp tục triển khai đầu tư hiện đang rất cần thiết.
Thu Hằng