Ảnh minh họa. Nguồn: The StarTheo giới chuyên gia, căng thẳng thương mại giữa hai cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới nhiều khả năng sẽ gây tổn thương cho khối. Trả lời phóng viên Đài BBC bên lề cuộc họp báo Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) về ASEAN tại Hà Nội, Giám đốc khu vực châu Á-Thái Bình Dương của WEF Justin Wood cho rằng cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung có thể cũng khiến ASEAN phải tự thay đổi mô hình kinh tế của khối.
Chuyên gia này cho rằng ASEAN đang đối mặt với nhiều thách thức trong môi trường mậu dịch toàn cầu. Căng thẳng thương mại leo thang giữa một số cường quốc kinh tế lớn khiến thương mại toàn cầu bị phương hại. Trong xu thế đó, kinh tế của ASEAN chắc chắn sẽ không tránh khỏi những tổn thương khá nặng.
Ông Wood nhận định các nền kinh tế ASEAN đã có nhiều thập niên phát triển dựa vào mô hình xuất khẩu, chế tạo và nhiều nước trong khối vẫn rất phụ thuộc vào xuất khẩu để thúc đẩy tăng trưởng, bên cạnh mô hình thu hút đầu tư từ bên ngoài. Chắc chắn ASEAN quan tâm tới việc đảm bảo một môi trường thương mại toàn cầu lành mạnh với cam kết vì một hệ thống mở, minh bạch và tuân theo luật lệ. Tuy nhiên, các cuộc chiến thương mại sẽ là khắc tinh với điều này.
Theo ông Wood, đây là lúc để xem ASEAN có thể có những phản ứng như thế nào. Từ trước tới nay, ASEAN có xu hướng dựa vào thị trường bên ngoài để thúc đẩy tăng trưởng của khối. ASEAN có dân số 600 triệu người với sức mua ngày càng tăng. Đây là thời điểm quan trọng đối với các nước ASEAN để bắt đầu suy nghĩ sâu sắc hơn về thị trường trong nước chứ không phải là thị trường bên ngoài hay toàn cầu.
Giám đốc khu vực châu Á của WEF cho rằng ASEAN nên bắt đầu tính đến cái gọi là ý tưởng về một thị trường chung. Nếu ASEAN có thể xây dựng một thị trường chung thực sự có sự kết nối mạnh, thị trường và nhu cầu khu vực có thể tạo lực đẩy thực sự trong ASEAN. Bây giờ là lúc họ cần phải tăng tốc để đạt được những tiến bộ hướng tới việc đạt được viễn cảnh của thị trường chung vượt ra ngoài ASEAN bởi dường như bức tranh mậu dịch toàn cầu đang đối diện một số thách thức.
Cùng chung nhận định này là quan điểm của một quan chức ASEAN trực tiếp phụ trách các vấn đề thương mại và kinh tế. Thứ trưởng Bộ Công nghiệp và Thương mại Quốc tế Malaysia Ong Kian Ming nhìn nhận chiến tranh thương mại Mỹ-Trung vừa là thách thức, vừa là cơ hội để ASEAN tự thúc đẩy chính mình. Theo ông, các nước ASEAN nên tích cực phối hợp để cùng gia tăng sức hút đầu tư cho khu vực thay vì chỉ tập trung vào việc phát triển riêng từng nước.
Nhật báo The Sun đưa tin trong bài phát biểu tại Hội nghị Kinh doanh Quốc tế Selangor 2018 (SIBS), Thứ trưởng Ong Kian Ming nói rằng các nước ASEAN có thể làm việc cùng nhau để cùng tạo dựng một môi trường hiệu quả thu hút các nhà đầu tư trực tiếp từ nước ngoài, những người muốn tái ổn định và đầu tư nhiều hơn ở các nước như Malaysia nhằm tránh những rủi ro của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung. Ông nói: “Cho đến nay tôi chưa thấy có bất kỳ nỗ lực nào như vậy song cơ hội hoàn toàn là có”. Theo quan chức này, Malaysia và các đối tác ASEAN nên tìm kiếm những biện pháp và cách thức mang tính tổng thể để có thể tận dụng bối cảnh hiện tại.
Thứ trưởng Ong Kian Ming cũng nhận định rằng cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung khó có thể được giải quyết trong ngắn hạn, và các nền kinh tế mở, chẳng hạn như Malaysia, sẽ chịu ảnh hưởng từ những mâu thuẫn đó. Vì lẽ đó, ông cho rằng Malaysia nói riêng và các nền kinh tế tương tự khác trong khu vực cần cởi mở với đầu tư và nhanh chóng thúc đẩy việc hoàn thành các thỏa thuận thương mại như Hiệp định Đối tác Toàn diện Khu vực (RCEP) và Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) để sớm củng cố lập trường duy trì thương mại cởi mở.
Ông nhấn mạnh: “Khi các rào cản thuế quan được dỡ bỏ, các biện pháp phi thuế quan vì thế cũng sẽ hạn chế hơn. Đó là lý do vì sao chính phủ các nước thành viên ASEAN cần một lực đẩy mạnh mẽ, với sự hỗ trợ và cố vấn từ khu vực kinh doanh để đối phó với những thách thức mà họ đang đối mặt, từ đó chúng ta có thể xóa bỏ hoặc giảm bớt tình trạng quan liêu trong các văn bản lập quy”.