Chuyên gia ngạc nhiên về động thái của châu Âu với vaccine AstraZeneca

Phản ứng trái chiều về vaccine AstraZeneca

Mới đây nhất, Pháp, Tây Ban Nha và Italy cùng hơn 10 nước đã ngừng tiêm vaccine AstraZeneca. Các nước cho biết đây là biện pháp mang tính chất đề phòng đơn thuần sau khi xuất hiện lo ngại vaccine có thể gây huyết khối. 

Đan Mạch là nước đầu tiên tuyên bố tạm ngừng sử dụng vaccine AstraZeneca sau khi xuất hiện một số ca đông huyết, trong đó có một ca tử vong sau 10 ngày tiêm. Na Uy, Ireland, Bulgaria, Thái Lan, Congo, Hà Lan là những nước theo bước Đan Mạch. 

Về phần mình, AstraZeneca tuyên bố đã rà soát kĩ lưỡng dữ liệu của trên 17 triệu người đã được tiêm vaccine ở châu Âu. Có 37 trường hợp có biểu hiện tăng huyết khối nhưng không có bằng chứng cho thấy vaccine của hãng làm tăng nguy cơ huyết khối ở bất kỳ nhóm tuổi, giới tính, ở bất kỳ quốc gia nào. Theo AstraZeneca, con số 37 ca này là nằm trong tính toán dự báo, không có bất thường xét trên tổng số người được tiêm ngừa, tỷ lệ tương đương với các vaccine đã được cấp phép khác. 

Các quyết định này đi ngược với khuyến nghị của các cơ quan y tế toàn cầu. Đến thời điểm hiện nay, cả Tổ chức Y tế Thế giới và Cơ quan Dược phẩm châu Âu (EMA) đều chưa có bằng chứng nào cho thấy vaccine là tác nhân làm tăng nguy cơ huyết khối. EMA khẳng định lợi ích của việc tiêm vaccine AstraZeneca vẫn lớn hơn nguy cơ tác dụng phụ. 

Trong khi nhiều nước ngừng dùng vaccine AstraZeneca thì có nhiều quốc gia tiếp tục đặt niềm tin vào loại vaccine này như Anh, Hàn Quốc, Hy Lạp… Thái Lan chỉ ngừng tiêm vaccine này trong vài ngày và thông báo sẽ tiếp tục sử dụng. Anh là nước sử dụng nhiều nhất vaccine AstraZeneca, với 11 triệu liều đã được tiêm ngừa. Dữ liệu thực tế cho thấy vaccine này làm giảm tỷ lệ lây nhiễm và nhập viện vì COVID-19. Chỉ có 11 người ở Anh có biểu hiện huyết khối sau tiêm, nhưng chưa có một trường hợp nào bị khẳng định là do vaccine. 

Dù khuyến nghị tiếp tục sử dụng vaccine AstraZeneca nhưng WHO và EMA quyết định họp để rà soát dữ liệu hiện có về vaccine này. Tổng giám đốc WHO nói: “Cuộc họp không có nghĩa là các sự cố có liên quan tới tiêm vaccine mà là quy trình thường lệ để điều tra sự cố”. WHO chưa nhận được thông tin gì về tình trạng huyết khối ở những khu vực khác ngoài châu Âu.

Chuyên gia ngạc nhiên

Theo kênh CNN, động thái của các chính phủ châu Âu đã khiến các chuyên gia y tế ngạc nhiên. Đa số chuyên gia đều cho rằng tình trạng huyết khối là hiếm gặp và không nhiều hơn số người bị huyết khối trong dân số nói chung.

Ông Michael Head, thành viên nghiên cứu cấp cao tại Tổ chức Y tế Toàn cầu thuộc Đại học Southampton, nói: “Lúc này tôi thấy không có lý do gì để giải thích tại sao phải ngừng tiêm vaccine AstraZeneca. Thực sự tôi không hiểu nổi. Vaccine này sẽ bảo vệ con người trước virus. Cần triển khai tiêm chủng khẩn cấp. Vì thế tại thời điểm này, ngừng chiến dịch vaccine mà không có lý do chính đáng dường như là động thái sai”.

Ông Jon Gibbins, Giám đốc Viện Nghiên cứu Chuyển hóa và Tim mạch tại Đại học Reading, cho rằng số ca huyết khối là nhỏ. Ông giải thích rằng huyết khối xảy ra vì nhiều lý do và huyết khối tĩnh mạch tương đối phổ biến. Cứ 1.000 người thì có từ 1 tới 2 người gặp tình trạng này. Rủi ro huyết khối gia tăng khi tuổi cao hơn và có bệnh lý nền. Do đó, việc xuất hiện vài ca huyết khối lẻ tẻ trong những người đã tiêm vaccine AstraZeneca không hề gây ngạc nhiên.

Giáo sư y khoa Paul Hunter tại Đại học Easst Anglia cho rằng cần điều tra kỹ lưỡng các dữ liệu nhưng nhấn mạnh rằng nguy cơ chết vì COVID-19 cao hơn đáng kể so với nguy cơ huyết khối.

Các chuyên gia đều cho rằng rất khó có khả năng vaccine AstraZeneca gây huyết khối nhưng không phải là hoàn toàn không. Vaccine có thể gây đông máu, nhưng nhiều yếu tố khác cũng có thể gây ra tình trạng này. 

Ông Head cho rằng ngay cả khi vaccine có gây đông máu thì dữ liệu tới nay cũng cho thấy đó là tỷ lệ thấp đến mức không có lý do để ngừng tiêm chủng. Ông Head nói: “Những người lẽ ra không mắc COVID-19 sẽ mắc bệnh do trì hoãn tiêm chủng. Cho dù trì hoãn trong thời gian ngắn, chỉ là vài ngày, thì đó cũng có nghĩa là vaccine không tới được càng nhiều người càng tốt, trong đó có cả những người có nguy cơ cao”.

Các nước châu Âu chờ hướng dẫn từ EMA

Với các quốc gia đã tạm dừng sử dụng vaccine AstraZeneca để đề phòng, họ cho biết sẽ chờ thêm hướng dẫn từ EMA. 

Thủ tướng Ireland Micheal Martin muốn có kết luận về những thắc mắc xung quanh vaccine AstraZeneca vào cuối tuần này và ông tin Ireland có thể bắt kịp tiến độ tiêm chủng tương đối nhanh sau khi trì hoãn.

Mặc dù Pháp đã tạm dừng tiêm vaccine AstraZeneca, nhưng Bộ trưởng Y tế Olivier Veran đã trấn an những người đã tiêm vaccine này. Ông nhấn mạnh họ không gặp nguy hiểm.

Nhìn chung, các chuyên gia hy vọng châu Âu tiếp tục sớm triển khai lại tiêm vaccine AstraZeneca, nhưng họ lo lắng về tác động lâu dài của động thái ngừng tiêm hiện nay. Ông Head nói: “Tôi lo ngại về tâm lý ngần ngại với vaccine nói chung khắp châu Âu”.

Nghiên cứu cho thấy người dân Pháp đặc biệt hoài nghi về vaccine COVID-19 cũng như các loại vaccine khác trong những năm gần đây. Chỉ cần ngần ngại về một loại vaccine COVID-19 nào đó là có thể khiến thế giới chậm hơn trên con đường thoát khỏi đại dịch. 

Theo CNN, dù WHO và EMA có tiếp tục ủng hộ vaccine AstraZeneca sau các cuộc họp thì việc tạm ngừng tiêm vaccine này có thể đã gây hậu quả rồi. Những diễn biến hiện nay liên quan vaccine AstraZeneca chắc chắc sẽ ảnh hưởng tới quá trình tiêm chủng toàn cầu. Vaccine này là loại vaccine chính trong kế hoạch tiêm chủng toàn thế giới vì giá rẻ hơn, dễ phân phối hơn các loại vaccine khác.

Theo kênh CNBC, ông Steve Cochrane, nhà kinh tế phụ trách khu vực châu Á-Thái Bình Dương tại công ty dịch vụ tài chính Moody’s Analytics, nhận định rằng phục hồi kinh tế ở châu Á có thể chậm lại khi có thêm quốc gia ngừng sử dụng vaccine AstraZeneca. Ông Cochrane cho biết vấn đề liên quan AstraZeneca có thể làm tổn thương thương mại toàn cầu và đó là tin xấu với châu Á – nơi có nhiều nền kinh tế phụ thuộc vào hoạt động thương mại với châu Âu.