Hai thành phố trọng điểm mới trong cuộc giao tranh ở Donbass, Ukraine

Người lính Ukraine đi tới mép sông, nhìn về phía xa vọng tiếng pháo, rồi quăng câu về phía làn nước xanh đục bên dưới. Sự thờ ơ của anh ở một chiến tuyến gần với thành phố Lyman đang nói lên rằng: Các đồng đội của anh ở gần đó đã chiến thắng.

Nhưng về phía đông nam, cách đó chưa đầy 50km, một nhóm binh sĩ Ukraine đeo súng trường thận trọng di chuyển qua đống đổ nát của một cây cầu bị phá hủy nằm ở trung tâm của một thành phố khác - Bakhmut. Tiếng một loạt pháo của Nga, sau đó là một đám khói bụi bốc lên như phát đi một tín hiệu: Quân Nga đang dồn dập tiến lại gần.

Cuộc chiến tranh giành khu vực Donbass xung yếu ở miền Đông Ukraine hiện đang tập trung vào hai thành phố chiến lược quan trọng này. Cuộc giao tranh diễn ra ác liệt khi cả hai bên chạy đua để giành quyền kiểm soát các vùng đất trước khi mùa Đông ập tới.

Sau cuộc phản công thắng lợi ở Kharkiv, phía đông bắc đất nước, người Ukraine đang đầy hy vọng hướng tới những chiến thắng sâu rộng hơn trước một đối thủ đã để lộ những điểm yếu. Nhưng Donbass là một chiến trường khác, nơi người Nga sẽ cố thủ hơn nhiều. 

Ukraine đang nỗ lực giành lại Lyman, trung tâm cung cấp quan trọng cho lực lượng Nga ở rìa phía tây của Donbass. Các lực lượng Nga hiện kiểm soát thành phố, nhưng Ukraine đang hy vọng sử dụng nơi này như một cửa ngõ để đẩy xa hơn về phía đông và duy trì động lực phản công của họ.

Trong khi đó, Bakhmut là lối vào của một phần khu vực vẫn do các lực lượng Ukraine nắm giữ. Việc giành được nơi này cũng sẽ mang lại cho Nga một chiến thắng sau khi bị đánh bại ở Kharkiv. Người Nga đã không ngừng pháo kích vào Bakhmut trong ba tháng qua.

Cuộc chiến giành Bakhmut và Lyman từ cả hai phía vì thế đã tăng nhiệt hơn, trước khi tiền tuyến đình trệ trong thời tiết lạnh giá của mùa Đông. Nếu giành được Lyman, lực lượng của Kiev sẽ sẵn sàng để giành lại các lãnh thổ khác ở Donbass trong những tháng tới. Họ sẽ gây sức ép lên hai thành phố lớn của Donbass là Kramatorsk và Sloviansk bằng các cuộc pháo kích thường xuyên hơn.

Ở Lyman, người Ukraine đã đạt được một số thành công. Đội hình của họ đang tấn công thành phố từ phía nam và phía tây và chiếm các ngôi làng ở ngoại ô.

Bị cắt đứt khỏi nguồn tiếp của Nga từ phía Bắc sau cuộc tấn công gần đây của Ukraine, Lyman ban đầu được Kiev đánh giá là một mục tiêu chinh phục nhanh chóng tiềm năng. Tuy nhiên, quân tiếp viện của Nga đã đến thành phố, và làm chậm bước tiến của họ, ít nhất là vào lúc này.

"Mọi thứ đang thay đổi rất nhanh ở đây", một binh sĩ Ukraine đóng ở phía nam Lyman cho biết. Trong tuần qua, các lực lượng Ukraine đã tấn công vào làng Shchurove, một thị trấn nghỉ dưỡng nhỏ gần thành phố, nằm giữa những khu rừng rậm và sông Siversky Donets.

Còn tại Bakhmut, Nga đang tái tạo chiến lược tấn công từ hai hướng như gọng kìm của Ukraine. Quân đội Ukraine cố thủ xung quanh thành phố đã bao vây và bị tấn công từ phía đông và nam. Họ đã gánh chịu một lượng thương vong và tổn thất về phương tiện. Nga đầu tháng này đã kiểm soát ít nhất một ngôi làng gần ngoại ô Bakhmut.

"Vấn đề chính bây giờ là chúng ta cần giữ Bakhmut”, Đại tá Yurii Bereza, một tiểu đoàn trưởng thuộc Lực lượng Vệ binh Quốc gia Ukraine có lực lượng trải dài trên chiến tuyến 150 km ở Donbass, nói.

Trước đó, các lực lượng của Moskva đã dần dần giành được các vùng lãnh thổ ở Donbass trong mùa Hè, chiếm giữ hai thành phố láng giềng là Lysychansk và Sievierodonetsk. Nhưng sau cuộc phản công gần đây, quân đội Ukraine đã chiếm lại một số ngôi làng nhỏ ở ngoại vi phía tây của khu vực.

Michael Kofman, giám đốc nghiên cứu về Nga tại CNA, một viện nghiên cứu quốc phòng ở Arlington (Mỹ), cho biết quân đội Nga ở Ukraine đang bị "căng quá mức". "Họ đã mất thế chủ động và thiếu lực lượng để bảo vệ một chiến trường rộng lớn."

Bằng chứng về sự thiếu hụt lực lượng của Nga được đưa ra khi Điện Kremlin công bố lệnh huy động hàng trăm nghìn lính dự bị, với một số có thể sẽ được điều động ra mặt trận trong những tuần và tháng tới. Mặc dù hoạt động huấn luyện tân binh có thể còn nhiều khó khăn, những người lính Nga mới được huy động này vẫn sẽ là trở ngại đối với các lực lượng Ukraine.

Hiện tại, các khu vực xung quanh Lyman và Bakhmut đang được bố trí lực lượng tiếp viện của Nga. Đại tá Bereza cho biết: “Vấn đề là, trước đây có 1-2 binh sĩ trên mỗi mét vuông. Còn bây giờ là 10”.

Địa hình của khu vực Donbass – với đồng ruộng bằng phẳng và sông ngòi - đã thúc đẩy cả hai bên sử dụng bất kỳ chiến thuật nào có thể để dồn quân địch vào các điểm "nghẹt thở". Trong nhiều tháng, dòng sông Siversky Donets đã định hình chiến tuyến của Donbass vì không bên nào có thể tấn công an toàn qua tuyến đường thủy này cho đến gần đây.

Xung quanh Bakhmut, một thành phố với dân số khoảng 70.000 người trước chiến tranh, các lực lượng Nga đã không còn bị cản trở bởi đường thủy. Không giống như ở Lyman, nơi có sự kết hợp giữa quân dự bị, lực lượng địa phương ủng hộ Nga và quân đội chính quy của Nga, khu vực xung quanh Bakhmut phần lớn do Nhóm Wagner, một lực lượng bán quân sự kiểm soát.

Tuy nhiên, các lực lượng Nga đang dần lấn vào Bakhmut. Tiếng súng máy ở vùng ngoại ô hầu như không ngừng trong một sự thay đổi rõ rệt so với cảnh nã pháo qua lại từng định hình cuộc chiến ở Donbass.

Những trận giao tranh cứ tiến lên, rồi lùi lại trong nhiều tuần qua: Lực lượng Nga tấn công và tiến lên. Quân đội Ukraine mất phương tiện, người và vài trăm mét lãnh thổ. Binh sĩ Ukraine sau đó giành lại lãnh thổ bằng cách tổ chức các cuộc phản công.

Các chỉ huy Ukraine ở Bakhmut gần đây cho biết ngay cả sự hiện diện của các hệ thống tên lửa pháo binh tầm xa do Mỹ cung cấp, được gọi là HIMARS, cũng không tạo ra được nhiều đứt gãy trong chuỗi cung ứng của Nga nữa. Đó là một sự thay đổi rõ rệt so với hồi mùa Hè khi vũ khí này lần đầu tiên được đưa đến. Điều đó cho thấy rằng Nga đã thích nghi với các cuộc tấn công bằng cách phân tán tốt hơn kho dự trữ đạn dược của họ.

Trong khi đó, bị mắc kẹt giữa các cuộc giao tranh là những người dân thường tuyệt vọng. Đầu tiên là các vùng ngoại ô bị pháo kích, sau đó là các trung tâm thành phố - lúc đầu không thường xuyên nhưng với khối lượng ngày càng tăng. Tình trạng mất điện, nước, sưởi và dịch vụ điện thoại di động của một thành phố thường báo hiệu sự bắt đầu của tình trạng cô lập hoàn toàn.

Bakhmut và các công dân của thành phố này đã cố gắng tránh phải bước vào giai đoạn cuối cùng đó. Nhưng hiện thực rất nghiệt ngã. Công viên cỏ mọc um tùm, những bãi rác ngập ngụa, và những thứ trông giống như xe cứu thương cháy đen nằm bên ngoài bệnh viện thành phố. Andriy, một chủ cửa hàng ở trung tâm Bakhmut, cho biết cuộc giao tranh "ngày càng trở nên tồi tệ hơn", "cầu bị nổ tung, pháo kích liên miên".