Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan và người đồng cấp Mỹ Donald Trump trong cuộc gặp vào tháng 6. Ảnh: Reuters
Tại lễ khai trương Tháp Trump ở Istanbul năm 2012, tỷ phú Donald Trump khi đó đã dành nhiều lời có cánh cho Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan. Kể từ khi trở thành Tổng thống Mỹ, ông Trump cũng không ngại ngần công khai khen ngợi nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ.
Tình cảm này được nhiều nhà phân tích đánh giá là lý do quan hệ Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ không thay đổi hoàn toàn khi xảy ra hàng loạt vấn đề bất đồng trong thời gian qua.
Ông Soner Cagaptay tại Viện Chính sách Cận Đông Washington nhận định: “Quan hệ giữa ông Erdogan và ông Trump là yếu tố duy nhất còn hoạt động trong quan hệ Mỹ-Thổ Nhĩ Kỳ”.
Hãng thông tấn Reuters (Anh) cho biết Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ đã rơi vào khủng hoảng mới từ tháng 10 liên quan đến Syria. Thổ Nhĩ Kỳ đã đưa quân vượt biên giới sang lãnh thổ Syria và tấn công lực lượng người Kurd sau khi Mỹ rút quân khỏi khu vực này. Động thái này đã “chọc giận” quốc hội Mỹ. Trong tháng 10, Hạ viện Mỹ đã thông qua trừng phạt Thổ Nhĩ Kỳ về chiến dịch tại Syria.
Trước đó nhiều tháng, Mỹ bày tỏ không đồng tình với việc Thổ Nhĩ Kỳ mua hệ thống phòng thủ tên lửa Nga. Thổ Nhĩ Kỳ đã bỏ ngoài tai cảnh cáo trừng phạt của Mỹ và tiếp nhận hệ thống phòng thủ S-400 đầu tiên từ tháng 7. Đáp lại, Mỹ đẩy Thổ Nhĩ Kỳ ra khỏi chương trình sản xuất chiến đấu cơ S-35 nhưng không ra lệnh trừng phạt Ankara.
Như vậy, Tổng thống Erdogan đã “né” được lệnh trừng phạt nhưng vào ngày 10/11, Có vấn an ninh quốc gia Mỹ Robert O’Brien cho biết: “Nếu Thổ Nhĩ Kỳ không từ bỏ S-400, thì nhiều khả năng sẽ có lệnh trừng phạt… Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phải chịu tác động từ những lệnh trừng phạt”.
Trong khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ cũng có phần không hài lòng với Mỹ trong thời gian dài liên quan đến yêu cầu dẫn độ giáo sĩ Fethullah Gulen hiện cư trú tại Mỹ. Ankara cho rằng giáo sĩ Fethullah Gulen là chủ mưu trong cuộc đảo chính bất thành năm 2016.
Theo Reuters, mục tiêu hàng đầu của chính quyền Tổng thống Trump trong cuộc gặp ngày 13/11 là khiến Tổng thống Erdogan từ bỏ kế hoạch sử dụng hệ thống phòng không S-400 đồng thời chấp nhận ngừng bắn dài hạn tại Syria.
Trước khi lên máy bay tới Washington, Tổng thống Erdogan chia sẻ với các phóng viên: “Chúng ta có chung quan điểm với Tổng thống Trump về giải quyết các vấn đề và cải thiện quan hệ bất chấp những bất đồng trong quan hệ song phương”.
Reuters dẫn lời hai quan chức Mỹ giấu tên cho biết trong trường hợp Thổ Nhĩ Kỳ đồng ý, Washington thậm chí có thể tạo điều kiện để Ankara quay lại chương trình F-35 và đề nghị ký thỏa thuận thương mại trị giá 100 tỷ USD.