Nhân viên y tế lấy mẫu xét nghiệm COVID-19 ở Nam Phi. Ảnh: WHO
Cộng đồng y tế thế giới đang đầy hy vọng khi họ quan sát mô hình lây nhiễm của biến thể Omicron ở quốc gia Nam bán cầu với gần 60 triệu dân.
Khi các ca nhiễm biến thể Omicron tăng vọt ở Nam Phi vào tháng 11, 12/2021, thế giới đã chú ý và lo sợ rằng nó sẽ sớm lan qua biên giới của tất cả các quốc gia. Ngay khi các nhà khoa học biết rằng chủng SARS-CoV-2 mới này có khả năng lây truyền cao hơn các biến thể khác, giới lãnh đạo chính trị thế giới đã nhanh chóng xúc tiến những bước chuẩn bị để quốc gia của họ đối phó với kịch bản tồi tệ nhất.
Nhưng bây giờ, chỉ một tháng kể từ khi các trường hợp nhiễm đầu tăng đột biến ở Nam Phi, con số đã giảm đáng kể. Biểu đồ ca nhiễm COVID-19 gần đây ở Nam Phi giống như một ngọn núi rất dốc - gia tăng mạnh cực kỳ nhanh chóng, sau đó là sụt giảm nhanh không kém.
Giờ đây, khi Nam Phi nổi lên từ phía bên kia của làn sóng Omicron, các nhà quan sát hy vọng rằng phần còn lại của thế giới cũng sẽ thấy mình ở dốc đi xuống dễ chịu vào cuối chương này của đại dịch.
May mắn là các nhà nghiên cứu ở Nam Phi đã phát hiện ra rằng người nhiễm biến thể Omicron ở nước này có ít nguy cơ phải nhập viện hơn nhiều, ít nhất là so với các biến thể trước đó, như Delta. Đáng chú ý là những người bị bệnh sau nhiễm Omicron dường như hồi phục nhanh hơn so với bệnh nhân nhiễm các biến thể khác.
Các chuyên gia trong nước tin rằng làn sóng Omicron ở Nam Phi đã bước qua đỉnh điểm, với việc chính phủ đưa ra một tuyên bố vào ngày 30/12 giải thích rằng số ca mắc mới đã giảm 29,7% trong tuần kết thúc vào Ngày Giáng sinh, so với tuần trước đó (từ 127.753 xuống 89.781 ca).
"Tất cả các chỉ số cho thấy nước này có thể đã vượt qua đỉnh của đợt sóng thứ tư ở cấp quốc gia", tuyên bố trên cho biết thêm, đồng thời lưu ý rằng chỉ có hai tỉnh báo cáo về số ca gia tăng. Các quan chức Nam Phi cũng lưu ý rằng, mặc dù biến thể Omicron vẫn có khả năng lây truyền cao, nhưng số ca nhập viện không tăng nhiều như trong các làn sóng COVID-19 trước đó. Họ chỉ ra rằng: "Điều này có nghĩa là đất nước có khả năng tiếp nhận bệnh nhân ngay cả tại những dịch vụ y tế thông thường".
Do sự sụt giảm nhanh chóng các ca nhiễm COVID-19, Chính phủ Nam Phi đã nới lỏng một số hạn chế trước đó, bao gồm cho phép các cơ sở phục vụ rượu hoạt động trở lại, dỡ bỏ tất cả lệnh giới nghiêm và cho phép tụ tập lên đến 1.000 người trong nhà và 2.000 người ngoài trời.
Ca nhiễm biến thể Omicron tăng mạnh ở Nam Phi và cũng giảm nhanh.
Điều này không có nghĩa tin tức từ Nam Phi là hoàn toàn tốt. Chính phủ Nam Phi vẫn cảnh báo rằng SARS-CoV-2 có khả năng lây truyền cao và đã dẫn đến những trường hợp nhập viện nghiêm trọng và tử vong. Do dân số Nam Phi trẻ, có tỷ lệ tiêm chủng thấp hơn Mỹ và đã trải qua những đợt gia tăng lây nhiễm đột biến trước đó, khả năng là phần lớn dân số đã có một mức độ miễn dịch tự nhiên sau mắc bệnh. Còn tại Mỹ và các nước khác, Omicron có thể dẫn đến các ca bệnh nghiêm trọng hơn trong những cộng đồng ít phơi nhiễm COVID-19 từ trước.
Bất chấp những lo ngại này, các chuyên gia y tế đồng ý rằng tình hình ở Nam Phi mang lại hy vọng cho phần còn lại của thế giới. Nếu biến thể Omicron ít khắc nghiệt hơn so với dự đoán ban đầu ở nơi nó được phát hiện lần đầu tiên, đây có thể là một dấu hiệu tốt cho những nơi khác.
Tiến sĩ Jessica Justman, nhà dịch tễ học tại Trung tâm Y tế Đại học Columbia (Mỹ), cho biết: “Khi thấy các loại dữ liệu khác nhau hướng về cùng một hướng, chúng ta bắt đầu cảm thấy tự tin hơn rằng tình hình sẽ ổn định”. Còn Tiến sĩ Monica Gandhi, nhà nghiên cứu miễn dịch học tại Đại học California, San Francisco, nói rằng "chúng ta đang ở trong một giai đoạn hoàn toàn khác. Virus sẽ luôn ở quanh chúng ta, nhưng hy vọng của tôi là biến thể này tạo ra sự miễn dịch rộng rãi đến mức sẽ đi đến dập tắt đại dịch”.
Một trong những điều khó hiểu nhất về Omicron là nguồn gốc của nó. Mặc dù biến thể này được phát hiện lần đầu tiên ở Botswana, họ hàng trực tiếp sớm nhất với nó mà các nhà khoa học có thể xác định lại là một biến thể SARS-CoV-2 đã tồn tại vào giữa năm 2020. Điều này có nghĩa là nó có thể đã được ủ bệnh trong một bệnh nhân suy giảm miễn dịch, tái nhiễm sang người khác hoặc nó phát sinh ở một trong nhiều khu vực trên thế giới nơi vaccine COVID-19 và phương pháp điều trị còn thiếu.
Bất kể nguồn gốc của Omicron là gì, sự tồn tại của biến thể này cho thấy rõ ràng rằng sẽ có những chủng SARS-CoV-2 trong tương lai xuất hiện theo kiểu tương tự.