Mối quan hệ Indonesia - Australia, từng có mâu thuẫn kéo dài trong lịch sử quan hệ hai nước - đã được cải thiện dưới thời người tiền nhiệm Kevin Rudd của Thủ tướng Tony Abbott khi hai bên giải quyết được bất đồng xung quanh việc xuất khẩu gia súc từ Australia sang Indonesia. Thủ tướng Australia Julia Gillard và Tổng thống Indonesia Susilo Bambang Yudhoyono. Ảnh: abc.net.au |
Tuy nhiên, hiện mối quan hệ này đã “băng giá” trở lại do những bất đồng quan điểm giữa hai nước về cách thức kiểm soát dòng người tị nạn tìm cách tới Australia thông qua Indonesia, và nhất là sự chỉ trích lẫn nhau trong một cuộc tranh cãi với thái độ không nhượng bộ của cả đôi bên liên quan đến cáo buộc về việc các cơ quan đại diện ngoại giao của Australia đã nghe lén điện thoại các nhà lãnh đạo Indonesia, trong đó có Tổng thống Susilo Bambang Yudhoyono và phu nhân.
Mối quan hệ Indonesia - Australia đang diễn biến theo chiều hướng xấu đi khi ngày 18/11, Indonesia đã triệu hồi Đại sứ của mình tại Australia về nước. Cùng ngày, một thành viên Ủy ban An ninh và Quốc Phòng Quốc hội Indonesia đã kêu gọi chính phủ nước này cần thể hiện thái độ cương quyết trước mức độ nghiêm trọng của vụ việc thông qua việc trục xuất Đại sứ Australia tại Indonesia.
Trong phát biểu trên truyền hình ngày 19/11 và trên trang mạng Twiter, Tổng thống Yudhoyono đã chỉ trích Thủ tướng Abbott phớt lờ những quan ngại của Indonesia, đồng thời nhấn mạnh rằng hành động nghe lén điện thoại của Mỹ và Australia chắc chắn làm tổn hại đến quan hệ đối tác chiến lược với Indonesia. Ông cũng yêu cầu phía Australia có lời giải thích chính thức rõ ràng về vụ việc này.
Tuy nhiên,Thủ tướng Abbott, lên nắm quyền từ tháng 9/2013, mặc dù cho biết lấy làm tiếc về những gì đã xảy ra, song đã bác bỏ những yêu cầu từ phía Indonesia và khẳng định đây là "hoạt động thu thập thông tin tình báo hợp lý".
Trong lúc này, Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia Marty Natalegawa cũng đã khẳng định việc nghe lén của Australia là "một hành động đối địch, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quan hệ song phương giữa hai nước".
Sự căng thẳng giữa hai nước đã tiếp tục được đẩy lên với việc Tổng thống Indonesia ngày 20/11 đã tuyên bố nước này tạm thời ngừng hợp tác với Australia trên một số lĩnh vực, trong đó có quân sự và tình báo, bao gồm cả việc tập trận chung, tìm kiếm và cứu nạn thuyền nhân, trong thời gian chờ đợi giải quyết mọi vấn đề liên quan đến các báo cáo hồi tháng 10/2013 cho biết Đại sứ quán Australia tại Jakarta là một phần trong mạng lưới gián điệp do Mỹ đứng đầu để theo dõi Indonesia.
Tuy nhiên, Tổng thống Yudhoyono cũng bày tỏ mong muốn mối quan hệ giữa Indonesia và Australia sẽ trở lại tốt đẹp, phù hợp với xu thế chung, có lợi cho cả hai nước cũng như cho khu vực và thế giới.
Giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia Indonesia Norman Marciano cho biết qua liên lạc trực tiếp với Cơ quan tình báo Australia đã nhận được đảm bảo từ phía Canberra sẽ ngừng nghe lén và không tái diễn hành động này.
Trong một động thái liên quan, cựu Ngoại trưởng Australia, Bob Carr phát biểu trên đài phát thanh của Hãng Truyền thông Quốc gia Australia (ABC) đã đánh giá việc nghe lén của Australia gần như là một “thảm họa”, đồng thời cảnh báo rằng hậu quả của những tranh cãi xung quanh hoạt động gián điệp này có thể kéo dài đến tận cuộc tổng tuyển cử ở Indonesia trong năm tới và kêu gọi các nhà lãnh đạo Australia gửi lời xin lỗi tới Indonesia.
Việt Tú