Công nhân tại cơ sở Bilche-Volytsko Uherske, một trong những địa điểm lưu trữ khí đốt của Ukraine. Ảnh: WSJ
Theo tờ Wall Street Journal mới đây, một hiện tượng giao dịch "liều lĩnh" đang thịnh hành giữa các tập đoàn năng lượng: lưu trữ khí đốt tự nhiên trong các bể chứa ngầm dưới lòng đất ở Ukraine, quốc gia đang có xung đột với Nga.
Vụ đặt cược này có thể giúp các công ty đa quốc gia như Trafigura Group, Vitol và Gunvor Group thu về hàng trăm triệu USD. Các công ty liên quan hầu hết đã có nhiều giao dịch ở Ukraine trước xung đột. Shell đã ký một thỏa thuận khai thác khí đá phiến ở nước này vào năm 2013.
Vitol, nhà kinh doanh dầu mỏ độc lập lớn nhất thế giới có trụ sở tại London, đã đạt được thỏa thuận phát triển các mỏ dầu khí ở Ukraine vào năm 2012, trong khi nhà kinh doanh Thụy Sĩ Trafigura có văn phòng tại Kiev. Hai nhà giao dịch - đối thủ cạnh tranh khốc liệt - đang tìm kiếm những cách thu lợi mới sau khi kiếm được hàng tỷ USD trong những năm gần đây nhờ biến động do xung đột và đại dịch COVID-19 gây ra.
Hiện các thương nhân đang được trả tiền để dự trữ khí đốt phục vụ việc phát điện và sưởi ấm cho châu Âu trước mùa đông thứ hai kể từ khi cuộc xung đột ở Ukraine đẩy lục địa này vào một cuộc khủng hoảng năng lượng. Một lượng lớn khí đốt từ những nơi khác được chuyển đến châu Âu để thay thế nhiên liệu của Nga khiến giá đã giảm hơn 80% trong năm qua. Điều đó cũng làm cho các giao dịch trở nên sinh lợi, nếu mọi việc suôn sẻ.
Các dòng khí đốt đã tăng tốc trong những tuần gần đây vào các bể chứa của Ukraine, vốn cho đến nay vẫn là các địa điểm lưu trữ lớn nhất ở châu Âu. Khí đến từ khắp nơi trên thế giới: một số được vận chuyển dưới dạng khí tự nhiên hóa lỏng từ Mỹ, Nigeria và nhập vào mạng lưới đường ống của châu Âu. Các lô hàng khác đến trực tiếp từ các mỏ lớn ở Na Uy và Anh. Thậm chí còn có cả lượng khí đốt nhỏ từ Nga, được chuyển tới Slovakia và vào Ukraine.
Nguồn khí đốt tăng nhanh sau một loạt cuộc gặp giữa các thương nhân châu Âu và các quan chức từ các công ty năng lượng nhà nước Ukraine. Giám đốc điều hành hệ thống vận chuyển khí đốt của Ukraine Dmytro Lyppa cho biết, mạng lưới của họ có công suất dự phòng do lượng khí đốt của Nga giảm kể từ khi cuộc xung đột nổ ra. Do đó, các thương nhân nước ngoài có thể lưu trữ 3,5 tỷ mét khối khí đốt ở Ukraine trước mùa đông.
Marco Saalfrank, trưởng bộ phận thương mại tại Axpo thông báo, gần đây, họ có thể kiếm được hơn 10 euro mỗi megawatt giờ. Đó là sau khi tính đến phí lưu kho và phí vận chuyển, cũng như lãi suất và phí tín dụng. Với 3,5 tỷ mét khối như đề cập ở trên, con số này mang lại hơn 340 triệu euro, tương đương 370 triệu USD, lợi nhuận tiềm năng.
Rủi ro ở đây không phải là khí đốt sẽ tự bốc hơi. Chúng được chứa ở sâu dưới lòng đất khoảng 1 km, hầu hết cách xa tiền tuyến ở phía Tây Ukraine. Nhưng lợi nhuận của các công ty có thể "bốc hơi" nếu đạn pháo tấn công vào đường ống hoặc trạm nén khí và khiến khí đốt bị tắc nghẽn, không thể được chuyển đi từ Ukraine.
Martin Pich, Giám đốc thương mại tại MND, một công ty năng lượng của CH Séc, cho biết một rủi ro khác là “Chính phủ Ukraine sẽ tịch thu khí đốt nếu tình hình năng lượng của nước này trở nên tồi tệ hơn. Do đó, các công ty cần đánh giá lợi nhuận tiềm năng so với những tổn thất mà họ có thể gặp phải trong những tình huống này”.
Ngoài ra, các công ty cũng gặp phải một thách thức đối với việc chuyển khí đốt đến kho lưu trữ ở Ukraine, đặc biệt trong việc bảo hiểm nhiên liệu trong khu vực xung đột hoặc thuyết phục các ngân hàng cho vay liên quan đến lĩnh vực này.