Ống khói của một nhà máy sử dụng năng lượng than đá tại Washington, DC, Mỹ, ngày 21/3/2019. Ảnh: AFP/TTXVN
Washington dự định từng bước gỡ bỏ các quy định về môi trường được áp dụng từ thới cựu Tổng thống Barack Obama, trong đó có Kế hoạch Năng lượng sạch (Clean Power Plan-CPP), kêu gọi cắt giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính từ các nhà máy điện chạy bằng than đá. Kế hoạch này được thông qua năm 2015 nhưng bị Tòa án Tối cao Mỹ đình chỉ cho tới nay. Sau khi Tổng thống Trump lên nắm quyền, Nhà Trắng đã chỉ định cho Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA) soạn một kế hoạch thay thế lỏng lẻo hơn với tên gọi Năng lượng sạch chi phí hợp lý (Affordable Clean Energy- ACE). Quy định mới cho phép các bang tự nâng cấp và đặt ra tiêu chuẩn riêng cho các nhà máy nhiệt điện đang vận hành, thay vì tuân thủ một tiêu chuẩn liên bang duy nhất. So với kế hoạch cũ, chỉ tiêu giảm khí thải CO2 từ ngành sản xuất điện nói chung trước năm 2030 trong quy định mới được cho là thấp hơn nhiều.
Tuy nhiên, quy định này vấp phải sự phản đối từ nhiều bang tại Mỹ. Phát biểu tại cuộc họp báo ở Sacramento hôm 13/8, Bộ trưởng Tư pháp bang California Xavier Becerra cho rằng kế hoạch thay thế không thuyết phục, không chú trọng tới nguồn năng lượng sạch và chỉ trích nỗ lực gỡ bỏ chính sách cũ là hoàn toàn sai lầm. Thống đốc bang California Gavin Newsom cho rằng quy định mới thể hiện một cách nhìn thiển cận, không quan tâm tới thế hệ sau. Trong khi đó, Bộ trưởng Tư pháp bang Washington Bob Ferguson cho rằng qui định mới sẽ khiến tình trạng ô nhiễm không khí gia tăng, bao che cho ngành khai thác nhiên liệu hóa thạch với cái giá là sức khoẻ con người và môi trường và là một vỏ bọc lộ liễu cho việc nới lỏng các qui định với những nhà máy nhiệt điện. Thống đốc bang Washington Jay Inslee cũng ủng hộ đơn kiện, cho rằng chính sách mới đẩy sức khỏe và an ninh của mọi người dân Mỹ vào nguy hiểm.
Đơn kiện của các bang cho rằng ACE vi phạm chức năng nhiện vụ của EPA nêu trong Đạo luật Không khí sạch (Clean Air Act) được ban hành dưới thời Tổng thống Obama. Đơn kiện được nộp lên Tòa án Phúc thẩm Washington và sẽ được đệ trình lên Tòa án Tối cao. Các bang và thành phố tham gia đơn kiện còn có Colorado, Connecticut, Delaware, Hawaii, Maine, Maryland Massachusetts, Michigan, Minnesota, New Jersey, New Mexico, New York, Bắc Carolina, Oregon, Pennsylvania, Đảo Rhode, Vermont, Virginia, Wisconsinvà thủ đô Washington.
Chính sách môi trường của Mỹ dưới thời Tổng thống Trump vấp phải không ít chỉ trích. Ngay trong năm đầu tiên của nhiệm kỳ, Tổng thống thứ 45 của Mỹ đã rút quốc gia này khỏi Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu ràng buộc các quốc gia tham gia với các mục tiêu nhằm kiềm chế tình trạng ấm lên toàn cầu. Sau đó, ông tiếp tục chỉ thị cho Bộ Năng lượng rót hàng triệu USD vào nghiên cứu thúc đẩy hoạt động của các nhà máy nhiệt điện chạy bằng than đá. Tuy nhiên, hiện nay ngành năng lượng Mỹ đang trong quá trình chuyển đổi nhanh chóng từ khai thác than đá sang khí đốt tự nhiên và năng lượng tái tạo trong bối cảnh khoa học tiến bộ nhanh chóng giúp lĩnh vực khai thác khí đốt bùng nổ.
Theo Bộ Năng lượng Mỹ, tiêu thụ than đá tại quốc gia này đã giảm xuống mức thấp nhất trong 40 năm qua, khiến nhiều công ty than đá đối mặt nguy cơ phá sản, hàng chục mỏ khai thác bị đóng cửa, hàng trăm công nhân phải nghỉ việc. Nếu như trước đây các cử tri Mỹ không mấy quan tâm tới chính sách biến đổi khí hậu trong các kỳ bầu cử tổng thống thì ngày nay xu hướng này đã thay đổi. Một khảo sát của CNN hồi tháng 4 vừa qua chỉ ra biến đổi khí hậu là vấn đề đơn lẻ quan trọng nhất với các cử tri của đảng Dân chủ, vượt cả vấn đề chăm sóc y tế.