Cây cối bị thiêu rụi do cháy rừng ở Rhodes, Hy Lạp, nơi hứng chịu trận cháy rừng lớn nhất từng được ghi nhận ở EU. Ảnh: AFP/Getty Images
Theo cơ quan quan sát Trái đất của Liên minh châu Âu (EU) Copernicus và Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), các chất ô nhiễm giữ nhiệt làm tắc nghẽn bầu khí quyển đã đẩy nhiệt độ ở châu Âu vào năm ngoái lên mức cao nhất từng được ghi nhận.
“Người châu Âu đang phải hứng chịu nắng nóng chưa từng thấy vào ban ngày và nắng nóng khó chịu vào ban đêm. Tỷ lệ tử vong do nắng nóng đã tăng 30% ở châu Âu trong hai thập kỷ qua”, báo cáo chung về khí hậu của 2 tổ chức trên cho biết.
Tổng thư ký WMO Celeste Saulo nhận định rằng cái giá của hành động vì khí hậu có vẻ cao, nhưng cái giá của việc không hành động còn cao hơn nhiều.
Báo cáo cho biết nhiệt độ trên khắp châu Âu cao hơn mức trung bình trong 11 tháng năm 2023, bao gồm cả tháng 9 nóng nhất kể từ khi dữ liệu được ghi lại.
Thời tiết nóng và khô đã gây ra những đám cháy lớn, tàn phá các ngôi làng và khói lan rộng làm ô nhiễm cả các thành phố xa xôi. Những đám cháy mà lực lượng cứu hỏa phải đối phó đặc biệt khốc liệt ở các quốc gia phía nam bị hạn hán như Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha và Italy.
Theo báo cáo, Hy Lạp đã hứng chịu trận cháy rừng lớn nhất được ghi nhận ở EU, thiêu rụi 96.000 ha rừng.
Trong khi đó, những trận mưa lớn cũng gây lũ lụt chết người. Báo cáo cho thấy châu Âu ẩm ướt hơn khoảng 7% vào năm 2023 so với mức trung bình trong ba thập kỷ qua. 1/3 mạng lưới sông ngòi của châu lục này đã vượt qua ngưỡng lũ “cao” và 1/6 ở mức “nghiêm trọng”.
Ông Carlo Buontempo, Giám đốc cơ quan biến đổi khí hậu Copernicus cho biết: “Năm 2023, châu Âu chứng kiến trận cháy rừng lớn nhất từng được ghi nhận vào một trong những năm ẩm ướt nhất, các đợt nắng nóng nghiêm trọng trên biển và lũ lụt tàn khốc trên diện rộng. Nhiệt độ tiếp tục tăng, khiến dữ liệu của chúng tôi trở nên quan trọng hơn bao giờ hết và chúng ta cần chuẩn bị cho những tác động của biến đổi khí hậu”.
Tác động của hiện tượng nóng lên toàn cầu đối với lượng mưa không phải lúc nào cũng rõ rệt. Không khí ấm hơn có thể giữ nhiều độ ẩm hơn, tạo điều kiện cho nhiều cơn bão cực đoan xảy ra hơn.
Nhưng đối với sóng nhiệt, hiện tượng nóng lên toàn cầu lại có tác động mạnh mẽ hơn nhiều. Báo cáo không đưa ra số liệu về số người tử vong vì nắng nóng vào năm 2023, nhưng các nhà khoa học đã ước tính số người tử vong vào năm 2022 là khoảng 70.000 người.
Châu Âu là lục địa nóng lên nhanh nhất, nóng lên với tốc độ cao hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu. Ảnh đồ hoạ: The Guardian
Ông Friederike Otto, nhà khoa học khí hậu tại Imperial College London, cho biết số ca tử vong liên quan đến nhiệt độ vào năm 2023 có thể cao hơn.
Báo cáo trên được đưa ra 2 tuần sau khi Tòa án nhân quyền châu Âu ra phán quyết rằng chính sách khí hậu yếu kém của Thụy Sĩ đã vi phạm nhân quyền của một nhóm phụ nữ lớn tuổi - những người có nhiều khả năng tử vong vì sóng nhiệt.
Phán quyết này khiến tất cả các chính phủ châu Âu dễ bị tổn thương trước các vụ kiện tương tự, buộc họ phải ban hành các chính sách giúp hành tinh không nóng hơn 1,5C so với mức tiền công nghiệp vào cuối thế kỷ này.
Bà Ana Raquel Nunes tại Đại học Warwick cho biết hành động khẩn cấp để bảo vệ sức khỏe và đưa vào chính sách khí hậu cần là điều “bắt buộc”.
Cùng với việc nêu bật những thiệt hại nghiêm trọng về khí hậu, các nhà khoa học cũng chỉ ra lượng điện được sản xuất từ các nguồn tái tạo đã phá kỷ lục. Vào năm 2023, 43% điện năng là năng lượng tái tạo, tăng từ 36% trong năm trước.