Chiến dịch bí mật của Huawei phát triển hệ điều hành đối trọng với Android từ 7 năm trước

Cuộc thảo luận bên hồ

Bảy năm trước, trong ngôi biệt thự nhìn ra một hồ nước ở Thâm Quyến, một nhóm nhỏ các giám đốc điều hành hàng đầu của Huawei Technologies do người sáng lập Nhậm Chính Phi đứng đầu đã tổ chức một cuộc họp kín kéo dài trong vài ngày.

Nhiệm vụ của họ là đưa ra những ý tưởng xung quanh việc Huawei sẽ phản ứng như thế nào trước sự thành công ngày càng mạnh mẽ của hệ điều hành điện thoại thông minh Android do Google phát triển trên toàn thế giới – một phần mềm được sử dụng trên các điện thoại cầm tay của chính họ. Mối lo ngại đằng sau ý tưởng đó là sự phụ thuộc vào Android có thể khiến công ty dễ bị tổn thương bởi một lệnh cấm tiềm tàng của Chính phủ Mỹ trong tương lai.

Tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP) đã dẫn nguồn từ những người thạo tin xin giấu tên cho biết nhóm các lãnh đạo Huawei đã nhất trí rằng công ty nên xây dựng một hệ điều hành độc quyền như một giải pháp thay thế tiềm năng cho Android.

Cuộc họp này sau đó được nội bộ Huawei gọi là “cuộc thảo luận bên hồ” và quyền tiếp cận các tài liệu liên quan đến việc triển khai đã bị hạn chế rất nhiều kể từ năm ngoái.

Sau các cuộc thảo luận và chỉ đạo từ nhóm quản lý cấp cao, một nhóm chuyên gia về hệ điều hành -  dẫn đầu là các giám đốc điều hành trong đó có ông Eric Xu Zhijun, hiện là một trong ba chủ tịch luân phiên của Huawei - được thành lập và bắt đầu xây dựng một hệ điều hành trong những điều kiện bí mật chặt chẽ.

Phòng thí nghiệm bí mật Huawei 2012

Một khu vực chuyên biệt được lập ra bên trong trụ sở của Huawei để phục vụ “Nhóm hệ điều hành”, với các nhân viên an ninh luôn đứng gác ở cửa. Chỉ những nhân viên trong Nhóm hệ điều hành (HĐH) mới có quyền tiếp cận vào khu vực chuyên biệt này, thông qua thẻ nhân viên đã đăng ký. Điện thoại di động cá nhân không được phép mang vào và phải bỏ lại trong tủ khóa bên ngoài.

Dự án HĐH đã trở thành một phần quan trọng của Phòng thí nghiệm Huawei 2012, có chức năng là nhánh đổi mới, nghiên cứu và phát triển công nghệ của công ty. Phòng thí nghiệm, nơi các học giả và nhà nghiên cứu của Huawei làm việc, có nhiệm vụ thúc đẩy những đổi mới công nghệ tiên tiến, tốn kém hàng tỷ nhân dân tệ đầu tư mỗi năm mà không đóng góp ngay lập tức vào lợi nhuận của công ty.

Hầu hết các kết quả đầu ra của Phòng thí nghiệm 2012 không phải là thông tin công khai, tất nhiên bao gồm cả dự án HĐH, và sự tồn tại của nó chỉ mới được Huawei thừa nhận gần đây.

Tuy nhiên, thời thế đã thay đổi nhiều kể từ năm 2012 khi một nhóm nhỏ các thương hiệu quốc tế thống trị thị trường điện thoại thông minh và Huawei chỉ chiếm chưa đến 5% thị phần toàn cầu. Còn hiện tại, Huawei là nhà cung cấp điện thoại thông minh lớn thứ hai thế giới, bán ra tổng cộng 206 triệu điện thoại thông minh trong năm 2018, theo dữ liệu của IDC, với gần một nửa trong số đó được đưa ra thị trường nước ngoài.

“Như chúng tôi đã lưu ý trước đây, Huawei có các hệ thống dự phòng nhưng chỉ được sử dụng trong các tình huống giảm nhẹ. Chúng tôi hoàn toàn hỗ trợ các hệ điều hành của đối tác - chúng tôi thích sử dụng chúng và khách hàng của chúng tôi thích sử dụng chúng”, một phát ngôn viên của Huawei khẳng định trong một phản hồi qua email với SCMP. “Android và Windows sẽ luôn là lựa chọn đầu tiên của chúng tôi. Trong thời gian này, chúng tôi sẽ làm mọi thứ trong khả năng của mình để bảo vệ quyền lợi của khách hàng”.

Công bố với thế giới

Chủ đề về hệ điều hành độc quyền của Huawei chỉ xuất hiện vào tháng 3 năm nay khi Giám đốc mảng di động của Huawei, Richard Yu Chengdong phát biểu với tờ Thờ báo Chứng khoán của Đức rằng công ty đã phát triển hệ điều hành riêng cho cả điện thoại thông minh và máy tính, có thể được sử dụng trong trường hợp các hệ thống hiện tại của Mỹ không được cung cấp nữa.

Tiết lộ của ông Yu được đưa ra khi Mỹ bắt đầu gia tăng áp lực lên Huawei xung quanh việc phát triển mạng lưới 5G toàn cầu, cảnh báo các đồng minh rằng công ty Trung Quốc có thể gây rủi ro an ninh quốc gia. Nhà cung cấp thiết bị mạng viễn thông lớn nhất thế giới hiện đang phải đối mặt với một loạt các cáo buộc của Mỹ, bao gồm vđánh cắp bí mật thương mại, vi phạm các lệnh trừng phạt kinh tế và che giấu các giao dịch kinh doanh ở Iran thông qua một công ty con không chính thức.

Huawei đã nhiều lần và kịch liệt phủ nhận những cáo buộc này, cáo buộc Mỹ thiếu bằng chứng.

Vấn đề hệ điều hành trở nên cấp bách hơn sau khi Chính phủ Mỹ vào giữa tháng 5 đã đưa Huawei và các chi nhánh của công ty vào danh sách đen thương mại, hạn chế tiếp cận dịch vụ và hàng hoá từ các công ty Mỹ. Theo lệnh cấm này, Google và Microsoft, hai người khổng lồ sở hữu hệ điều hành Android và Windows mà Huawei sử dụng cho điện thoại thông minh, máy tính bảng và máy tính xách tay của họ, đều có quyền đình chỉ truy cập đối với các thiết bị Huawei mới.

Trong khoảng thời hạn 90 ngày cho đến khi nguồn cung bị chặn hoàn toàn, công ty viễn thông lớn nhất Trung Quốc cuối cùng đã phải thừa nhận các kế hoạch bí mật dài hạn của mình về một hệ điều hành thay thế.

Những thách thức với Huawei OS

Theo những người có chuyên môn, hệ điều hành Huawei dựa trên một hạt nhân nhẹ và có thể phản ứng nhanh với các điều chỉnh. Các kỹ sư của Huawei trong dự án hệ điều hành cũng đã nghiên cứu kỹ Android của Google và iOS của Apple để học hỏi.

Một trong những thách thức kỹ thuật lớn nhất đối với hệ điều hành Huawei đang được phát triển là khả năng tương thích với Android. Khả năng tương thích sẽ cho phép điện thoại Huawei có hệ điều hành riêng để tải xuống và chạy các ứng dụng Android một cách liền mạch. Có một lớp tương thích thành công với Android cũng có nghĩa là các nhà phát triển ứng dụng trên toàn thế giới sẽ không cần phải phát triển thêm mã cho hệ điều hành Huawei.

Những nỗ lực trước đây của các công ty khác nhằm xây dựng một hệ điều hành thay thế Android đã không thành công. Microsoft từng cố gắng phát triển một lớp trên hệ điều hành Windows có thể chạy các ứng dụng Android nhưng “người khổng lồ” phần mềm Mỹ đã thất bại vì không phải tất cả các ứng dụng Android đều có thể chạy trơn tru. Samsung cũng đã cố gắng thay thế Android trên điện thoại thông minh bằng hệ điều hành Tizen, nhưng nỗ lực này cũng thất bại.

Tương tự, nếu hệ điều hành Huawei không thể chạy các ứng dụng Android thì việc thiếu một hệ sinh thái hỗ trợ của riêng nó sẽ vẫn là vấn đề đau đầu của công ty Trung Quốc.

Theo cơ quan cấp phép thương hiệu Trung Quốc, năm ngoái Huawei đã đăng ký tên thương hiệu “Huawei Hongmeng” tại Trung Quốc, dẫn đến suy đoán rằng đây có thể là tên của HĐH. Ngoài ra,  một hồ sơ công khai cho thấy công ty đã đăng ký tên “Huawei Ark OS” thông qua Văn phòng Sở hữu trí tuệ của Liên minh châu Âu vào cuối tháng 5 vừa qua.

Cũng theo tiết lộ với tờ Thời báo Chứng khoán hôm 21/5 của Giám đốc Yu, hệ điều hành tự phát triển của Huawei có thể hỗ trợ một loạt các sản phẩm và hệ thống trong hệ sinh thái của nó, bao gồm điện thoại thông minh, máy tính, máy tính bảng, TV, ô tô và thiết bị đeo thông minh, cũng tương thích với tất cả các ứng dụng Android và ứng dụng web hiện có.

Giám đốc Yu Chandong tiết lộ trong một cuộc thảo luận nhóm WeChat rằng HĐH Huawei có thể sẽ được tung ra thị trường ngay mùa thu năm nay và không muộn hơn mùa xuân năm sau. Mặc dù ảnh chụp màn hình cuộc trò chuyện đã được đăng tải rộng rãi trên phương tiện truyền thông Trung Quốc, Huawei đã từ chối xác minh thông tin này.

Vẫn còn nhiều câu hỏi khác về các vấn đề trải nghiệm của người dùng tiềm năng và liệu khách hàng ở nước ngoài có thực sự muốn một chiếc điện thoại không có các ứng dụng Google hay không. Theo ước tính của Gartner hồi năm ngoái, các ứng dụng độc quyền của Android và iOS hiện chiếm tới 99,9% thị trường toàn cầu.

Huawei tự tin về triển vọng hệ điều hành riêng của mình tại Trung Quốc vì họ tin rằng các nhà phát triển và người tiêu dùng Trung Quốc sẽ ủng hộ và thiết lập hệ sinh thái riêng một cách nhanh chóng. Doanh số Huawei vẫn tiếp tục tăng ở nước này, do Android được sử dụng ở Đại lục chưa bao giờ tích hợp các dịch vụ của Google để phù hợp với các hạn chế của chính phủ.

Tuy nhiên, theo Bloomberg, ở bên ngoài Trung Quốc, nỗi sợ hãi của người tiêu dùng ở châu Âu rằng điện thoại Huawei sẽ nhanh chóng bị lỗi thời đồng nghĩa với nhu cầu về các thiết bị Huawei đã lao dốc.

Các nhà phân tích cho rằng Huawei chắc chắn cần một số biện pháp đối phó sau khi tự nhận thấy mình đã kết thúc cuộc tấn công nhanh chóng của Mỹ.