Cựu Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden và con trai đã làm gì ở Ukraine?

Cuộc điện thoại giữa Tổng thống Trump và người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelenskiy hồi tháng 7 vừa qua đã trở thành cái cớ chính dẫn đến việc đảng Dân chủ quyết định mở cuộc điều tra luận tội tổng thống với cáo buộc ông đã tranh thủ quyền lực nước ngoài để giành lợi thế chính trị.

Tổng thống Mỹ Donald Trump bị cáo buộc gây áp lực đòi chính phủ Ukraine tiến hành điều tra nhằm vào cựu Phó Tổng thống Joe Biden và con trai là Hunter Biden hòng chiếm lợi thế trong cuộc bầu cử năm 2020. Theo nghi vấn của Nhà Trắng, ông Joe Biden bị cho là đã can thiệp không đúng mức vào công việc nội bộ của Ukraine nhằm bảo vệ cho con trai.

“Có nhiều điều tiếng về con trai của ông Biden, rằng Biden đã cản trở điều tra và nhiều người muốn làm rõ chuyện đó”, Tổng thống Trump nói với nhà lãnh đạo Ukraine Zelenskiy trong cuộc điện thoại ngày 25/7. Một phần bản ghi nội dung của cuộc đàm thoại này vừa được Nhà Trắng công bố ngày 25/9.

Theo bản ghi dài 5 trang, Tổng thống Trump đã hối thúc Tổng thống Zelensky mở cuộc điều tra tham nhũng nhằm vào Joe Biden và con trai ông là Hunter Biden. Tuy nhiên, ông Trump đã không nêu vấn đề viện trợ quân sự như là một quân bài để gây sức ép với nhà lãnh đạo Ukraine trong vấn đề này, như cáo buộc từ phe Dân chủ.

Vậy thực chất cha con ông Joe Biden đã làm gì ở Ukraine?

Hunter Biden và công việc tại Ukraine

Theo hãng tin Bloomberg, sau khi ông Joe Biden trở thành Phó Tổng thống Mỹ, dưới quyền Tổng thống Barack Obama, năm 2009, con trai ông là luật sư Hunter Biden đã tìm kiếm cơ hội kinh doanh với các đối tác nước ngoài.

Tháng 5/2014, Burisma Holdings, một trong những công ty khí đốt lớn nhất ở Ukraine, thông báo rằng Hunter Biden đã tham gia hội đồng quản trị công ty.

Đó là một thời điểm nhạy cảm. Mykola Zlochevsky, người sáng lập Burisma vào năm 2002, sau đó được bổ nhiệm là Bộ trưởng Môi trường Ukraine dưới thời Tổng thống Viktor Yanukovych. Vào tháng 2/2014, các cuộc biểu tình rầm rộ đã lật đổ Tổng thống Yanukovych. Các chính phủ phương Tây sau đó kêu gọi giới lãnh đạo mới ở Ukraine tiến hành điều tra tham nhũng. Chính phủ Anh đã đóng băng 23 triệu USD trong tài khoản ngân hàng ở London của Zlochevsky và đề nghị Ukraine hỗ trợ điều tra nghi án ông này rửa tiền.

Theo đề nghị của Anh, các công tố viên Ukraine đã mở cuộc điều tra riêng nhằm vào Zlochevsky, ban đầu nhằm xem xét ông ta có biển thủ công quỹ không. Cả công ty Burisma và cá nhân Zlochevsky đều bác bỏ những cáo buộc sai trái.

Mùa Xuân 2014, Burisma bắt đầu bổ sung một số thành viên người nước ngoài có tiếng tăm vào hội đồng quản trị. Trong một thông báo về việc Hunter Biden tham gia đội ngũ lãnh đạo, Burisma cho biết ông sẽ làm cố vấn về “trách nhiệm và quản lý doanh nghiệp minh bạch, mở rộng kinh doanh ra quốc tế và các ưu tiên khác”.

Việc Hunter Biden được tham gia vào hội đồng quản trị Burisma được cho là thông qua Rosemont Seneca Bohai LLC, một công ty của Mỹ do một trong các đối tác kinh doanh của ông là Devon Archer thành lập. Ông Archer cũng giữ vai trò một giám đốc của Burisma. Các dữ liệu ngân hàng từ 2014-2015 cho thấy Rosemont Seneca Bohai LLC nhận các nguồn tài chính từ Burisma và đã trả trên 850.000 USD cho Hunter Biden. Con trai của cựu Phó Tổng thống Mỹ vẫn là thành viên hội đồng quản trị công ty này cho đến tận năm nay.

Cuộc điều tra nhằm vào Zlochevsky

Tháng 12/2014, giới chức Mỹ gửi một lá thư cho các công tố viên Ukraine phàn nàn rằng Kiev đã không hỗ trợ nhà chức trách Anh trong vụ điều tra Zlochevsky, đồng thời cảnh báo những hậu quả tiêu cực nếu việc thiếu hợp tác này còn tiếp diễn. Trong tháng 1/2015, vụ điều tra của phía Anh bất thành và tòa án đã phải trả lại các tài khoản ngân hàng trị giá 23 triệu USD cho ông Zlochevsky.

Trong khi đó cuộc điều tra riêng của phía Ukraine nhằm vào Zlochevsky đã mở rộng sang cả hành vi trốn thuế và việc ưu đãi trong cấp phép ngành khí đốt trong thời gian ông này giữ ghế bộ trưởng. Tuy nhiên cuộc điều tra này đã chìm xuống dưới thời Tổng công tố Viktor Shokin.

Giới chức Mỹ tiếp tục cáo buộc Văn phòng Tổng công tố Ukraine thất bại trong chống tham nhũng. Trong bài diễn văn vào tháng 9/2015, Đại sứ Mỹ tại Ukraine đổ lỗi Văn phòng Công tố Ukraine đã “phá hỏng” cuộc điều tra của Anh nhằm vào Zlochevsky - ông chủ của công ty Burisma, nơi Hunter Biden làm việc.

Vai trò của ông Joe Biden ở Ukraine

Cựu Phó Tổng thống Joe Biden từng đóng vai trò then chốt trong hoạt động ngoại giao của Mỹ với Ukraine. Ông cho biết đã thực hiện hơn mười chuyến thăm tới Kyev trong vai trò Phó Tổng thống.

Có thời điểm Mỹ đã đe dọa đình chỉ khoản vay đảm bảo 1 tỉ USD nếu Tổng công tố Shokin không bị sa thải. Chính ông Biden đã truyền đạt trực tiếp thông điệp này tới giới chức Ukraine. “Nếu Tổng công tố không bị sa thải, các ông sẽ không nhận được tiền”, ông Biden được trích lời nói. Viktor Shokin cuối cùng đã bị sa thải vào tháng 3/2016 và Ukraine nhận được khoản vay.

Về phần mình, ông Joe Biden cho biết ông chưa bao giờ nói chuyện với con trai về chuyện kinh doanh ở nước ngoài của con. Còn Hunter Biden đầu năm nay cho biết hai bố con ông chỉ một lần nhắc đến chuyện ở Ukraine: “Bố tôi nói: ‘Bố hy vọng con biết con đang làm gì’, và tôi trả lời ‘Vâng, con biết’”.

Tháng 1/2017, Burisma ra tuyên bố khẳng định “toàn bộ thủ tục pháp lý và các cáo buộc hình sự” chống lại ông Zlochevsky và công ty đã khép lại; công ty đồng ý nộp bất cứ khoản thuế nào nếu bị phát hiện còn thiếu.

Áp lực của chính quyền Tông thống Trump 

Luật sư riêng của Tổng thống Trump, Rudy Giuliani đã nhấn mạnh với giới chức Ukraine về cuộc điều tra nhằm vào công ty Burisma và kêu gọi họ điều tra vai trò của cha con ông Biden.

Nhưng ngoài việc có thể giúp phủ một đám mây nghi ngờ lên ông Biden - ứng cử viên tổng thống tiềm năng của đảng Dân chủ, vẫn chưa rõ liệu giới chức Ukraine có thể làm gì trước lời kêu gọi từ Nhà Trắng. Không có bằng chứng công khai nào về bất cứ cuộc điều tra kín nào trước đây cho thấy Hunter Biden dính vào một hành động sai trái. Và giả sử ông Joe Biden có can thiệp không đúng mức vì con trai, thì đó sẽ là hành vi mà phía Mỹ chịu trách nhiệm điều tra, chứ không phải phía Ukraine.

Ông Yuriy Lutsenko, người kế nhiệm ghế Tổng công tố Ukraine, hồi tháng 5 cho biết ông đang lên kế hoạch chuyển giao thông tin cho nhà chức trách Mỹ về các khoản thanh toán của Burisma để phía Mỹ có thể kiểm tra liệu ông Hunter Biden có nộp thuế cho các khoản thu nhập đó hay không. Nhưng kể cả chuyện đó thì cũng là vấn đề của người Mỹ. Chưa kể cho đến nay cũng không xuất hiện thông tin nào về bất cứ chuyện gì sai trái liên quan đến những khoản thanh toán này.

Trong cuộc đàm thoại với Tổng thống Trump, Tổng thống Ukraine Zelenskiy cho biết ông sẽ bổ nhiệm một Tổng công tố mới và cam kết quan chức này “sẽ điều tra vụ việc” liên quan đến ông Biden. Tuy nhiên, tại cuộc họp báo chung với ông Trump ở New York ngày 25/9, Tổng thống Ukraine lại cho biết ông đã không yêu cầu Tổng công tố xem xét vụ việc.

Trong khi đó, ngày 26/9, Tổng thống Mỹ Trump tiếp tục đưa ra cáo buộc mới với cha con ông Joe Biden, khi bày tỏ nghi ngờ rằng ông Hunter Biden đã thuyết phục để Trung Quốc chuyển tay 1,5 tỷ USD dưới dạng quỹ đầu tư.

Tổng thống Trump trích thông tin trong cuốn sách “Secret Empires” xuất bản năm 2018 của nhà báo điều tra người Mỹ Peter Schweizer có đề cập đến việc ông Hunter Biden lên chiếc Không lực Hai cùng cha bay đến Trung Quốc năm 2013. Nhà báo Schweizer viết rằng chỉ 10 ngày sau khi gia đình Biden hạ cánh tại Trung Quốc, công ty tư nhân của ông Hunter Biden đã đạt được một thỏa thuận quỹ đầu tư trị giá 1,5 tỷ USD với Bank of China. 

Tuy nhiên luật sư của ông Biden đã bác bỏ hoàn toàn cáo buộc trên.