Một người đàn ông Canada sống tại Nhật Bản chơi cùng con trai. Nguồn: AP
Theo hãng thông tấn AP, một người đàn ông từng làm việc việc trong bộ phận marketing của công ty sản xuất đồ thể thao Asics Nhật Bản, nhưng bỗng nhiên bị chuyển xuống nhà kho sau kỳ nghỉ phép thai sản đầu tiên vào năm 2015. Anh được giao nhiệm vụ dịch các chính sách nghỉ lễ và giờ làm việc hàng ngày của công ty ra tiếng Anh, dù trình độ ngoại ngữ chỉ bập bõm.
Đến khi mắc bệnh đau vai, anh được phân công vào bộ phận hiện tại chỉ làm những công việc lặt vặt và không phải báo cáo công việc với ai.
Người đàn ông này yêu cầu giấu tên vì lo rằng mình sẽ bị trả thù thêm. Anh cho biết mình đã bị “ra rìa” như một cách trừng phạt vì nghỉ phép theo chế độ thai sản dành cho chồng sau khi vợ anh sinh đứa con thứ 2.
Người cha của 2 đứa con nhỏ này hiện là nguyên đơn của một trong những vụ kiện đầu tiên ở Nhật Bản về việc bị chèn ép sau kỳ nghỉ phép để chăm sóc vợ sinh con. Phiên điều trần thứ nhất dự kiến diễn ra trong tuần này.
Theo đơn kiện, anh muốn Asics phải trả lại công việc ban đầu cho mình và bồi thường 4,4 triệu yên (920 triệu đồng).
Vụ kiện này được coi là khác thường tại một đất nước mà nhân viên luôn đề cao sự trung thành với công ty. Họ chấp nhận những giờ làm việc kéo dài và các kỳ nghỉ lễ thường trôi qua trong quên lãng, nhất là các nhân viên nam.
Đối mặt với sự việc này, công ty Asics cho biết họ phản đối cáo buộc và cảm thấy “rất đáng tiếc” khi không đạt được thỏa thuận với nhân viên của mình mặc dù đã nỗ lực rất nhiều.
“Công ty của chúng tôi duy trì cam kết thúc đẩy sự đa dạng và mong muốn tạo một môi trường làm việc và hệ thống hỗ trợ để tất cả các nhân viên có thể làm việc hiệu quả trong suốt thời gian mang thai, sinh nở và nuôi con”, thông cáo của Asics nói.
Ông Makoto Yoshida, Giáo sư nghiên cứu Xã hội tại Đại học Ritsumeikan tin rằng xã hội Nhật Bản đã mất hàng thập kỷ mới chấp nhận việc cho đàn ông nghỉ phép ở nhà khi con chào đời, bởi vấn đề này không thể giao phó cho người nào khác.
“Lãnh đạo có thể cho rằng nhân viên nghỉ phép chăm con mới sinh là vô dụng. Người lãnh đạo đó có khả năng chưa bao giờ nghỉ phép để thực hiện nghĩa vụ làm cha. Và khi mọi người thấy một nhân viên bị đối xử tệ vì nghỉ chăm vợ sinh sẽ không ai muốn làm thế nữa”, ông Yoshida nói.
Luật pháp Nhật Bản cho phép cả phụ nữ và đàn ông sẽ được nghỉ việc 1 năm sau khi sinh con. Trong thời gian nghỉ, họ sẽ không nhận được tiền lương từ công ty mà chỉ được nhận tiền hỗ trợ của Chính phủ.
Tuy nhiên, trên thực tế có nhiều nhân viên không tận dụng những ngày nghỉ hợp pháp này. Theo số liệu thống kê của Chính phủ Nhật Bản, chỉ có 6% ông bố xin phép nghỉ chăm con mới sinh.
Trong khi nhiều công ty khuyến khích cho nhân viên nghỉ phép trong kỳ thai sản, nhiều người ủng hộ việc dành thời gian để chăm sóc gia đình, thì giới phê bình cho biết hầu như người lao động ở Nhật Bản không được hưởng quyền lợi này.
Chính phủ Nhật Bản đang lo ngại tỷ lệ sinh nước này giảm mạnh trong nhóm các nước có tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới, thậm chí họ đang cân nhắc dự luật bắt buộc người lao động nghỉ thai sản.
Tại Mỹ, luật liên bang không quy định doanh nghiệp phải trả lương cho lao đông nghỉ phép chăm con mới sinh, nhưng nhiều công ty vẫn cho nhân viên hưởng quyền lợi này. Hầu hết các quốc gia châu Âu cũng áp dụng chính sách cho phép người lao động được hưởng trợ cấp của chính phủ trong thời gian dài nghỉ phép để thực hiện nghĩa vụ làm cha mẹ. Thụy Điển và các quốc gia Scandinavi khác tự hào về chính sách tốt nhất để hỗ trợ cha mẹ chăm con, Canada cũng có một hệ thống tương đối hào phóng trong chính sách nghỉ phép có lương của cha mẹ.
Nhiều công ty khác tại Nhật Bản, trong đó có một doanh nghiệp nhỏ của công ty điện tử NEC Corp và nhà sản xuất hóa chất Kenaka Corp gần đây đã bị buộc tội gây khó khăn trong chế độ nghỉ phép chăm vợ sinh của nhân viên nam, tuy nhiên họ đã bác bỏ những cáo buộc này.
Vụ việc gây nhiều chú ý nhất là Glen Wood, một người Canada đang đấu tranh để có lại công việc quản lý môi giới tại công ty chứng khoán Nhật Bản Mitsubishi UFJ Morgan Stanley.
Trong khi anh Wood đang thương lượng với các sếp của mình để được nghỉ phép 3 – 4 tuần thì con trai anh bị sinh non 6 tuần tại Nepal. Dù cấp trên lưỡng lự về việc cho anh nghỉ nhưng Wood vẫn quyết định tới Nepal. Các bác sĩ cho biết anh phải đến gặp con trong phòng chăm sóc đặc biệt ngay lập tức.
Wood trở lại làm việc 5 tháng sau đó sau khi con trai anh bình phục và có thể được đưa đến Nhật Bản an toàn. Tuy nhiên, anh đã bị thay đổi nhiệm vụ, công ty còn yêu cầu Wood đi kiểm tra tâm lý và xét nghiệm ADN để chứng minh mình có thực sự là cha của đứa trẻ hay không. Đến năm 2018, anh bị sa thải.
Mitsubishi UFJ Morgan Stanley phủ nhận việc chèn ép Wood và nhấn mạnh sẽ phản bác cáo buộc của anh ta tại tòa. Trong khi đó, Wood nhận được hàng nghìn chữ ký trên bản kiến nghị trực tuyến bày tỏ sự ủng hộ với vụ kiện của anh, bao gồm cả bình luận từ những người Nhật đang chịu đựng tình trạng tương tự, chủ yếu là những ông bố.
Còn đối với người đàn ông trong vụ kiện công ty Asics, người cha của 2 đứa con nói rằng anh cảm thấy bất lực, tuy nhiên anh vẫn tự hào vì mình đã làm tròn trách nhiệm của một người cha, người chồng trong kỳ nghỉ thai sản.
Luật sư của anh, cô Naoto Sasayama cho biết thân chủ của mình tin tưởng vào việc đứng lên đấu tranh cho lẽ phải. “Anh ấy đã tạo ra một hình mẫu. Vụ kiện đặt ra câu hỏi quan trọng rằng một người đàn ông liệu có nên coi trọng công ty hơn gia đình hay không”, cô nói.