Biểu tượng của Liên minh châu Phi (AU) tại trụ sở liên minh ở Addis Ababa, Ethiopia. Ảnh: AFP/TTXVN
Trên mạng xã hội X (trước đây là Twitter), cơ quan này tuyên bố lên án mạnh việc quân đội lên nắm quyền, lật đổ Tổng thống Gabon Ali Bongo Ondimba vào ngày 30/8 vừa qua. Theo đó, Hội đồng Hòa bình và An ninh quyết định đình chỉ ngay lập tức tư cách thành viên của Gabon trong mọi hoạt động của AU, các cơ quan và tổ chức của khối này cho đến khi trật tự hiến pháp trong nước được khôi phục.
Thông báo được đưa ra sau cuộc họp của hội đồng về tình hình ở Gabon sau cuộc đảo chính. Trước đó, ngày 30/8, một số sĩ quan cấp cao quân đội Gabon tuyên bố đã lên nắm quyền lãnh đạo đất nước, đồng thời giải tán Chính phủ, Thượng viện, Hạ viện và Tòa án Hiến pháp. Động thái diễn ra sau khi cơ quan bầu cử nhà nước thông báo Tổng thống Ondimba, 64 tuổi, đắc cử nhiệm kỳ thứ 3. Đây là cuộc đảo chính quân sự thứ 8 tại khu vực Tây và Trung châu Phi kể từ năm 2020.
Lực lượng cầm đầu cuộc đảo chính tại Gabon đã chỉ định Tư lệnh Lực lượng vệ binh cộng hòa Gabon - Tướng Brice Oligui Nguema - làm Chủ tịch Ủy ban Chuyển tiếp và Khôi phục thể chế (CTRI) kiêm Tổng thống lâm thời trong quá trình chuyển tiếp của quốc gia Trung Phi giàu tài nguyên dầu mỏ này. Cùng ngày 31/8, lực lượng cầm đầu cuộc đảo chính tại Gabon cho biết Tướng Brice Oligui Nguema, sẽ tuyên thệ nhậm chức “Tổng thống chuyển tiếp” vào ngày 4/9 tới tại Tòa án Hiến pháp.
Trong khi đó, phe đối lập chính ở Gabon kêu gọi các nhà lãnh đạo quân sự kết thúc cuộc kiểm phiếu trong cuộc bầu cử vào cuối tuần trước và thừa nhận ứng cử viên của họ giành chiến thắng trong cuộc thăm dò gây tranh cãi. Liên minh Alternance 2023 cũng cho biết sẽ mời lực lượng an ninh tham gia thảo luận để giải quyết tình hình.
Nhóm sĩ quan cấp cao Gabon tuyên bố trên truyền hình quốc gia về việc quân đội nước này lên nắm quyền, chấm dứt Chính phủ đương nhiệm do Tổng thống đắc cử Ali Bongo Ondimba lãnh đạo, ngày 30/8/2023. Ảnh: AFP/TTXVN
Nhiều nước châu Phi tiếp tục lên tiếng phản đối cuộc đảo chính ở Gabon. Tổng thống Cộng hòa (CH) Congo Denis Sassou Nguesso và người đồng cấp Angola Joao Manuel Gonçalves Lourenço ngày 31/8 đã lên án mạnh mẽ việc quân đội nằm quyền lãnh đạo Gabon và kêu gọi đảm bảo an toàn cho Tổng thống Ondimba và người thân của ông.
Hai nhà lãnh đạo cũng kêu gọi "tất cả các bên ủng hộ con đường chính trị để giữ gìn hòa bình, đoàn kết và sự yên ổn cho người dân Gabon". Hai bên cũng tham vấn những người đồng cấp trong tiểu vùng về việc tổ chức khẩn cấp, hội nghị thượng đỉnh bất thường bằng cầu truyền hình của Cộng đồng Kinh tế các Quốc gia Trung Phi (ECCAS), bao gồm cả đại diện đến từ Gabon.
Theo một thông báo cùng ngày, Chính phủ Cameroon lên án sự thay đổi vi hiến ở Gabon sau cuộc đảo chính quân sự. Thông cáo báo chí do Bộ trưởng Tư pháp Cameroon René Emmanuel Sadi ký cho biết Cameroon mô tả cuộc đảo chính này là một hành động “vi phạm các nguyên tắc và giá trị cơ bản của Cộng đồng kinh tế các quốc gia Trung Phi và Liên minh châu Phi”.
Chính quyền Cameroon cũng kêu gọi các bên liên quan đảm bảo an toàn cho Tổng thống Ondimba và các thành viên trong gia đình, nhanh chóng khôi phục trật tự hiến pháp cũng như giữ gìn hòa bình và ổn định.
Cùng ngày, Bộ Ngoại giao Tunisia ra tuyên bố bày tỏ quan ngại sâu sắc, khẳng định nước này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì nhà nước pháp quyền và khôi phục trật tự hiến pháp ở Gabon.
Trước đó, Ai Cập và Maroc cũng kêu gọi các bên ở Gabon đảm bảo hòa bình và ổn định của đất nước.