Trong bối cảnh tình hình chiến sự còn diễn biến phức tạp và việc đi lại giữa các vùng kiểm soát ở Đông Ukraine còn gặp nhiều khó khăn, người dân địa phương tìm đến thị trường chợ đen để có tiền trang trải cho cuộc sống.
Các ngân hàng đã ngừng hoạt động trong khu vực chiến sự. Ảnh: AFP |
Án ngữ nơi lối vào cửa tiệm từng là địa điểm bán nước hoa trên một con phố đông đúc ở Donetsk là một người đứng gác với khẩu AK. Trên cửa kính, có một danh sách liệt kê các ngân hàng. Bản thân hình ảnh người đứng gác cùng khẩu súng đã phản ánh được sự thay đổi của loại hình kinh doanh bên trong lẫn tính chất bí mật của nó. Đây là một trong số nhiều địa điểm cung cấp dịch vụ rút tiền chợ đen trong khu vực thuộc quyền kiểm soát của lực lượng nổi dậy.
Phía bên trong, có bốn người bận rộn thực hiện nghiệp vụ ngân hàng trên màn hình máy tính xách tay cũng như đếm tiền để giao cho những “thượng đế” đang sắp hàng chờ đợi. Để thực hiện giao dịch, những khách hàng tìm đến các điểm rút tiền chợ đen như ở đây phải cung cấp thẻ ngân hàng cùng số điện thoại. Sẽ có người làm nhiệm vụ chuyển tiền giữa các tài khoản rồi trả tiền cho khách với mức phí cho mỗi lần giao dịch là 10%.
Ông Alexander, 57 tuổi, chấp nhận khoản phí cao, tìm đến chợ đen để rút tiền lương hưu, chia sẻ: “Có thể làm gì chứ, chiến tranh mà. Tôi cần tiền để mua thực phẩm và trả hóa đơn điện thoại”. Như nhiều người khác ở đây, khoản lương hưu hàng tháng của ông là 3.500 hryvnia (tương đương 135 USD), được trả trực tiếp vào tài khoản ngân hàng.
Nhưng kể từ tháng 11/2014, các ngân hàng Ukraine không tiếp tục hoạt động trong vùng chiến sự nơi xảy ra xung đột giữa một bên là các lực lượng trung thành với chính quyền Kiev và một bên là lực lượng nổi dậy. “Đã ba bốn tháng nay đều như vậy rồi”, Alenxander than và cho rằng chính chính quyền ở Kiev khiến cho việc rút tiền phục vụ cuộc sống của người dân gặp khó khăn.
Nếu không muốn bị mất khoản phí dịch vụ 10%, người dân trong khu vực chọn phương án khác là vào các vùng lãnh thổ do Kiev kiểm soát để rút tiền. Song kể từ tháng 1 năm nay, việc di chuyển từ khu vực Nhà nước Cộng hòa Donetsk tự xưng và Nhà nước Cộng hòa Lugansk tự xưng vào các vùng lãnh thổ do Kiev kiểm soát gặp thêm nhiều khó khăn khi có những quy định mới yêu cầu giấy thông hành đặc biệt.
Đó là còn chưa kể đến việc để có được giấy thông hành này cần rất nhiều thời gian và nhiều loại giấy tờ. Đây cũng là môi trường cho tệ tham nhũng phát sinh khi nhiều người chọn cách chi ra một khoản để giảm thiểu sự nhũng nhiều, phiền hà và đẩy nhanh quá trình cấp giấy tờ cần thiết.
Chính những điểm rườm rà này khiến dịch vụ rút tiền ở chợ đen trở nên có tính cạnh tranh hơn. Bởi ngay tại các khu chợ, điểm dừng xe buýt, trên các tờ đăng cho thuê căn hộ và quảng cáo việc làm, không khó để tìm thấy những dòng thông báo về dịch vụ kinh doanh này “Tôi rút tiền cho bạn”. Một người tự xưng “Yuriy” sẽ trả lời điện thoại, hẹn gặp mặt, chuyển khoản, xác nhận và trả tiền sau khi đã trừ 10%. Nhanh chóng và gọn ghẽ.
Để tránh bị móc túi theo cả hai phương thức trên, nhiều người tranh thủ chuyển khoản qua đường Internet rồi nhờ người quen mang tiền đến theo trong mỗi lần di chuyển qua các thị trấn. Tuy nhiên, ngay cả khi đã có tiền trong tay, người dân địa phương vẫn chưa hết khó khăn vì đồng hryvnia đã mất giá chóng mặt, còn giá cả thì tăng cao và dường như không có điểm dừng. Giá một lít xăng hôm 1/3 đã tăng gấp đôi so với tuần trước đó và chi phí đã tăng gấp 4 so với lúc cuộc xung đột bắt đầu.
Có được tiền, khó. Tiêu tiền cũng khó. Cuộc sống của người dân ở Đông Ukraine cứ như vậy rơi vào vòng luẩn quẩn giữa những tháng ngày mà cuộc chiến giữa hai phe chưa biết bao giờ sẽ đi vào hồi kết.
Anh Tiếu (Theo AFP)